ΟΙ Ρυθμίσεις των Νέων Ασφαλιστικών Νόμων 3853/2010 και 3865/2010

Embedded Scribd iPaper - Requires Javascript and Flash Player
∆ΙΚΗΓΟΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΘΗΝΩΝ
(οι αλλαγές που επέρχονται στη συνταξιοδότηση των απασχολούµενων στον Ιδιωτικό και ∆ηµόσιο Τοµέα)
ΟΙ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΝΟΜΩΝ (3853/2010 και 3865/2010)
ΑΘΗΝΑ 2011
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Οι νόµοι 3863/2010 και 3865/2010 επέφεραν σηµαντική, επί τα χείρω, αλλαγή στο καθεστώς συνταξιοδότησης των ασφαλισµένων στο Ιδιωτικό και ∆ηµόσιο Τοµέα.
Το παρόν εγχειρίδιο εκδιδόµενο στα πλαίσια του επιστηµονικού έργου του ∆ΣΑ σκοπό έχει να ενηµερώσει για το ισχύον, µέχρι τώρα ασφαλιστικό καθεστώς, ούτως ώστε ο δικηγόρος και γενικότερα ο πολίτης να είναι ενήµερος για το σήµερα, προετοιµαζόµενος για το αύριο. Θερµές ευχαριστίες στον συντάκτη της παρούσας εργασίας κ. Ιωάννη Γουσέτη, ο οποίος ανιδιοτελώς προσφέρει τις υπηρεσίες του επί σειρά ετών.
Ο ΠΡΟΕ∆ΡΟΣ ∆ΗΜΗΤΡΙΟΣ Χ. ΠΑΞΙΝΟΣ
3
ΟΙ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΝΟΜΩΝ (3853/2010 και 3865/2010) (οι αλλαγές που επέρχονται στη συνταξιοδότηση των απασχολούµενων στον Ιδιωτικό και ∆ηµόσιο Τοµέα) Όπως είναι γνωστό µε τους νέους ασφαλιστικούς νόµους (3863/2010 και 3865/2010), επήλθαν ριζικές αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστηµα, στην κατεύθυνση της αποδόµησης του κοινωνικού χαρακτήρα της κοινωνικής ασφάλισης και του ξεθεµελιώµατος όσων ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών δικαιωµάτων είχαν αποµείνει από τις προηγούµενες επελάσεις ενάντια στα δικαιώµατα των ασφαλισµένων και συνταξιούχων και του θεσµού της κοινωνικής ασφάλισης γενικά. Ο πολιτικοκοινωνικός χαρακτήρας των µέτρων που εισάγονται µε τους νόµους αυτούς, έχει αναλυθεί επαρκώς από το συνδικαλιστικό κίνηµα. Εδώ γίνεται µια προσπάθεια από καθαρά νοµική άποψη, να ενηµερωθούν οι εργαζόµενοι για τις αλλαγές που γίνονται στο ασφαλιστικό σύστηµα, µε τις ρυθµίσεις των νέων ασφαλιστικών νόµων.
Αλλαγές στη νοµοθεσία του Ι.Κ.Α. σχετικά µε τα όρια ηλικίας και τις προϋποθέσεις απονοµής της σύνταξης Το Ι.Κ.Α. είναι ο µεγαλύτερος ασφαλιστικός οργανισµός της χώρας, στην ασφάλιση του οποίου υπάγεται η µεγάλη πλειοψηφία των µισθωτών του Ιδιωτικού τοµέα. Ας δούµε ποιες αλλαγές επιφέρει ο νέος νόµος (3863/2010) στις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης.
Α΄ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ ΣΤΟΝ Ι∆ΙΩΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ
4
Βασική προϋπόθεση που ισχύει ως τώρα: Ο ασφαλισµένος δικαιούται πλήρη σύνταξη, εάν κατά την υποβολή της αίτησης, έχει συµπληρώσει το 65ο έτος της ηλικίας του, η ασφαλισµένη το 60ο έτος και πραγµατοποίησε 4500 ηµέρες ασφάλισης. ∆εν πρέπει να λαµβάνει άλλη σύνταξη γήρατος ή αναπηρίας από το ∆ηµόσιο ή Ν.Π.∆.∆. ή άλλο Οργανισµό κύριας ασφάλισης (πλην Ο.Γ.Α.). Ο ασφαλισµένος δικαιούται µειωµένη σύνταξη, εάν κατά την υποβολή της αίτησης έχει συµπληρώσει το 60ο έτος της ηλικίας του, η ασφαλισµένη το 55ο έτος και πραγµατοποίησε 4500 ηµέρες ασφάλισης, από τις οποίες ανά 100 ηµέρες εργασίας για καθένα από τα 5 τελευταία έτη, πριν από την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης ή τη συµπλήρωση του ορίου ηλικίας. Τι αλλάζει στην περίπτωση αυτή, µε το νέο ασφαλιστικό νόµο: Με το νέο νόµο παραµένει όπως είχε ως τώρα η προϋπόθεση χορήγησης πλήρους σύνταξης για τους άντρες (4500 ηµέρες ασφάλισης, 65ο έτος της ηλικίας). Για τις γυναίκες όµως το όριο ηλικίας των 60 ετών που απαιτούνταν ως τώρα για την απονοµή πλήρους σύνταξης, αυξάνεται από 1-1-2011 κατά ένα έτος κάθε χρόνο, µέχρι τη συµπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας. Έτσι το 2010 χρειάζονται 4500 ηµέρες ασφάλισης και το 60ο έτος της ηλικίας, το 2011 4500 ηµέρες ασφάλισης και το 61ο έτος της ηλικίας, το 2012 4,500 ηµέρες ασφάλισης και το 62ο έτος της ηλικίας, το 2013 4500 ηµέρες ασφάλισης και το 63ο έτος της ηλικίας, το 2014 4500 ηµέρες ασφάλισης και το 64ο έτος της ηλικίας και το 2015 4500 ηµέρες ασφάλισης και το 65ο έτος της ηλικίας. Ορίζει όµως ο νόµος ότι στην περίπτωση αυτή οι ασφαλισµένες δικαιούνται σύνταξη µε το όριο ηλικίας που ισχύει κατά το έτος συµπλήρωσης του 60ου έτους της ηλικίας τους. Αυτό σηµαίνει ότι οι ασφαλισµένες συνταξιοδοτούνται µε
5
πλήρη σύνταξη στο όριο ηλικίας, όπως αυτό διαµορφώνεται κατά το έτος µέσα στο οποίο συµπληρώνουν το 60ο έτος της ηλικίας τους. Παράδειγµα: ασφαλισµένη που συµπληρώνει το 60ο έτος της ηλικίας της και 4500 ηµέρες ασφάλισης το 2012, θα δικαιωθεί πλήρη σύνταξη στο 62ο έτος της ηλικίας της, δηλαδή ακολουθεί το όριο ηλικίας που ισχύει για το έτος 2012. Ανάλογη ρύθµιση για τις γυναίκες ασφαλισµένες γίνεται µε τον νέο ασφαλιστικό νόµο και για την µειωµένη σύνταξη. Για τις γυναίκες αυτές που µέχρι τώρα έπαιρναν µειωµένη σύνταξη µε 4500, από τις οποίες ανά 100 για καθένα από τα τελευταία 5 έτη και το 55ο έτος της ηλικίας τους, το όριο ηλικίας των 55 ετών, αυξάνεται από 1-1-2011 κατά ένα έτος κάθε χρόνο και µέχρι τη συµπλήρωση του 60ου έτους. Έτσι το 2011 απαιτείται ηλικία 56 ετών, το 2012 ηλικία 57 ετών, το 2013 ηλικία 58 ετών, το 2014 ηλικία 59 ετών και το 2015 ηλικία 60 ετών, ενώ ο χρόνος ασφάλισης παραµένει ο ίδιος (4500 ηµέρες). Ορίζει όµως και εδώ ο νόµος, ότι στην περίπτωση αυτή, οι ασφαλισµένες δικαιούνται σύνταξη στο όριο ηλικίας, όπως διαµορφώνεται κατά το έτος συµπλήρωσης του 55ου έτους της ηλικίας, πράγµα που σηµαίνει ότι οι ασφαλισµένες συνταξιοδοτούνται µε µειωµένη σύνταξη στο όριο ηλικίας, όπως αυτό διαµορφώνεται κατά το έτος µέσα στο οποίο συµπληρώνουν το 55ο έτος της ηλικίας τους. Παράδειγµα: ασφαλισµένη που συµπληρώνει το 55ο έτος της ηλικίας το έτος 2012 , θα συνταξιοδοτηθεί µε µειωµένη σύνταξη στο 57ο έτος της ηλικίας της (ακολουθεί το όριο ηλικίας που ισχύει για το 2012), εφ’ όσον βέβαια έχει πραγµατοποιήσει 4500 ηµέρες ασφάλισης, από τις οποίες ανά 100 κάθε χρόνο κατά την προηγούµενη της υποβολής της αίτησης πενταετία. Με 10.000 ηµέρες ασφάλισης. Οι διατάξεις που ισχύουν ως τώρα, ορίζουν ότι ο ασφαλισµέ6
νος που συµπλήρωσε το 62ο έτος της ηλικίας του και η ασφαλισµένη το 57ο έτος, δικαιούται πλήρη σύνταξη λόγω γήρατος, αν πραγµατοποίησε 10.000 ηµέρες ασφάλισης κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης. Επίσης ότι ο ασφαλισµένος που συµπλήρωσε 10.000 ηµέρες ασφάλισης, από τις οποίες τουλάχιστο ανά 100 σε καθένα από τα ηµερολογιακά έτη τα αµέσως προηγούµενα του έτους, κατά το οποίο υποβάλλεται η αίτηση, δικαιούται σύνταξη µειωµένη (κατά 1/200 της πλήρους µηνιαίας σύνταξης για κάθε µήνα που λείπει από το 62ο έτος για τους άντρες και το 57ο έτος για τις γυναίκες), εφ’ όσον συµπλήρωσε το 60ο έτος της ηλικίας ο ασφαλισµένος και το 55ο έτος η ασφαλισµένη. Τι αλλάζει στην περίπτωση αυτή µε το νέο ασφαλιστικό νόµο. α) Για τους άντρες: Το όριο ηλικίας που ισχύει για πλήρη συνταξιοδότηση µε 10.000 ηµέρες ασφάλισης µέχρι 31-12-2010, ανακαθορίζεται το 2011 στο 63ο έτος και για κάθε επόµενο έτος αυξάνεται κατά 6 µήνες µέχρι τη συµπλήρωση του 65ου έτους. Έτσι το 2011 απαιτούνται 10.000 ηµέρες ασφάλισης και το 63ο έτος, το 2012 απαιτούνται 10.000 ηµέρες ασφάλισης και το 63,5 έτος, το 2013 10.000 ηµέρες ασφάλισης και το 64ο έτος, το 2014 10.000 ηµέρες και το 64,5 έτος και το 2015 10.000ηµέρες ασφάλισης και το 65ο έτος. β) Για τις γυναίκες: Ανακαθορίζονται σταδιακά τόσο το όριο ηλικίας όσο και ο συντάξιµος χρόνος που απαιτείται για τη λήψη πλήρους και µειωµένης σύνταξης. Έτσι οι 10.000 ηµέρες ασφάλισης που απαιτούνται µέχρι 3112-2010, αυξάνονται από 1-1-2011 κατά 400 ηµέρες κατ’ έτος και µέχρι τη συµπλήρωση 12.000 ηµερών ασφάλισης. Το 57ο έτος (όριο ηλικίας λήψης πλήρους σύνταξης µέχρι 3112-2010), αυξάνεται για το έτος 2011 στο 58ο έτος, ενώ από το 2012 και για κάθε επόµενο έτος, αναπροσαρµόζεται κατά 6 µήνες
7
κατ’ έτος, µέχρι τη συµπλήρωση του 60ου έτους της ηλικίας τους. Το µέχρι την 31-12-2010 όριο ηλικίας των 55 ετών που απαιτείται για τη λήψη µειωµένης σύνταξης, καθορίζεται το 2011 στο 56ο έτος, ενώ από 1-1-2012 αυξάνεται κατά 6 µήνες κατ’ έτος και µέχρι τη συµπλήρωση του 60ου έτους. Από τη διατύπωση της διάταξης, προκύπτει ότι το δικαίωµα λήψης µειωµένης σύνταξης υπάρχει µόνο κατά τη µεταβατική περίοδο αύξησης των ορίων ηλικίας. Έτσι διαµορφώνεται ο εξής πίνακας προϋποθέσεων για την κατηγορία αυτή των γυναικών. ΕΤΟΣ ΗΜΕΡΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 10.000 10.400 10.800 11.200 11.600 12.000 ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ ΓΙΑ ΠΛΗΡΗ ΓΙΑ ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΣΥΝΤΑΞΗ 57 55 58 56 58,5 56,5 59 57 59,5 57,5 60 58
Υπενθυµίζεται ότι για τη λήψη µειωµένης σύνταξης απαιτείται από το συνολικό κατά περίπτωση απαιτούµενο αριθµό ηµερών ασφάλισης να έχουν πραγµατοποιηθεί 100 ηµέρες κατ’ έτος κατά την αµέσως προηγούµενη της υποβολής της αιτήσεως συνταξιοδότησης πενταετία. Πάρα πέρα ο νέος νόµος καθορίζει ότι ο ασφαλισµένος ή η ασφαλισµένη δικαιούται σύνταξη στο όριο ηλικίας και µε το χρόνο ασφάλισης, όπως έχουν διαµορφωθεί κατά το έτος που συµπληρώνει τις 10.000 ηµέρες ασφάλισης. Παράδειγµα: Ασφαλισµένη που συµπληρώνει τις 10.000 ηµέρες ασφάλισης, το έτος 2012 θα συνταξιοδοτηθεί µε πλήρες ποσό σύνταξης, όταν συµπληρώσει 10.800 ηµέρες ασφάλισης και το
8
2010 2011 2012 2013 2014 2015
58,5 έτος της ηλικίας της (ακολουθεί δηλαδή το όριο ηλικίας και το χρόνο ασφάλισης, όπως έχουν διαµορφωθεί κατά το έτος 2012). Επισηµαίνεται ότι θεµελιωµένα δικαιώµατα µε το χρόνο ασφάλισης και το αντίστοιχο όριο ηλικίας που ισχύει κατά το έτος 2010 θεωρείται ότι έχουν και οι ασφαλισµένοι και ασφαλισµένες που συµπληρώνουν τις 10.000 ηµέρες ασφάλισης µέσα στο 2010, µε αναγνώριση χρόνου που προβλέπεται στο άρθρο 40 του Ν. 2084/1992 (π.χ. στρατιωτική υπηρεσία). Πρέπει όµως η σχετική αίτηση για την αναγνώριση να υποβληθεί έως 31-12-2013. Συνταξιοδότηση µε 10.500 ηµέρες ασφάλισης (35ετία). Σύµφωνα µε τα ισχύοντα ως τώρα, οι ασφαλισµένοι του Ι.Κ.Α. άνδρες και γυναίκες, µπορούσαν να πάρουν πλήρη σύνταξη µε 10.500 ηµέρες ασφάλισης και συµπληρωµένο το 58ο έτος της ηλικίας τους. Εκείνοι δε, άντρες και γυναίκες, που έχουν 10.500 ηµέρες ασφάλισης, από τις οποίες 7500 σε βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλµατα, δικαιούνται πλήρη σύνταξη µε τη συµπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας τους και µειωµένη µε τη συµπλήρωση του 53ου έτους. Οι 10.500 ηµέρες πρέπει να έχουν διανυθεί σε ασφαλιστικό οργανισµό που ασφαλίζει µισθωτούς και µε την ιδιότητα αυτή, µπορεί δε να συνυπολογισθεί για τη συµπλήρωση του αριθµού αυτού ο χρόνος της στρατιωτικής τους υπηρεσίας ύστερα από αναγνώριση και εξαγορά . ∆εν υπολογίζεται χρόνος ασφάλισης µεγαλύτερος των 25 ηµερών το µήνα ή των 300 ηµερών το χρόνο, µε εξαίρεση τη στρατιωτική υπηρεσία από την οποία υπολογίζονται µέχρι 30 ηµέρες τον µήνα ή 360 ηµέρες το χρόνο. Επίσης δεν πρέπει να λαµβάνουν άλλη σύνταξη γήρατος ή αναπηρίας από το ∆ηµόσιο ή Ν.Π.∆.∆. ή οργανισµό κυρίας ασφάλισης (πλην Ο.Γ.Α.). Στα αµέσως πάρα πάνω επέρχονται µεταβολές µε το νέο ασφαλιστικό νόµο.
9
Αυτές συνίστανται: 1. Στον ανακαθορισµό του χρόνου ασφάλισης, ο οποίος σταδιακά, αρχής γενοµένης από 1-1-2011, αναπροσαρµόζεται στις 12.000 ηµέρες ασφάλισης, µε την προσθήκη 300 ηµερών κάθε χρόνο. Επισηµαίνεται όµως ότι από 1-1-2011 καταργούνται οι περιορισµοί που υπήρχαν ως τώρα ως προς τους χρόνους ασφάλισης που συνυπολογίζονται για τη συµπλήρωση της 35ετίας και πλέον θα λαµβάνονται υπ. όψη όλοι οι χρόνοι που αναφέρονται στην παράγραφο 18 του άρθρου 10 του Ν. 3863/2010 (νέος ασφαλιστικός νόµος), δηλαδή ο χρόνος στρατιωτικής υπηρεσίας, ο χρόνος γονικής άδειας ανατροφής παιδιών, ο χρόνος επιδότησης λόγω ανεργίας ή ασθένειας µέχρι 300 ηµέρες, ο χρόνος εκπαιδευτικής άδειας άνευ αποδοχών µέχρι 2 χρόνια, ο χρόνος σπουδών για την απόκτηση ενός µόνο πτυχίου ανώτερης ή ανώτατης σχολής, ο χρόνος ανεργίας µετά την υπαγωγή στην ασφάλιση οποιουδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης ή στο ∆ηµόσιο, καθώς επίσης και ο χρόνος κατά τον οποίο ο ασφαλισµένος έλαβε σύνταξη αναπηρίας. 2. Στην σταδιακή αύξηση του 58ου έτους- το οποίο αποτελεί το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης-το οποίο αρχίζοντας από 1-1-2012 αυξάνεται κατά ένα έτος κάθε χρόνο έως ότου διαµορφωθεί στο 60ο. Ο ανακαθορισµός του χρόνου ασφάλισης και του ορίου ηλικίας, φαίνεται αναλυτικά κατ’ έτος στον πάρα κάτω πίνακα: ΕΤΟΣ 2010 2011 2012 2013 2014 2015 ΗΜΕΡΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 10.500 10.800 11.100 11.400 11.700 12.000 ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ 58 58 59 60 60 60
10
Στην παράγραφο 8 του άρθρου 10 του νέου ασφαλιστικού νόµου, ορίζεται ότι ο ασφαλισµένος ή η ασφαλισµένη, δικαιούται σύνταξη µε τη συµπλήρωση του ορίου ηλικίας και του χρόνου ασφάλισης που ισχύουν κατά το έτος συµπλήρωσης των 10.500 ηµερών ασφάλισης. Παράδειγµα: Ασφαλισµένος που το έτος 2011 έχει πραγµατοποιήσει 10.500 ηµέρες ασφάλισης, θα πάρει σύνταξη µε τις προϋποθέσεις που ισχύουν κατά το ίδιο έτος, δηλαδή θα δικαιωθεί πλήρους σύνταξης όταν συµπληρώσει το 58ο έτος της ηλικίας και 10.800 ηµέρες ασφάλισης. Θεµελιωµένο συνταξιοδοτικό δικαίωµα έχουν και οι ασφαλισµένοι που κατά το έτος 2010 συµπληρώνουν το χρόνο ασφάλισης (δηλαδή τις 10.500 ηµέρες), µε αναγνώριση χρόνων που προβλέπονται στην παράγραφο 2 του άρθρου 10 του Ν. 825/1978 (π.χ. χρόνος στρατιωτικής υπηρεσίας), εφ’ όσον υποβάλουν σχετικό αίτηµα για αναγνώριση µέχρι 31-12-2013. Τα άτοµα της κατηγορίας αυτής, συνταξιοδοτούνται οποτεδήποτε στο όριο ηλικίας που ισχύει το 2010, δηλαδή στο 58ο έτος. 3) Στον ανακαθορισµό του χρόνου ασφάλισης και του ορίου ηλικίας αυτών που έχουν 10.500 ηµέρες ασφάλισης από τις οποίες 7.500 στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλµατα. Για την κατηγορία αυτή ανακαθορίζεται σταδιακά, αρχής γενοµένης από 1-1-2011, το όριο ηλικίας λήψης πλήρους και µειωµένης σύνταξης 35ετίας. Συγκεκριµένα το όριο ηλικίας ανακαθορίζεται σταδιακά από το 55ο έτος στο 60ο για τη λήψη πλήρους σύνταξης, ενώ για µειωµένη από το 53ο στο 58ο. Ο ανακαθορισµός γίνεται µε την προσθήκη 9 µηνών κάθε έτος, ξεκινώντας από 1-1-201. Η εξέλιξη του ορίου ηλικίας, για πλήρη και µειωµένη σύνταξη, φαίνεται στον πάρα κάτω πίνακα.
11
ΕΤΟΣ 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
ΗΜΕΡΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 10.500 10.500 10.500 10.500 10.500 10.500 10.500 10.500
Από τις 10.500 ηµέρες ασφάλισης, οι 7.500 (κατ’ ελάχιστο), πρέπει να έχουν πραγµατοποιηθεί στα βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλµατα. Και εδώ πρέπει να επισηµανθεί ότι από 1-1-2011 καταργούνται οι διατάξεις στις οποίες υπήρχαν πολλοί περιορισµοί ως προς τους χρόνους που συνυπολογίζονται στην 35ετία και πια γίνεται πιο εφικτή η συµπλήρωση των 3.000 ηµερών ασφάλισης (όσων δηλαδή υπολείπονται από τις 7.500 στα βαρέα και ανθυγιεινά έως τις 10.500), εφ’ όσον πια θα λαµβάνονται υπ’ όψη όλοι οι χρόνοι που αναφέρονται στην παράγραφο 18 του άρθρου 10 του νέου ασφαλιστικού νόµου και απαριθµούνται αµέσως πάρα πάνω. Στο νέο ασφαλιστικό νόµο ορίζεται ακόµη, ότι ο ασφαλισµένος ή η ασφαλισµένη δικαιούται σύνταξη στο όριο ηλικίας, όπως αυτό διαµορφώνεται κατά το έτος συµπλήρωσης των 10.500 ηµερών ασφάλισης, από τις οποίες 7.500 στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλµατα. Παράδειγµα: Ασφαλισµένος που το 2012 συµπληρώνει 10.500 ηµέρες ασφάλισης, από τις οποίες 7.500 ηµέρες στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλµατα, συνταξιοδοτείται µε πλήρη σύνταξη όταν γίνει 56 ετών και 6 µηνών (όριο ηλικίας που ισχύει για το 2012). Θεµελιωµένο συνταξιοδοτικό δικαίωµα, έχουν και οι ασφαλι12
ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΛΗΡΗΣ ΜΕΙΩΜΕΝΗ 55 53 55 και 9 µήνες 53 και 9 µήνες 56 και 6 µήνες 54 και 6 µήνες 57 και 3 µήνες 55 και 3 µήνες 58 56 58 και 9 µήνες 56 και 9 µήνες 59 και 6 µήνες 57 και 6 µήνες 60 58
σµένοι που κατά το έτος 2010 συµπληρώνουν το χρόνο ασφάλισης (δηλαδή 10.500 ηµέρες, από τις οποίες 7.500 στα βαρέα), µε αναγνώριση χρόνων που προβλέπονται στην παράγραφο 2 του άρθρου 10 του Ν. 825/1978, εφ’ όσον υποβάλουν το σχετικό αίτηµα για αναγνώριση, µέχρι 31-12-2013. Τα άτοµα της κατηγορίας αυτής, συνταξιοδοτούνται οποτεδήποτε µε τα όρια ηλικίας που ισχύουν το 2010. Συνταξιοδότηση µε 37 χρόνια ασφάλισης χωρίς όριο ηλικίας
Σύµφωνα µε τη νοµοθεσία που ίσχυε ως τώρα, οι ασφαλισµένοι του Ι.Κ.Α. (αλλά και των ειδικών ασφαλιστικών ταµείων), µπορούν να συνταξιοδοτηθούν αν έχουν συµπληρώσει 11.100 ηµέρες ή 37 χρόνια υποχρεωτικής ασφάλισης, ανεξάρτητα από όριο ηλικίας. Για τους ασφαλισµένους όµως στο Ι.Κ.Α. και σε άλλα ταµεία που ασφαλίζουν µισθωτούς, ολόκληρος ο χρόνος ασφάλισης πρέπει να είναι υποχρεωτική ασφάλιση από παροχή εξαρτηµένης εργασίας. Αντίστοιχα, όσοι συνταξιοδοτούνται από ταµεία αυτοτελώς απασχολούµενων (Ο.Α.Ε.Ε.,Ε.Τ.Α.Α.κλπ.), για να συνταξιοδοτηθούν µε 37 χρόνια ασφάλισης ανεξάρτητα από όριο ηλικίας, πρέπει ολόκληρος ο χρόνος να είναι χρόνος υποχρεωτικής ασφάλισης από αυτοτελή απασχόληση. Για να συµπληρωθεί ο χρόνος των 11.100 ηµερών, ή 37 ετών ασφάλισης, δεν συνυπολογίζονται ο χρόνος ασφάλισης πέρα των 300 ηµερών κάθε ηµερολογιακό έτος, καθώς και κάθε άλλος πραγµατικός ή πλασµατικός χρόνος. Συνυπολογίζεται δηλαδή, µόνο ο χρόνος της υποχρεωτικής ασφάλισης και ο χρόνος πραγµατικής υπηρεσίας στο ∆ηµόσιο, τους Οργανισµούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης α΄ και β΄ βαθµίδας και
13
σε Ν.Π.∆.∆. Τα πάρα πάνω αφορούν ασφαλισµένους στο Ι.Κ.Α.Ε.Τ.Α.Μ. µέχρι 31-12-1992 και ασφαλισµένους στα Ειδικά Ταµεία από 1-1-1983 έως 31-12-1992. Ποιες αλλαγές επέρχονται για την κατηγορία αυτή µε το νέο ασφαλιστικό νόµο
Με το νέο ασφαλιστικό νόµο, η δυνατότητα αυτή καταργείται. Όσοι έχουν ασφαλιστεί µέχρι 31-12-1992 στο Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ., κατά ρητή διάταξη του νόµου, µπορούν να συνταξιοδοτηθούν χωρίς όριο ηλικίας µε 11.100 ηµέρες υποχρεωτικής ασφάλισης, εφ’ όσον τις συµπληρώνουν µέχρι 31-12-2010. Έτσι πλήρη σύνταξη χωρίς όριο ηλικίας, παίρνουν µόνο όσοι ασφαλισµένοι συµπληρώνουν τις 11.100 ηµέρες υποχρεωτικής ασφάλισης, µέχρι 31-12-2010. Για τους ασφαλισµένους σε οποιονδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης, πλην Ο.Γ.Α., από 1/1/1993 και µετά ορίζεται από τις διατάξεις του νέου νόµου ότι θεµελιώνουν δικαίωµα συνταξιοδότησης µε τη συµπλήρωση 12.000 ηµερών ασφάλισης ή 40 ετών και του 60ου έτους της ηλικίας τους. Για την συµπλήρωση του πάρα πάνω χρόνου, λαµβάνεται υπ’ όψη ο χρόνος ασφάλισης σε οποιονδήποτε οµοειδή φορέα. Έτσι νέος ασφαλισµένος (δηλ. υπαχθείς στην ασφάλιση από 1-11993 και µετά) π.χ. στο (πρώην) Τ.Α.Π.-Ο.Τ.Ε. µπορεί να συνυπολογίσει για τη συµπλήρωση των 40 ετών χρόνο σε οποιοδήποτε άλλο φορέα κύριας ασφάλισης µισθωτών (π.χ. χρόνο ασφάλισης στο Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ.). Έτσι πλέον όσοι ασφαλισµένοι από 1-1-1983 έως 31-121992 στα πρώην ειδικά ταµεία συµπληρώνουν µέχρι 31-12-2010 37 έτη υποχρεωτικής ασφάλισης όπως αυτή ορίζεται από το άρθρο 2 παρ. 2 του Ν. 3029/2002, θεµελιώνουν δικαίωµα σύνταξης ανεξάρτητα από όριο ηλικίας. Η δυνατότητα αυτή όµως καταργείται από 1-1-2011.
14
Σύµφωνα µε τα ισχύοντα ως τώρα, µητέρα µε ανήλικο φυσικό ή θετό παιδί, (που δεν έχει δηλαδή συµπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του), ή µε παιδί οποιασδήποτε ηλικίας, που είναι ανίκανο για κάθε βιοποριστική εργασία, η οποία έχει πραγµατοποιήσει χρόνο ασφάλισης 5.500 ηµερών και δεν λαµβάνει σύνταξη από το Ι.Κ.Α. - Ε.Τ.Α.Μ, το ∆ηµόσιο ή άλλο οργανισµό κύριας ασφάλισης, δικαιούται πλήρη σύνταξη γήρατος από το Ι.Κ.Α. - Ε.Τ.Α.Μ., µε τη συµπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας της. Εφ’ όσον συντρέχουν οι πάρα πάνω προϋποθέσεις και συµπληρώνεται το 50ο έτος της ηλικίας, δικαιούται µειωµένη σύνταξη κατά 1/200 για κάθε µήνα που υπολείπεται από το απαιτούµενο όριο ηλικίας για πλήρη συνταξιοδότηση. Από 3-4-2008 δικαιούνται σύνταξη γήρατος από το Ι.Κ.Α. Ε.Τ.Α.Μ. και οι χήροι πατέρες ανήλικου παιδιού. ∆ιατάξεις για την συνταξιοδότηση µητέρων µε ανήλικα παιδιά υπάρχουν και σε µερικούς άλλους οργανισµούς Κυρίας Ασφάλισης εκτός από το Ι.Κ.Α. - Ε.Τ.Α.Μ. Ποιες αλλαγές επέρχονται για την κατηγορία αυτή µε το νέο ασφαλιστικό νόµο
Συνταξιοδότηση µητέρων µε ανήλικα παιδιά
Με τον νέο ασφαλιστικό νόµο επέρχονται σηµαντικές αλλαγές και για την κατηγορία αυτή ασφαλισµένων. Με τις διατάξεις αυτές ορίζεται ότι το όριο ηλικίας που προβλέπεται για την συνταξιοδότηση των ασφαλισµένων στο Ι.Κ.Α. Ε.Τ.Α.Μ. µέχρι 31-12-1992 µητέρων ανηλίκων παιδιών, καθορίζεται από 1-1-2011 στο 57ο έτος της ηλικίας, από 1-1-2012 στο 60ο έτος και από 1-1-2013 στο 65ο έτος για πλήρη σύνταξη και το όριο ηλικίας για λήψη µειωµένης σύνταξης, ορίζεται αντίστοιχα από 11-2011 στο 52ο έτος, από 1-1-2012 στο 55ο έτος και από 1-1-2013 στο 60ο έτος.
15
Έτσι για τις µητέρες, αυτές οι προϋποθέσεις διαµορφώνονται ως εξής: 2010 2011 2012 2013 ΕΤΟΣ ΗΜΕΡΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 5.500 5.500 5.500 5.500 ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΛΗΡΗΣ ΜΕΙΩΜΕΝΗ 55 50 57 52 60 55 65 60
Υπάρχει όµως διάταξη κατά την οποία, η ασφαλισµένη µητέρα ακολουθεί το όριο ηλικίας, όπως διαµορφώνεται σύµφωνα µε τον πάρα πάνω πίνακα και ισχύει κατά τη συµπλήρωση του απαιτούµενου χρόνου, εφ’ όσον υπάρχει και η ανηλικότητα του παιδιού. Παράδειγµα: ασφαλισµένη µητέρα που κατά το 2010 συµπληρώνει τις 5500 ηµέρες ασφάλισης και έχει ανήλικο παιδί, συνταξιοδοτείται οποτεδήποτε µε πλήρη σύνταξη στο 55ο έτος ή µειωµένη στο 50ο έτος. Ασφαλισµένη µητέρα που συµπληρώνει τις 5500 ηµέρες ασφάλισης και έχει ανήλικο παιδί το 2012, συνταξιοδοτείται µε πλήρη σύνταξη στο 60ο έτος και µε µειωµένη στο 55ο έτος. Για όσες µητέρες έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση από 1-11993 και µετά, το όριο συνταξιοδότησης καθορίζεται σύµφωνα µε τον πάρα κάτω πίνακα: ΕΤΟΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ 2010 2011 2012 2013 ΗΜΕΡΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 6000 6000 6000 6000 ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΛΗΡΗΣ ΜΕΙΩΜΕΝΗ 55 50 55 50 55 50 65 60
16
Οι διατάξεις για την συνταξιοδότηση µητέρων ανηλίκων παιδιών εφαρµόζονται και στους χήρους πατέρες ανηλίκων παιδιών. Για χήρους πατέρες ανάπηρων παιδιών έχουν εφαρµογή οι αντίστοιχες διατάξεις που ισχύουν για τις µητέρες ανίκανων για κάθε βιοποριστική εργασία παιδιών. Σύµφωνα µε διευκρινίσεις που δόθηκαν µε την υπ’ αριθ. 77/5-11-2010 εγκύκλιο της ∆ιοίκησης του Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. «δεδοµένου ότι το ισχύον µέχρι 31-12-2010 όριο ηλικίας συνταξιοδότησης των µητέρων ανηλίκων, είναι το 50ο έτος για µειωµένη σύνταξη και το 55ο για πλήρη σύνταξη, όλες οι ασφαλισµένες στο Ι.Κ.Α. - Ε.Τ.Α.Μ. µητέρες, οι οποίες σε κάποια χρονική στιγµή – που µπορεί να ανατρέξει πολύ πριν από την ηµεροµηνία έναρξης ισχύος του Ν. 3863/2010, δεν µπορεί όµως να υπερβεί την 3112-2010 – συµπλήρωσαν σωρευτικά τις 5.500ηµέρες ασφάλισης και είχαν ανήλικο παιδί, συνταξιοδοτούνται οποτεδήποτε µε τα ανωτέρω όρια ηλικίας και χωρίς να εξετάζεται, αν κατά τη συµπλήρωση των ορίων ηλικίας, συνέτρεχε ή όχι η ανηλικότητα του παιδιού. Η µείωση της σύνταξης, σε περίπτωση που δεν έχει συµπληρωθεί το 55ο έτος της ηλικίας, θα χωρεί για όσους µήνες υπολείπονται από την αίτηση, µέχρι τη συµπλήρωση του ανωτέρω ορίου ηλικίας» Για όσες όµως µητέρες ανηλίκων παιδιών, οι πάρα πάνω προϋποθέσεις (5.500 ηµέρες ασφάλισης και ανήλικο παιδί)συντρέχουν από 1-1-2011 και µετά και έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση πριν από την 1-1-1993, τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης θα διαµορφωθούν όπως φαίνονται στον αµέσως πάρα πάνω παρατιθέµενο πίνακα. Όσον αφορά το χρόνο έναρξης των πάρα πάνω διατάξεων, αυτές εφαρµόζονται από την ηµεροµηνία δηµοσίευσης του Ν. 3863/2010 (δηλαδή από 15-7-2010), αφού όπου ο νοµοθέτης ήθελε να θέσει διαφορετική ηµεροµηνία έναρξης ισχύος, γίνεται σαφής αναφορά στις επί µέρους διατάξεις.
17
Κατά συνέπεια: α) Οι εκκρεµείς αιτήσεις συνταξιοδότησης που υποβλήθηκαν από 15-7-2010 και µετά, θα κριθούν σύµφωνα µε τα προαναφερόµενα. β) Για τις υποθέσεις που έχουν ήδη εκδοθεί συνταξιοδοτικές αποφάσεις, εφ’ όσον η αίτηση είχε υποβληθεί από 15-7-2010 και µετά, θα γίνει αναθεώρηση της συνταξιοδοτικής απόφασης, ύστερα από αίτηση - όχληση των ασφαλισµένων. γ) Οι εκκρεµείς αιτήσεις συνταξιοδότησης, που υποβλήθηκαν πριν από την 15-7-2010,µπορούν να κριθούν, σύµφωνα µε τα προαναφερόµενα, µε έναρξη συνταξιοδότησης την 15-7-2010, εφ’ όσον συναινούν οι ενδιαφερόµενες. δ) Για τις περιπτώσεις που έχουν ήδη εκδοθεί συνταξιοδοτικές αποφάσεις, εφ’ όσον η αίτηση συνταξιοδότησης είχε υποβληθεί πριν από την 15-7-2010, προκειµένου να εφαρµοσθούν οι προαναφερόµενες διατάξεις, απαιτείται η υποβολή αίτησης από τις ενδιαφερόµενες, για ανάκληση της συνταξιοδοτικής απόφασης, µε έντοκη επιστροφή των ήδη καταβληθεισών συντάξεων και έναρξη καταβολής από την ηµεροµηνία υποβολής της νέας αίτησης. Συνταξιοδότηση υπαγόµενων στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλµατα
18
Σύµφωνα µε όσα ίσχυαν έως τώρα , µε τη συµπλήρωση του 60ου έτους της ηλικίας οι άνδρες ή του 55ου οι γυναίκες, δικαιούνται σύνταξη, εφ’ όσον έχουν πραγµατοποιήσει 4.500 ηµέρες ασφάλισης και απασχολούνται επί µακρό χρόνο σε ιδιαζόντως βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλµατα, που ορίζονται στον σχετικό Κανονισµό του Ι.Κ.Α. - Ε.Τ.Α.Μ. Από τις 4.500 ηµέρες οι 3.600 τουλάχιστον, από τις οποίες οι 1000 κατά την τελευταία δεκαετία, πρέπει να έχουν πραγµατοποιηθεί σε εργασίες που υπάγονται στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγ-
γέλµατα. Από 1-1-2003 και µετά οι 1000 ηµέρες ασφάλισης στα βαρέα µπορεί να έχουν πραγµατοποιηθεί κατά την τελευταία 13ετία. Τι αλλάζει για την κατηγορία αυτή µε τις διατάξεις του νέου ασφαλιστικού νόµου
Με τις διατάξεις του νέου ασφαλιστικού νόµου ορίζεται ότι: Το όριο ηλικίας που προβλέπεται για τη θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος από τις γυναίκες που απασχολούνται σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλµατα, αυξάνεται κατά ένα χρόνο από 1-1-2011 και για κάθε επόµενο χρόνο και µέχρι τη συµπλήρωση του 60ου έτους της ηλικίας. Έτσι το έτος 2011 θα συνταξιοδοτούνται στο 56ο έτος, το 2012 στο 57ο έτος, το 2013 στο 58ο έτος, στο 2014 στο 59ο έτος και το 2014 στο 60ο έτος. Με τις διατάξεις αυτές δηλαδή, εξισώνεται σταδιακά το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης των γυναικών που απασχολούνται σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλµατα, µε το όριο ηλικίας που ισχύει για τους άνδρες, που παραµένει το ίδιο. Συγκεκριµένα το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης διαµορφώνεται σύµφωνα µε τον πάρα πάνω πίνακα. ΕΤΟΣ 2010 2011 2012 2013 2014 2015 ΗΜΕΡΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 4500 4500 4500 4500 4500 4500 ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ 55 56 57 58 59 60
Φυσικά στις 4.500 ηµέρες ασφάλισης πρέπει να συντρέχει
19
και η προϋπόθεση των 3600 ηµερών στα βαρέα από τις οποίες 1000 κατά την τελευταία 13ετία. Ορίζεται όµως ότι στην περίπτωση αυτή οι ασφαλισµένες δικαιούνται σύνταξη µε το όριο ηλικίας που ισχύει κατά το έτος συµπλήρωσης των 4.500 ηµερών ασφάλισης, από τις οποίες οι 3.600 σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλµατα. Παράδειγµα: Ασφαλισµένη που συµπληρώνει τον απαιτούµενο χρόνο ασφάλισης το 2012 συνταξιοδοτείται όταν συµπληρώσει το 57ο έτος της ηλικίας της, ακολουθεί δηλαδή το όριο ηλικίας που ισχύει το 2012. Με τις διατάξεις του άρθρου 17 του νέου ασφαλιστικού νόµου, ορίζεται επίσης ότι από 1-7-2011 θα τεθεί σε εφαρµογή νέος πίνακας βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελµάτων, ο οποίος θα εφαρµοσθεί για όλους τους εργαζόµενους. Όπως εύκολα µπορεί να καταλάβει κανείς στο νέο πίνακα, δεν θα περιλαµβάνονται πάρα πολλές κατηγορίες που µέχρι τώρα η εργασία τους χαρακτηρίζονταν ως βαριά ή ανθυγιεινή. Με δεδοµένη την εκφρασµένη βούληση των κυβερνήσεων και τη δέσµευση του Ν. 3845/2010 (µνηµόνιο) για «σηµαντικές περικοπές στη λίστα των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελµάτων σε όχι περισσότερα από το 10% του συνόλου» προβλέπεται µε βεβαιότητα ο περιορισµός της σηµερινής λίστας των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελµάτων κατά 90%. Όσοι απασχολούνται σε εργασίες ή επαγγέλµατα τα οποία εξαιρούνται από το νέο πίνακα των Β.Α.Ε., εφ’ όσον συµπληρώνουν τις ελάχιστες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης (περί των οποίων γίνεται λόγος αµέσως πάρα πάνω), έως 31-12-2015, εξακολουθούν να υπάγονται στο καθεστώς συνταξιοδότησης των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελµάτων. Οι υπόλοιποι εργαζόµενοι που εξαιρούνται από τον πίνακα των Β.Α.Ε., θα συνταξιοδοτηθούν στο όριο ηλικίας που προβλέπεται για το σύνολο των ασφαλισµένων και απλά θα πάρουν µια µικρή προσαύξηση στη σύνταξή τους, για το χρόνο που ασφαλί20
στηκαν στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλµατα. Πρέπει να επισηµανθεί ότι για τους οικοδόµους ή τους εργάτες καθαριότητας των Ο.Τ.Α. για τους οποίους ως τώρα ισχύουν ειδικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης (58ο για τους άνδρες οικοδόµους, 53ο για τις γυναίκες και 58ο για το προσωπικό καθαριότητας των Ο.Τ.Α.), τα όρια ηλικίας αυτά δεν θίγονται, αλλά εξακολουθούν να ισχύουν. Οι οικοδόµοι σύµφωνα µε τα ως τώρα ισχύοντα µπορούν να συνταξιοδοτηθούν όταν έχουν 4.500 ηµέρες ασφάλισης όλες σε οικοδοµικές ή τεχνικές εργασίες και από αυτές 500 κατά την τελευταία πενταετία πριν από τη συµπλήρωση του ορίου ηλικίας και µε τη συµπλήρωση του 58ου έτους της ηλικίας τους οι άντρες και του 53ου οι γυναίκες (πλήρης σύνταξη). Προϋπόθεση γι’ αυτό όµως είναι να µην λαµβάνουν άλλη σύνταξη γήρατος ή αναπηρίας από το ∆ηµόσιο ή Ν.Π.∆.Α. ή άλλο Οργανισµό Κύριας Ασφάλισης (πλην Ο.Γ.Α.). Για τη συµπλήρωση των χρονικών προϋποθέσεων στις οικοδοµικές/τεχνικές εργασίες λαµβάνονται υπ’ όψη και οι µέρες ασφάλισης µε την ιδιότητα του εργάτη καθαριότητας στους Οργανισµούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και οι µέρες που τυχόν πραγµατοποιήθηκαν σε υπόγειες στοές µεταλλείων-λιγνιτωρυχείων. Επίσης το αντρικό προσωπικό των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που απασχολείται στην αποκοµιδή, µεταφορά, διαλογή, επιστασία και καταστροφή απορριµµάτων, σε συνέργεια συντήρησης, επισκευής και πλυσίµατος µέσων καθαριότητας, οι οδοκαθαριστές, οι εργασίες αποδυτηρίων, οι εκταφείς νεκρών και οι καθαριστές οστών µπορούν να συνταξιοδοτηθούν µε πλήρη σύνταξη γήρατος εφ’ όσον συµπληρώνουν 4.500 ηµέρες ασφάλισης από τις οποίες 3.600 στις πάρα πάνω εργασίες και από αυτές 1000 την τελευταία 13ετία πριν από την συµπλήρωση του ορίου ηλικίας ή την αίτηση για την συνταξιοδότηση και το 58ο έτος της ηλικίας τους. Για την συµπλήρωση των χρονικών προϋποθέσεων στις
21
πάρα πάνω εργασίες προσµετρούνται και οι ηµέρες ασφάλισης σε οικοδοµικές ή τεχνικές εργασίες. ∆εν πρέπει όµως να λαµβάνουν άλλη σύνταξη γήρατος ή αναπηρίας από το ∆ηµόσιο ή Ν.Π.∆.∆. ή άλλο Οργανισµό κύριας ασφάλισης πλην Ο.Γ.Α. Οι γυναίκες όµως που απασχολούνται ως προσωπικό των Ο.Τ.Α. στις πάρα πάνω εργασίες ασφαλίζονται και συνταξιοδοτούνται σύµφωνα µε τις διατάξεις του Κανονισµού Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελµάτων (ίδετε πάρα πάνω). Συνταξιοδότηση µε πλήρη σύνταξη ασφαλισµένων φορέων κοινωνικής ασφάλισης για τους οποίους ως τώρα προβλέπονταν συνταξιοδότηση στο 60ο έτος ή µικρότερο αυτού
O νέος ασφαλιστικός νόµος ορίζει ότι το όριο ηλικίας των 60 ετών ή µικρότερο αυτού που προβλέπεται από γενικές ή καταστατικές διατάξεις για την πλήρη συνταξιοδότηση λόγω γήρατος ασφαλισµένων των φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης αρµοδιότητας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης αυξάνεται κατά 1 έτος κάθε χρόνο από 1-1-2011 και µέχρι τη συµπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας µε την επιφύλαξη -µεταξύ άλλων- ειδικών διατάξεων για εργαζόµενους στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλµατα. Επί πλέον όπου προβλέπεται χορήγηση µειωµένης σύνταξης σε γυναίκες ασφαλισµένες σε όριο ηλικίας µικρότερο του 60ου, το όριο αυτό αυξάνεται κατά ένα 1 έτος από 1-1-2011 και για κάθε έτος µέχρι τη συµπλήρωση του 60ου έτους. Από τη διατύπωση της διάταξης φαίνεται ότι αυτή αφορά όλους τους ασφαλισµένους ανεξάρτητα από το χρόνο υπαγωγής τους στην ασφάλιση και εφ’ όσον βέβαια δεν θεµελιώνουν δικαίωµα µέχρι 31-12-2010 (εξαιρούνται από τη διάταξη οι εργαζόµενοι που υπάγονται στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλµατα).
22
Η ρύθµιση αυτή αποτυπώνεται στους εξής πίνακες. Α΄ Πλήρης σύνταξη-υπαγωγή στην ασφάλιση µέχρι 3112-1992 που δεν θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα µέχρι 31-12-2010. ΕΤΟΣ 2010 2011 2012 2013 2014 2015 ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 15 15 15 15 15 15 ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ 60 61 62 63 64 65 1. ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Β΄ Υπαγωγή στην ασφάλιση µέχρι 31-12-1992, που δεν θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα µέχρι 31-12-2010. ΕΤΟΣ 2010 2011 2012 2013 2014 2015 ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 25 25 25 25 25 25 ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΛΗΡΗΣ ΜΕΙΩΜΕΝΗ (γυναίκες) 60 55 61 56 62 57 63 58 64 59 65 60
Ορίζεται ότι κατά το µεταβατικό διάστηµα της σταδιακής αύξησης του ορίου ηλικίας της περίπτωσης αυτής, δηλ. κατά τα έτη 2011-2014, οι ασφαλισµένες δικαιούνται σύνταξη στο όριο ηλικίας,
23
όπως διαµορφώνεται κατά το έτος συµπλήρωσης του προβλεπόµενου κατά το χρόνο έναρξης ισχύος του νόµου αυτού, ορίου ηλικίας για πλήρη ή µειωµένη σύνταξη. Παράδειγµα: Ασφαλισµένη που το έτος 2013 συµπληρώνει το 60ο έτος της ηλικίας της κατοχυρώνει ως όριο ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης το όριο ηλικίας που απαιτείται το 2013 για πλήρη συνταξιοδότηση δηλ. το 63ο έτος. Αν δεν υπήρχε η πρόβλεψη αυτή η συγκεκριµένη ασφαλισµένη θα δικαιούνταν πλήρη σύνταξη στο 65ο έτος της ηλικίας της. Σηµειώνεται ότι θεµελιωµένο συνταξιοδοτικό δικαίωµα έχουν οι ασφαλισµένες που µέχρι 31-12-2010 συµπληρώνουν το χρόνο ασφάλισης µε προσµέτρηση χρόνου που προβλέπεται στο άρθρο 40 του Ν. 2084/1992, εφ’ όσον η σχετική αίτηση αναγνώρισης υποβληθεί µέχρι 31-12-2013. Οι ασφαλισµένοι αυτοί συνταξιοδοτούνται µε το όριο ηλικίας που ισχύει κατά το έτος 2010. Παράδειγµα: ασφαλισµένη που το έτος 2010 έχει 14 χρόνια ασφάλισης και το 2013 υποβάλει αίτηση αναγνώρισης 1 έτους κατά το οποίο έλαβε σύνταξη αναπηρίας (το χρονικό αυτό διάστηµα πρέπει να έχει διανυθεί µέχρι 31/12/2010), θα συνταξιοδοτηθεί όταν συµπληρώσει την ηλικία που προβλέπεται το 2010, δηλ. στο 60ο έτος της ηλικίας της. Όσοι δε ασφαλισµένοι της κατηγορίας αυτής (ασφαλισµένοι πρώην ειδικών ταµείων που έχουν ενταχθεί στο Ι.Κ.Α.), έχουν θεµελιώσει ή θα θεµελιώσουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα µέχρι 3112-2010, το δικαίωµα τους δεν θίγεται από την παραµονή τους στην υπηρεσία µετά την πάρα πάνω ηµεροµηνία και συνταξιοδοτικές µεταβολές που επιφέρει ο νέος νόµος δεν επηρεάζουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης ούτε τον τρόπο υπολογισµού της σύνταξης τους (άρθρο µόνο Ν. 3847/2010).
24
Για τη συνταξιοδότηση µητέρων µε ανήλικα παιδιά ασφαλισµένων από 1-1-1983 έως 31-12-1992 σε φορείς και κλάδους που εντάχθηκαν στο Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. µε τα άρθρα 1 και 3 του Ν. 3655/2008, καθώς και των ασφαλισµένων των ενταχθέντων στο Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. Κλάδων Σύνταξης του Τ.Α.Π.Ι.Λ.Τ.,Τ.Σ.Π.-Α.Τ.Ε. και Τ.Σ.Ε.Α.Π.Γ.Σ.Ο. υπάρχουν ειδικές ρυθµίσεις στην παράγραφο 17 του άρθρου 10 του Ν. 3863/2010. Για τις µητέρες αυτές το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης διαµορφώνεται όπως στον πάρα κάτω πίνακα. ΕΤΟΣ 2010 2011 2012 2013 ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 25 25 25 25 ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΛΗΡΗΣ 50 52 55 65 ΜΕΙΩΜΕΝΗ 50 53 60
Συνταξιοδότηση µητέρων µε ανήλικα παιδιά ασφαλισµένων από 1-1-1983 έως 31-12-1993 σε φορείς και κλάδους που εντάχθηκαν στο Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ.
Στις πάρα πάνω περιπτώσεις σταδιακής αύξησης του ορίου ηλικίας, δηλαδή κατά τα έτη 2011-2012 η ασφαλισµένη µητέρα ανήλικου παιδιού ακολουθεί το όριο ηλικίας όπως διαµορφώνεται σύµφωνα µε τον πάρα πάνω πίνακα και ισχύει κατά τη συµπλήρωση του απαιτούµενου συντάξιµου χρόνου, εφ’ όσον συντρέχει και η ανηλικότητα του παιδιού. Οι διατάξεις της περίπτωσης αυτής εφαρµόζονται και στους χήρους πατέρες ανήλικων παιδιών. Για τους χήρους πατέρες ανήλικων παιδιών έχουν εφαρµογή οι αντίστοιχες διατάξεις που ισχύουν για τις µητέρες ανίκανων για κάθε βιοποριστική εργασία παιδιών. Παράδειγµα: µητέρα που το 2012 συµπληρώνει 25 έτη υπη25
ρεσίας, είναι 52 ετών και έχει ανήλικο παιδί θα πάρει πλήρη σύνταξη όταν συµπληρώσει το όριο ηλικίας που απαιτείται για πλήρη συνταξιοδότηση µητέρων το έτος 2012, δηλαδή όταν συµπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας Αν δεν υπήρχε η πρόβλεψη αυτή, η συγκεκριµένη µητέρα θα έπαιρνε πλήρη σύνταξη στο 65ο έτος. Θεµελιωµένο συνταξιοδοτικό δικαίωµα έχουν και οι ασφαλισµένες που µέχρι 31-12-2010 συµπληρώνουν το χρόνο ασφάλισης µε προσµέτρηση χρόνου που προβλέπεται στο άρθρο 40 του Ν. 2084/1992, εφ’ όσον η σχετική αίτηση αναγνώρισης υποβληθεί µέχρι 31-12-2013. Οι ασφαλισµένες αυτές συνταξιοδοτούνται µε το όριο ηλικίας που ισχύει κατά το έτος 2010. Παράδειγµα: µητέρα ασφαλισµένη που το έτος 2010 έχει 24 έτη ασφάλισης και το 2011 υποβάλει αίτηση αναγνώρισης 1 έτους κατά το οποίο έλαβε σύνταξη λόγω αναπηρίας (το χρονικό διάστηµα κατά το οποίο έλαβε σύνταξη αναπηρίας πρέπει να έχει διανυθεί µέχρι 31/12/2010), θα συνταξιοδοτηθεί µε πλήρη σύνταξη το έτος 2010, δηλαδή στο 50ο έτος της ηλικίας της. Για τις µητέρες µε ανήλικα παιδιά που έχουν υπαχθεί από 11-1993 στην ασφάλιση οποιουδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης το όριο ηλικίας που προβλέπεται για τη συνταξιοδότηση τους ανακαθορίζεται σύµφωνα µε τον πάρα κάτω πίνακα. ΕΤΟΣ 2010 2011 2012 2013 ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 20 20 20 20 ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΛΗΡΗΣ 55 55 55 65 ΜΕΙΩΜΕΝΗ 50 50 50 60
Και εδώ οι προβλέψεις για µητέρες ανήλικων εφαρµόζονται και στους χήρους ανήλικων παιδιών, ενώ για τους χήρους πατέ26
ρες ανάπηρων παιδιών εφαρµόζονται οι προβλέψεις που ισχύουν για τις µητέρες ανίκανου για κάθε βιοποριστική εργασία παιδιού. Τρίτεκνες µητέρες ασφαλισµένες στα πρώην Ειδικά Ταµεία
Ανακαθορίζεται επίσης το όριο ηλικίας που προβλέπεται για την συνταξιοδότηση γυναικών ασφαλισµένων µέχρι 31-12-1992 σε φορείς και κλάδους που εντάχθηκαν στο Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. µε τα άρθρα 1 και 3 του Ν. 3655/2008, καθώς και των γυναικών ασφαλισµένων των ενταχθέντων στο Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. Κλάδων Σύνταξης του Τ.Α.Π.-Ι.Λ.Τ., Τ.Σ.Π.-Α.Τ.Ε. και Τ.Σ.Ε.Α.Π.Γ.Σ.Ο., οι οποίες έχουν 3 τουλάχιστο παιδιά και αντρών ασφαλισµένων στους ίδιους φορείς οι οποίοι έχουν 3 τουλάχιστον παιδιά και είναι χήροι ή διαζευγµένοι και οι τελευταίοι έχουν την επιµέλεια των ανήλικων ή ανίκανων παιδιών µε δικαστική απόφαση. Γι’ αυτούς θα ισχύσουν οι προϋποθέσεις του πάρα κάτω πίνακα. ΕΤΟΣ 2010 2011 2012 2013 2014 2015 ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 20 20 20 20 20 20 ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ χωρίς όριο ηλικίας 52 55 65 65 65
Και εδώ πρέπει να σηµειωθεί ότι τα συνταξιοδοτικά δικαιώµατα που έχουν θεµελιωθεί ή θεµελιώνονται µέχρι 31-12-2010 από ασφαλισµένες των πρώην Ειδικών Ταµείων που έχουν ενταχθεί στο Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ., δεν θίγονται από την παραµονή στην υπηρεσία µετά την πάρα πάνω ηµεροµηνία και συνταξιοδοτικές
27
µεταβολές που επιφέρει ο νόµος αυτός, δεν επηρεάζουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, ούτε τον τρόπο υπολογισµού της σύνταξης τους. Θεµελιωµένο δε συνταξιοδοτικό δικαίωµα έχουν και οι ασφαλισµένοι ή ασφαλισµένες που µέχρι 31-12-2010 συµπληρώνουν το χρόνο ασφάλισης µε προσµέτρηση χρόνων που προβλέπονται στο άρθρο 40 του Ν. 2084/1992, εφ’ όσον η σχετική αίτηση για την αναγνώριση υποβληθεί µέχρι 31-12-2013. Χορήγηση δεύτερης σύνταξης
Ο νέος ασφαλιστικός νόµος για την χορήγηση δεύτερης σύνταξης ορίζει τα εξής: Αν ο ασφαλισµένος λαµβάνει σύνταξη γήρατος ή αναπηρίας από άλλον ασφαλιστικό φορέα κυρίας ασφάλισης, πλην ΟΓΑ. ή το ∆ηµόσιο, εκτός αναπήρων και θυµάτων πολέµου και µητέρων, που συνταξιοδοτήθηκαν µε τις διατάξεις για την απονοµή σύνταξης στα θύµατα τροµοκρατικών πράξεων, δικαιούται από το Ι.Κ.Α. - Ε.Τ.Α.Μ. πλήρη σύνταξη γήρατος, εφ’ όσον έχει πραγµατοποιήσει τουλάχιστον 6.000 ηµέρες ασφάλισης και έχει συµπληρώσει το όριο ηλικίας που απαιτείται από τη νοµοθεσία, για την απονοµή πλήρους σύνταξης. Αν ο ασφαλισµένος έχει πραγµατοποιήσει 4.800 ηµέρες ασφάλισης τουλάχιστον και έχει συµπληρώσει το 65ο έτος της ηλικίας του, δικαιούται σύνταξη γήρατος µειωµένη κατά 50% . Προκειµένου για γυναίκες, που έχουν συµπληρώσει τον πάρα πάνω χρόνο ασφάλισης, το όριο ηλικίας των 60 ετών που απαιτείται µέχρι 31-12-2010, αυξάνεται κατά 1 έτος από 1-1-2011 και για κάθε επόµενο έτος, µέχρι τη συµπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας. Η εξέλιξη του ορίου αυτού, φαίνεται στον πάρα κάτω πίνακα:
28
Ορίζεται όµως ότι οι ασφαλισµένες της κατηγορίας αυτής, δικαιούνται σύνταξη, µε το όριο ηλικίας που ισχύει κατά το έτος συµπλήρωσης του 60ου έτους της ηλικίας. Παράδειγµα: Ασφαλισµένη που συµπληρώνει το 60ο έτος της ηλικίας της το έτος 2012 , µπορεί να πάρει δεύτερη µειωµένη κατά 50% σύνταξη από το Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ., όταν συµπληρώσει το 62ο έτος της ηλικίας της. Ακολουθεί δηλαδή το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης που ισχύει το έτος 2012, εφ’ όσον βέβαια έχει και τις 4.800 ηµέρες ασφάλισης. Χρόνοι που αναγνωρίζονται ως συντάξιµοι µε το νέο ασφαλιστικό νόµο
ΕΤΟΣ 2010 2011 2012 2013 2014 2015
ΗΜΕΡΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 4800 4800 4800 4800 4800 4800
ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ 60 61 62 63 64 65
Σύµφωνα µε τα ισχύοντα ως τώρα (άρθρο 40 του Ν. 2084/1992) ο ασφαλισµένος µπορούσε να υπολογίσει ως συντάξιµο χρόνο εκτός από το χρόνο της πραγµατικής του ασφάλισης και ορισµένους άλλους χρόνους .Οι χρόνοι αυτοί είναι: α) ο χρόνος στρατιωτικής υπηρεσίας. β) ο χρόνος γονικής άδειας ανατροφής παιδιών γ) ο χρόνος επιδότησης λόγω ασθενείας (200 ηµέρες) και τακτικής ανεργίας (200 ηµέρες), κατά την τελευταία δεκαετία πριν από τη συνταξιοδότηση. 5) ο χρόνος εκπαιδευτικής αδείας άνευ αποδοχών µέχρι 2
29
χρόνια. ε) ο χρόνος συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας, υπό ορισµένες προϋποθέσεις και στ) στις µητέρες ασφαλισµένες, πλασµατικός χρόνος για κάθε παιδί που αποκτούν από 1-1-2000 και µετά , ο οποίος ανέρχεται σε 1 έτος ή 300 ηµέρες ασφάλισης , για το πρώτο παιδί και σε 2 έτη ή 600 ηµέρες ασφάλισης για κάθε επόµενο παιδί και µέχρι το τρίτο. Με τις διατάξεις του νέου ασφαλιστικού νόµου, επέρχονται αλλαγές και στο σηµείο αυτό και διευρύνονται οι περιπτώσεις αναγνώρισης συντάξιµου χρόνου, πέρα από το χρόνο της πραγµατικής ασφάλισης. Έτσι ορίζεται ότι, ως χρόνος ασφάλισης στους φορείς κοινωνικής ασφάλισης και στο ∆ηµόσιο, λογίζεται εκτός από το χρόνο της πραγµατικής ή προαιρετικής ασφάλισης α) ο χρόνος στρατιωτικής υπηρεσίας. Η αναγνώριση γίνεται κατά τα όσα προβλέπουν οι διατάξεις του Ν. 1358/1983, πράγµα που σηµαίνει ότι απαραίτητη προϋπόθεση είναι η συµπλήρωση του 58ου έτους της ηλικίας και τουλάχιστον 3.600 ηµερών πραγµατικής ασφάλισης. β) ο χρόνος γονικής άδειας ανατροφής παιδιών. γ) ο χρόνος επιδότησης λόγω ασθενείας και µέχρι 300 ηµέρες και ο χρόνος επιδότησης λόγω τακτικής ανεργίας µέχρι 300 ηµέρες ανεξάρτητα από το χρόνο που έλαβε χώρα η ανεργία ή επήλθε η ασθένεια. δ) ο χρόνος εκπαιδευτικής αδείας άνευ αποδοχών µέχρι 2 έτη. ε) ο χρόνος σπουδών για την απόκτηση ενός µόνο πτυχίου ανώτερης ή ανώτατης σχολής της ηµεδαπής ή αλλοδαπής, καθώς και ο χρόνος σπουδών µετά τη συµπλήρωση του 17ου έτους της ηλικίας, σε µέσες επαγγελµατικές σχολές, ο οποίος είναι ίσος µε τα κατά το χρόνο της αποφοίτησης επίσηµα ακέραια χρόνια σπουδών της οικείας σχολής. Εννοείται ότι αν κατά το χρόνο φοί30
τησης στις αναφερόµενες σχολές έχει χωρίσει ασφάλιση σε οποιοδήποτε οµοειδή φορέα ασφάλισης, δεν θα είναι δυνατή η αναγνώριση του αντίστοιχου διαστήµατος. ∆εδοµένου δε ότι ρύθµιση αναφέρεται σε αποφοίτηση, δηλαδή σε περάτωση των σπουδών, δεν θα είναι δυνατή η αναγνώριση του χρόνου σπουδών αν δεν έχει αποκτηθεί το σχετικό πτυχίο ή δίπλωµα. στ) ο χρόνος ανεργίας µετά την υπαγωγή στην ασφάλιση, οποιουδήποτε φορέα κοινωνικής ασφάλισης ή το ∆ηµόσιο. Ως χρόνος ανεργίας θεωρείται κάθε κενό χρονικό διάστηµα µετά την έναρξη των εργασιακού βίου του ασφαλισµένου και την υπαγωγή του στα µητρώα οποιουδήποτε ασφαλιστικού οργανισµού, για το οποίο δεν υπάρχει ασφάλιση. ζ) ο προβλεπόµενος από την Ε.Γ.Σ.Σ.Ε., χρόνος απουσίας από την εργασία, λόγω κύησης και λοχείας. Ο χρόνος αυτός δεν µπορεί να υπερβαίνει το χρόνο που προβλέπεται κάθε φορά από την Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. η) ο χρόνος απεργίας. θ) ο πλασµατικός χρόνος του άρθρου 141 του Ν. 3655/2008 (πλασµατικός χρόνος ασφαλισµένων µητέρων), που αναγνωρίζεται σύµφωνα µε τις διατάξεις του νόµου αυτού και ανεξάρτητα του χρόνου γέννησης των παιδιών. O χρόνος αυτός λαµβάνεται υπ. όψη για τη συµπλήρωση του χρόνου ασφάλισης που απαιτείται για τη συµπλήρωση του συντάξιµου χρόνου των µητέρων µε ανήλικα παιδιά, καθώς και για την συµπλήρωση των 15 ετών ι) ο χρόνος µαθητείας, όπως ορίζεται από τις ισχύουσες διατάξεις και µέχρι 1 έτος. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ως χρόνος µαθητείας θεωρείται ο χρόνος απασχόλησης σε προγράµµατα απόκτησης εργασιακής εµπειρίας (stage) και ια) ο χρόνος αποδεδειγµένης άσκησης επαγγελµατικής δραστηριότητας, πριν από την εγγραφή στα µητρώα του Ο.Α.Ε.Ε. και µέχρι 5 έτη, εφ’ όσον δεν είχαν πληρωθεί οι ασφαλιστικές εισφορές. Για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα από 1-12011 έως 31-12-2014 σ’ όλους τους φορείς κοινωνικής ασφάλι31
σης, το ποσό για την εξαγορά του χρόνου της στρατιωτικής υπηρεσίας είναι µειωµένο κατά 30% και για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα από 1-1-2015 και µετά µειωµένο κατά 50%. Ο χρόνος γονικής αδείας ανατροφής παιδιών, υπολογίζεται τόσο για τη θεµελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώµατος, όσο και για την προσαύξηση του ποσού της σύνταξης και αναγνωρίζεται ύστερα από εξαγορά. Ο χρόνος επιδότησης λόγω ασθενείας, λόγω τακτικής ανεργίας και ο προβλεπόµενος από την Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. χρόνος απουσίας από την εργασία λόγω κύησης ή λοχείας, υπολογίζεται για τη θεµελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώµατος. Ο χρόνος εκπαιδευτικής άδειας και ο χρόνος απεργίας, αναγνωρίζεται µε αίτηση του ενδιαφερόµενου, τόσο για τη θεµελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώµατος, όσο και για την προσαύξηση του ποσού της σύνταξης και η αναγνώριση γίνεται µε εξαγορά. Ο χρόνος φοίτησης σε ανώτερες ή ανώτατες σχολές, ο χρόνος σπουδών σε µέσες επαγγελµατικές σχολές, ο χρόνος µαθητείας, καθώς και ο χρόνος ανεργίας αναγνωρίζονται µετά από αίτηση του ενδιαφερόµενου και για την θεµελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώµατος και για την προσαύξηση του ποσού της σύνταξης και η αναγνώριση γίνεται µε εξαγορά. Το ποσό της εξαγοράς καταβάλλεται είτε εφ’ άπαξ µε έκπτωση 15%, είτε µε µηνιαίες δόσεις ίσες µε τους αναγνωριζόµενους µήνες. Σε περίπτωση θεµελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώµατος, πριν από την εξόφληση του ποσού της εξαγοράς, παρακρατείται κάθε µήνα από τη σύνταξη και µέχρι την εξόφληση, ποσό ίσο µε το ¼ της σύνταξης. Ο πλασµατικός χρόνος ασφάλισης των µητέρων (άρθρο 141 Ν. 3655/2008), συνυπολογίζεται και για τη συµπλήρωση των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης λόγω γήρατος, µε 35ετία, καθώς και των 4.500 ηµερών ή 15 ετών ασφάλισης. Ο χρόνος αναγνώρισης για επιδότηση λόγω ασθενείας και
32
τακτικής ανεργίας (300 ηµέρες για κάθε περίπτωση), και ο προβλεπόµενος από την Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. χρόνος απουσίας από την εργασία λόγω κύησης; και λοχείας, συνυπολογίζεται µόνο για τη θεµελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώµατος και όχι για τον προσδιορισµό του ποσού της σύνταξης. Και ο νέος νόµος ορίζει, ότι ο χρόνος κατά τον οποίο ο ασφαλισµένος έλαβε σύνταξη αναπηρίας, συνυπολογίζεται για την συµπλήρωση των προϋποθέσεων που απαιτούνται για τη συνταξιοδότηση λόγω γήρατος. Προβλέπεται ότι όσοι συµπληρώνουν τον απαιτούµενο χρόνο ασφάλισης για συνταξιοδότηση λόγω γήρατος µέχρι 3112-2010 µε προσµέτρηση χρόνων που προβλέπονται στο άρθρο 40 του Ν. 2084/1992, εφ’ όσον η σχετική αίτηση αναγνώρισης υποβληθεί µέχρι 31-12-2013, ακολουθούν τις κατά περίπτωση προϋποθέσεις συνταξιοδότησης που ισχύουν κατά το έτος 2010. Επίσης ορίζεται ότι οι αναγνωριζόµενοι χρόνοι συνυπολογίζονται για την θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος, εφ’ όσον ο ασφαλισµένος έχει πραγµατοποιήσει τουλάχιστον 3.600 ηµέρες ή 12 έτη ασφάλισης. Ακόµη ορίζεται ότι ο συνολικός χρόνος, ο οποίος µε βάση τα πάρα πάνω, συνυπολογίζεται ή αναγνωρίζεται για τη θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος, δεν µπορεί να υπερβεί τα 7 έτη. Ειδικότερα, ο χρόνος αυτός καθορίζεται κατ’ ανώτατο όριο. α) σε 4 έτη για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα εντός του έτους 2011. β) σε 5 έτη για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα εντός του έτους 2012. γ) σε 6 έτη για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα εντός του 2013 και δ) σε 7 έτη για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα από 1-1-2014 και µετά. Όλα τα πάρα πάνω ισχύουν από 1-1-2011.
33
Ο νέος ασφαλιστικός νόµος επιφέρει αλλαγές και σε θέµατα διαδοχικής ασφάλισης, αν και όχι µεγάλες. Με τις ρυθµίσεις αυτές διατηρείται η αρχή της απονοµής σύνταξης, από τον τελευταία ασφαλιστικό οργανισµό, εφ’ όσον ο ασφαλισµένος πραγµατοποίησε στην ασφάλισή του 1500 ηµέρες ασφάλισης, από τις οποίες όµως 20 µήνες ή 500 ηµέρες κατά την τελευταία πενταετία πριν από τη διακοπή της απασχόλησης ή την υποβολή της αίτησης για την κρίση του δικαιώµατος σύνταξης λόγω γήρατος. Για την κρίση του δικαιώµατος σύνταξης λόγω αναπηρίας ή θανάτου, απαιτείται πραγµατοποίηση στην ασφάλιση του τελευταίου ασφαλιστικού οργανισµού 40 µηνών ή 1000 ηµερών, από τις οποίες οι 12 µήνες ή 300 ηµέρες ασφάλισης, πρέπει να πραγµατοποιήθηκαν την τελευταία πενταετία, πριν από τη διακοπή της απασχόλησης ή την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης. Σύµφωνα µε τις διατάξεις που ισχύουν ως τώρα (άρθρο 14 του Ν. 1902/1990 χρειάζονταν 1500 ηµέρες ή 5 έτη ασφάλισης από τις οποίες όµως 500 ή 20 µήνες κατά την τελευταία πενταετία πριν από τη διακοπή της απασχόλησης ή την υποβολή τη αίτησης. Ο οργανισµός που θα είναι αρµόδιος να κρίνει το συνταξιοδοτικό δικαίωµα, θα εξετάσει αν ο ασφαλισµένος έχει τις προϋποθέσεις που προβλέπονται από τη νοµοθεσία του για τη θεµελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώµατος. Θα εξετάσει δηλαδή αν ο ασφαλισµένος συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις για συνταξιοδότηση, που στην περίπτωση σύνταξης λόγω γήρατος είναι η συµπλήρωση του απαιτούµενου ορίου ηλικίας και του χρόνου ασφάλισης, στην περίπτωση σύνταξης λόγω αναπηρίας, ο απαιτούµενος χρόνος ασφάλισης και το προβλεπόµενο ποσοστό αναπηρίας και στην περίπτωση σύνταξης λόγω θανάτου, αν ο πεθαµένος είχε πραγµατοποιήσει τον απαι34
Οι ρυθµίσεις του νέου ασφαλιστικού νόµου για την διαδοχική ασφάλιση
τούµενο χρόνο ασφάλισης. Συνεπώς, όπου στη νοµοθεσία µερικών ασφαλιστικών οργανισµών υπάρχουν διατάξεις που θέτουν ειδικές προϋποθέσεις για τη θεµελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώµατος, οι προϋποθέσεις αυτές δεν λαµβάνονται υπ’ όψη. Σαν τέτοιες προϋποθέσεις ο νόµος ενδεικτικά αναφέρει αυτές που αφορούν στην ύπαρξη ενεργού ασφαλιστικού δεσµού, στη συµπλήρωση του ορίου ηλικίας σε δεδοµένο χρόνο, σε σχέση µε το χρόνο διακοπής της απασχόλησης, την παραγραφή κλπ. Σε περίπτωση που ο ασφαλισµένος πραγµατοποίησε στην ασφάλιση του τελευταίου οργανισµού τον αριθµό ηµερών εργασίας ή των ετών ασφάλισης που αναφέρονται πάρα πάνω, αλλά στην περίπτωση αυτή δεν έχει πραγµατοποιήσει τον απαιτούµενο από τη νοµοθεσία του τελευταίου οργανισµού χρόνο ασφάλισης, για τη συνταξιοδότησή του λόγω γήρατος, αναπηρίας ή των µελών της οικογενείας του λόγω θανάτου, ή δεν πραγµατοποίησε στην ασφάλιση του τελευταίου οργανισµού τον πάρα πάνω αναφερόµενο αριθµό ηµερών εργασίας ή των ετών ασφάλισης, δικαιούται σύνταξη αυτός ή τα µέλη της οικογένειας του, από τον οργανισµό στην ασφάλιση του οποίου πραγµατοποίησε τις περισσότερες ηµέρες εργασίας ή έτη ασφάλισης, στον οποίο δεν περιλαµβάνεται ο τελευταίος φορέας. Αυτό όµως συµβαίνει εφ’ όσον: α) Ο ασφαλισµένος που ζητάει την συνταξιοδότησή του λόγω γήρατος ή αναπηρίας, έχει συµπληρώσει το όριο ηλικίας ή είναι ανάπηρος, µε ποσοστό αναπηρίας που προβλέπεται από τη νοµοθεσία του τελευταίου οργανισµού και β) συµπληρώνονται όλες οι προϋποθέσεις για συνταξιοδότηση που προβλέπει η νοµοθεσία του οργανισµού, µε τον περισσότερο χρόνο ασφάλισης. Οι ρυθµίσεις αυτές, ίσχυαν και µε τον προηγούµενο νόµο. Τα µέλη της οικογένειας ασφαλισµένου που πέθανε, τα οποία ζητούν να συνταξιοδοτηθούν λόγω θανάτου του, θα πρέπει να πληρούν τις προϋποθέσεις που προβλέπει η νοµοθεσία του οργανισµού αυτού και όχι του τελευταίου.
35
Παραµένει και στο νέο νόµο η διάταξη που όριζε ότι αν ο ασφαλισµένος δεν συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης της νοµοθεσίας του οργανισµού, στην ασφάλιση του οποίου πραγµατοποίησε τις περισσότερες ηµέρες εργασίας, το δικαίωµά του κρίνεται από τους άλλους οργανισµούς, στην ασφάλιση των οποίων έχει υπαχθεί, κατά φθίνουσα σειρά αριθµού ηµερών εργασίας, εκτός του τελευταίου. Πρέπει να σηµειωθεί, ότι για να διαβιβάσει το φάκελο του ασφαλισµένου ο οργανισµός στον οποίο πραγµατοποιήθηκαν οι περισσότερες ηµέρες εργασίας στον επόµενο κατά φθίνουσα σειρά αριθµό ηµερών εργασίας οργανισµό, δεν είναι απαραίτητο ο ασφαλισµένος να έχει συµπληρώσει ένα από τα όρια ηλικίας που προβλέπονται από τη νοµοθεσία του, διότι η προϋπόθεση αυτή απαιτείται να υπάρχει µόνο στον τελευταίο οργανισµό. Επίσης παρέµεινε η διάταξη που ορίζει ότι αν ο ασφαλισµένος δεν έχει τις προϋποθέσεις όλων των οργανισµών στους οποίους ασφαλίστηκε, πριν από τον τελευταίο, τότε ο τελευταίος οργανισµός γίνεται αρµόδιος για την κρίση του δικαιώµατος λόγω γήρατος, εφόσον ο ασφαλισµένος πραγµατοποίησε στην ασφάλισή του 1000 ηµέρες εργασίας ή 40 µήνες ασφάλισης, από τις οποίες 300 ηµέρες εργασίας ή 12 µήνες ασφάλισης την τελευταία πενταετία. Για την κρίση όµως του δικαιώµατος για σύνταξη λόγω αναπηρίας ή θανάτου, ο ασφαλισµένος πρέπει να έχει πραγµατοποιήσει στην ασφάλιση του τελευταίου οργανισµού οποτεδήποτε 300 ηµέρες εργασίας. (Τα ίδια ίσχυαν και έως τώρα). Καθορίζεται ακόµη, ότι στη διαδοχική ασφάλιση, ολόκληρος ο χρόνος υπολογίζεται από τον αρµόδιο για την απονοµή της σύνταξης οργανισµό, ως χρόνος που διανύθηκε στην ασφάλισή του, τόσο για τη θεµελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώµατος, όσο και για τον καθορισµό του ποσού της σύνταξης και δεν είναι δυνατή η προσµέτρηση µόνο µέρους του χρόνου που διανύθηκε στην ασφάλιση του κάθε οργανισµού, πράγµα που ισχύει και
36
Έναρξη καταβολής του ποσού της σύνταξης του συµµετέχοντα φορέα
στο µέχρι τώρα νοµικό καθεστώς.
Με τις διατάξεις του άρθρου 69 του Ν. 2084/1992 ορίστηκε ότι ο συµµετέχων οργανισµός επιβαρύνεται µε τη δαπάνη συνταξιοδότησης όταν ο ασφαλισµένος συµπληρώσει το όριο ηλικίας που προβλέπεται από τη νοµοθεσία του, οπότε καταβάλλεται σε αυτόν το ποσό της σύνταξης που του αναλογεί και γίνεται η απόδοση της σχετικής επιβάρυνσης. Αν ο Οργανισµός που απονέµει τη σύνταξη, χορηγεί σύνταξη σε ηλικία µικρότερη από την ηλικία µε την οποία συνταξιοδοτούνται οι ασφαλισµένοι που υπάγονται στον Κανονισµό Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελµάτων του Ι.Κ.Α. ο συµµετέχων ασφαλιστικός οργανισµός επιβαρύνεται µε τη δαπάνη συνταξιοδότησης, όταν ο ασφαλισµένος συµπληρώσει το όριο ηλικίας που προβλέπεται από αυτό τη νοµοθεσία του Ι.Κ.Α. για την συνταξιοδότηση των υπαγόµενων στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλµατα, οπότε και καταβάλλεται στον ασφαλισµένο το ποσό της σύνταξης που του αναλογεί και γίνεται η σχετική επιβάρυνση. Με τις διατάξεις του Ν. 3232/2004 δόθηκε η δυνατότητα κατ’ επιλογή του ασφαλισµένου, ή τµηµατική σύνταξη του συµµετέχοντα φορέα να καταβληθεί ταυτόχρονα µε αυτή του απονέµοντα οργανισµού, µειωµένη όµως κατά 3% για κάθε χρόνο που υπολείπεται µέχρι τη συµπλήρωση των ορίων ηλικίας που προβλέπονται από τις διατάξεις του άρθρου 69 του Ν. 2084/1992. Με τις διατάξεις του νέου ασφαλιστικού νόµου γίνεται τροποποίηση της αµέσως πάρα πάνω αναφερόµενης διάταξης και ορίζεται ότι η ταυτόχρονη καταβολή του τµηµατικού ποσού σύνταξης του συµµετέχοντα µε αυτό του απονέµοντα οργανισµού, θα συνεπάγεται µείωση της σύνταξης κατά 1/200 για κάθε µήνα που υπολείπεται έως τη συµπλήρωση των προβλεπόµενων από τις
37
διατάξεις του άρθρου 69 του Ν. 3084/1992 ορίων ηλικίας. Με τις διατάξεις αυτές δηλαδή η µείωση της σύνταξης γίνεται 6% το χρόνο από 3% που ήταν ως τώρα. Με το νέο ασφαλιστικό νόµο, επίσης καθιερώνεται νέος τρόπος υπολογισµού του ποσού της σύνταξης στη διαδοχική ασφάλιση. Με το νέο τρόπο, επέρχεται µια µικρή βελτίωση στο τελικό ποσό της απονεµόµενης σύνταξης, αλλά η αδικία σε βάρος των ασφαλισµένων µε διαδοχική ασφάλιση, ως προς το ποσό της σύνταξής τους, παραµένει και µετά το νέο νόµο. Ωφεληµένοι από το νέο τρόπο υπολογισµού της σύνταξης θα είναι κυρίως αυτοί που υπήχθησαν στην ασφάλιση στο Ι.Κ.Α. ή σε άλλα ταµεία ασφάλισης µισθωτών και µετά ασφαλίσθηκαν σε ταµεία αυτοαπασχολούµενων, στο ∆ηµόσιο ή σε Ειδικά Ταµεία. Αλλά αρχίζει και αυτή η µικρή βελτίωση από 1/1/2011 και δεν αφορά όσους συνταξιοδοτήθηκαν ή θα συνταξιοδοτηθούν µέχρι 31-12-2010. Ορίζεται όµως ότι για τους ασφαλισµένους στα πρώην Ειδικά Ταµεία που έχουν ενταχθεί στο Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. για τους οποίους έχει προβλεφθεί ότι αν έχουν θεµελιώσει ή θα θεµελιώσουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα έως 31-12-2010, το δικαίωµα αυτό δεν θίγεται από την παραµονή τους στην υπηρεσία µετά την ηµεροµηνία αυτή και τυχόν συνταξιοδοτικές µεταβολές στην διάρκεια αυτής δεν επηρεάζουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης τους καθώς και τον τρόπο υπολογισµού της σύνταξης τους (άρθρο µόνο του Ν. 3847/2010), ισχύουν οι διατάξεις του νέου νόµου για τον νέο τρόπο υπολογισµού της διαδοχικής ασφάλισης. Με το υπ. αριθ. Α.Π.Φ. 1500/οικ. 20074/372/20-9-2010 έγγραφο του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων - Γενική Γραµµατεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων - Τµήµα ∆ιαδοχικής Ασφάλισης προς όλους τους Οργανισµούς Κυρίας και Επικουρικής Ασφάλισης, δόθηκαν λεπτοµερείς οδηγίες για την εφαρµογή των διατάξεων του άρθρου 5 του Ν.
38
3863/2010, που αφορά θέµατα ∆ιαδοχικής Ασφάλισης. Στο έγγραφο αυτό, αναφέρονται τα εξής για τις συντάξιµες αποδοχές φορέων Κυρίας Ασφάλισης Μισθωτών (άρθρο 5 παράγραφος 3 του νέου Ασφαλιστικού Νόµου): ΣΥΝΤΑΞΙΜΕΣ ΑΠΟ∆ΟΧΕΣ ΦΟΡΕΩΝ ΚΥΡΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΜΙΣΘΩΤΩΝ
Άρθρο 5, παρ. 3. Ως γνωστόν από τις διατάξεις των παρ. 2 περ. α΄, 5, 12β΄ και του δευτέρου εδαφίου της παρ. 13 του άρθρου 1 του Ν. 3232/2004, ορίστηκε ποιες αποδοχές λαµβάνονται υπόψη για τον υπολογισµό της σύνταξης όταν α) οι χρόνοι που συνυπολογίζονται διανύθηκαν σε οργανισµούς κύριας ασφάλισης µισθωτών και β) όταν ο απονέµων τη σύνταξη ασφαλίζει µισθωτούς και είναι προηγούµενος του τελευταίου οργανισµού. Έτσι ορίστηκε ότι ο υπολογισµός του ποσού της σύνταξης πραγµατοποιείται βάσει των αποδοχών των ασφαλισµένων, που λαµβάνονται υπόψη για την απονοµή της σύνταξης σύµφωνα µε τη νοµοθεσία του κάθε οργανισµού, αναπροσαρµοσµένες µε το µέσο Ετήσιο ∆είκτη Τιµών Καταναλωτή, µε εξαίρεση το ∆ηµόσιο, για το οποίο ως προς την αναπροσαρµογή των συντάξιµων αποδοχών, έχουν εφαρµογή οι διατάξεις των άρθρων 9 και 34 του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων (Π.∆. 166/2000 ) κατά περίπτωση. Με τις διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 5 του Ν. 3863/2010 επαναπροσδιορίστηκαν οι συντάξιµες αποδοχές βάση των οποίων θα υπολογιστεί το ποσό της σύνταξης, ώστε εκτός από την επικαιροποίηση αυτών µε βάση το µέσο ετήσιο ∆είκτη Τιµών Καταναλωτή να συµπεριληφθεί και η εξέλιξη των εισοδηµάτων και η αναβάθµιση της ασφαλιστικής κλάσης των ασφαλισµένων. Έτσι ορίστηκε ότι οι συντάξιµες αποδοχές των φορέων ασφάλισης µισθωτών που λαµβάνονται υπόψη για τον υπολογισµό του ποσού της σύνταξης, σύµφωνα µε τις διατάξεις των παραγράφων
39
2α ,5, 12β και 13 του άρθρου 1 του Ν. 3232/2004 θα πολλαπλασιάζονται, για κάθε έτος ασφάλισης, που πραγµατοποιήθηκε από τη διακοπή της ασφάλισης σε αυτούς, µέχρι το προηγούµενο έτος του χρόνου υποβολής της αίτησης, µε ορισµένους συντελεστές οι οποίοι θα µεταβάλλονται µε κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονοµικών και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, µετά από εκπόνηση αναλογιστικής µελέτης από τη ∆ιεύθυνση Αναλογιστικών Μελετών της Γενικής Γραµµατείας Κοινωνικών Ασφαλίσεων µε βάση την εξέλιξη των συντελεστών ωρίµανσης των µισθών και ηµεροµισθίων. Σηµειώνεται ότι ο πολλαπλασιασµός µε τους συντελεστές θα ισχύσει και για το ∆ηµόσιο πέραν της αναπροσαρµογής των συντάξιµων αποδοχών σύµφωνα µε τις διατάξεις των άρθρων 9 και 34 του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων (Π.∆. 166/2000), ώστε να υπολογισθεί η ωρίµανση των µισθών. Οι πάρα πάνω συντελεστές καταχωρούνται στον πάρα κάτω πίνακα:
ΕΤΗ ΣΥΝΤΕΑΣΦΑΛΙΛΕΣΤΗΣ ΣΗΣ ΕΩΣ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΙΟ∆ΟΤΗΣΗ 1 1,020 2 1,040 3 1,061 4 1,082 5 1,104 6 1,126 7 1,149 8 1,172 9 1,195 10 1,219 11 1,243 12 1,268 ΕΤΗ ΣΥΝΤΕΑΣΦΑΛΙΛΕΣΤΗΣ ΣΗΣ ΕΩΣ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΙΟ∆ΟΤΗΣΗ 16 1,373 17 1,400 18 1,428 19 1,457 20 1,486 21 1,516 22 1,546 23 1,577 24 1,608 25 1,641 26 1,673 27 1,707 ΕΤΗ ΣΥΝΤΕΑΣΦΑΛΙΛΕΣΤΗΣ ΣΗΣ ΕΩΣ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΙΟ∆ΟΤΗΣΗ 31 1,848 32 1,885 33 1,922 34 1,961 35 2,000 36 2,040 37 2,081 38 2,122 39 2,165 40 2,208 41 2,252 42 2,297
40
Προς διευκόλυνση παραθέτουµε και τον πίνακα εξέλιξης ετήσιων µεταβολών του Γενικού ∆είκτη Τιµών Καταναλωτή.
Σύγκριση δείκτη ∆εκεµβρίου κάθε έτους µε τον αντίστοιχο δείκτη του προηγούµενου έτους ∆είκτης ∆εκ. 1,302 1,348 1,337 1,360 1,378 1,398 1,467 1,536 1,515 1,556 1,589 1,648 3,5 Σύγκριση µέσου ετήσιου δείκτη κάθε έτους, µε τον αντίστοιχο δείκτη του προηγούµενου έτους Μέσος ετήσιος Μεταβολή % ∆είκτης 1,293 1,315 1,7 1,339 1,334 1,374 1,386 1,428 1,499 1,524 1,530 1,567 1,614 1,8 -0,3 3,0 0,9 3,0 4,9 1,7 0,3 2,5 3.0
13 14 15
1,294 1,319 1,346
28 29 30
1,741 1,776 1,811
43 44 45
2,343 2,390 2,438
Έτος 1959 1960
Μεταβολή %
1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970
1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978
1,696 1,808 2,362 2,680 3,100 3,463 3,906 4,356
-0,8 1,7 1,3 1,5 4,9 4,7 -1,3 2,7 2,1 3,7
2,9 6,6 30,7 13,5 15,7 11,7 12,8 11,5
1,663 1,735 2,004 2,542 2,882 3,266 3,664 4,123
3,0 4,3 15,5 26,9 13,4 13,3 12,2 12,5
41
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000
1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990
1979 1980
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
45,522 52,078 58,335 64,557 69,671 74,750 78,274 81,303 83,534 86,796
8,401 10,001 12,016 14,185 17,706 20,716 23,982 27,331 31,389 38,572
5,434 6,858
42
Για πλήρη κατανόηση παραθέτουµε το κάτωθι παράδειγµα:
89,440 92,469 95,313 98,261 101,819 104,781 108,849 110,990 113,922
18,0 14,4 12,0 10,7 7,9 7,3 4,7 3,9 2,7 3,9 3,0 3,4 3,1 3,1 3,6 2,9 3,9 2,0 2,6
22,5 19,0 20,2 18,0 24,8 17,0 15,8 14,0 14,8 22,9
24,8 26,2
41,728 48,354 55,322 61,338 66,818 72,293 76,296 79,032 82,039 84,624
7,628 9,240 11,104 13,154 15,694 19,306 22,472 25,510 29,005 34,932
4,908 6,129
87,480 90,655 93,856 96,576 100,000 103,196 106,183 110,593 111,931
19,5 15,9 14,4 10,9 8,9 8,2 5,5 4,8 2,6 3,2 3,4 3,6 3,5 2,9 3,5 3,2 2,9 4,2 1,2
24,5 21,1 20,2 18,5 19,3 23,0 16,4 13,5 13,7 20,4
19,0 24,9
Έστω ότι ένας ασφαλισµένος υπήχθη στην ασφάλιση του Ι.Κ.Α. µέχρι και το1995 και στη συνέχεια στην ασφάλιση του Ο.Α.Ε.Ε. - Τ.Ε.Β.Ε. στο οποίο υπέβαλε αίτηση το 2010. Ο.Α.Ε.Ε.Τ.Ε.Β.Ε. ως αρµόδιος για την απονοµή της σύνταξης, αφού προβεί στους τρεις τρόπους υπολογισµού του ποσού της σύνταξης σύµφωνα µε τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 1 του Ν. 3232/ 2004 υπολογίζει και το αναλογούν ποσό σύνταξης του Ι.Κ.Α. Για να καθοριστεί το αναλογούν ποσό σύνταξης του Ι.Κ.Α. µε τις ισχύουσες διατάξεις θα πρέπει κατ’ αρχήν να γίνει ο καθορισµός του ποσού συντάξιµων αποδοχών του Ι.Κ.Α. Όταν προσδιοριστεί το ποσό των συντάξιµων αποδοχών του Ι.Κ.Α. σύµφωνα µε την νοµοθεσία του, θα επικαιροποιηθεί µε την αύξηση του ∆είκτη Τιµών Καταναλωτή και στη συνέχεια θα προσαυξηθεί µε τον ανάλογο συντελεστή όπως ορίζει η σχετική διάταξη του νόµου. Αν οι συντάξιµες αποδοχές του Ι.Κ.Α. το έτος 1995 ήταν χίλια ευρώ (1000) θα επικαιροποιηθούν µε την αύξηση του δείκτη τιµών καταναλωτή από το έτος 1995 έως το έτος 2009 ήτοι 111,931x 1000=1675,16 και στη συνέχεια θα πολλαπλασιαστούν µε το συντελεστή 1,319 για τα 14 έτη που µεσολαβούν από το 1995 µέχρι το 2009. Το τελικό διαµορφούµενο ποσό συντάξιµων αποδοχών ανέρχεται στο ποσό των 2.209,54. Η ισχύς των ανωτέρω παραγράφων αρχίζει από 1.1.2011 για αιτήσεις που υποβάλλονται από την ηµεροµηνία αυτή και εφεξής. ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ Ο.Α.Ε.Ε.
Άρθρο 5, παρ. 4 Με την παρ. 1γ του άρθρου 1 του Ν. 3232/04 καθορίστηκαν τα ποσοστά επί τοις εκατό των συντάξιµων αποδοχών για κάθε έτος ασφάλισης και µέχρι τα 35 έτη σε 2% για τον Ο.Α.Ε.Ε. – Τ.Σ.Α. 2,85% για τον Ο.Α.Ε.Ε.- Τ.Α.Ε. και 3% για τον Ο.Α.Ε.Ε.Τ.Ε.Β.Ε., όταν τα Ταµεία αυτά καθίστανται συµµετέχοντες στη σύ43
νταξη οργανισµοί. Μετά τη σύσταση του Ο.Α.Ε.Ε. (άρ. 1 Ν. 2676/1999) και την κατάργηση των Οργανισµών Τ.Ε.Β.Ε. - Τ.Α.Ε. - Τ.Σ.Α. και από την έναρξη λειτουργίας του νέου Οργανισµού (1-1-2007), δόθηκε η δυνατότητα στους ασφαλισµένους του Ο.ΑΕ.Ε., να επιλέξουν ως προς τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, τον υπολογισµό του ποσού της σύνταξης και τα χορηγούµενα επιδόµατα την εφαρµογή των καταστατικών διατάξεων των καταργηθέντων Ταµείων ή των καταστατικών διατάξεων του Ο.Α.Ε.Ε (παρ. 1, άρ. 7 Ν. 2676/99, όπως τροποποιήθηκε µε το Ν. 3552/07, άρ. 8). Κατ’ εφαρµογή των ανωτέρω, τα ποσοστά που ορίσθηκαν µε την παρ. 1γ του άρθρου 1 του Ν. 3232/04 εξακολουθούν να ισχύουν µόνο στην περίπτωση που ο συµµετέχων οργανισµός είναι ο ΟΑΕΕ και επιλεχθούν από τους ασφαλισµένους οι καταστατικές διατάξεις των καταργηθέντων Ταµείων . Με την παρ. 4 του άρθρου 5 του Νόµου, στην περίπτωση που συµµετέχων οργανισµός είναι οµοίως ο Ο.Α.Ε.Ε. αλλά επιλεχθούν για τη συνταξιοδότηση οι καταστατικές του διατάξεις και όχι οι αναφερόµενες στην προηγούµενη παράγραφο, το ποσοστό επί των συντάξιµων αποδοχών για τον υπολογισµό του ποσού της σύνταξης για κάθε έτος ασφάλισης και µέχρι τη συµπλήρωση 35 ετών ασφάλισης καθορίστηκε σε 2%. Στο νέο ασφαλιστικό νόµο επίσης ρυθµίζονται ζητήµατα που αφορούν σε επί µέρους ασφαλιστικούς φορείς, όπως είναι το Ε.Τ.Α.Α. (πρώην Τ.Σ.Μ.Ε.∆.Ε.), καθώς και θέµατα διαδοχικής ασφάλισης, προσώπων που κατέχουν τη βουλευτική ιδιότητα, τη θέση Υπουργού ή Υφυπουργού, καθώς και των αιρετών προέδρων κοινοτήτων, δηµάρχων και νοµαρχών. Περί αυτών γίνεται λόγος πάρα κάτω στο µέρος που αναπτύσσονται οι ρυθµίσεις του νέου ασφαλιστικού νόµου για τους ασφαλισµένους στο Ε.Τ.Α.Α.
44
Ο νέος ασφαλιστικός νόµος στο άρθρο 11 περιλαµβάνει διατάξεις για την κατ’ έτος αναπροσαρµογή των συντάξεων στον Ιδιωτικό τοµέα και στο ∆ηµόσιο, για το χρονικό διάστηµα από 1/1/2014 και µετά, ορίζοντας ότι αυτή γίνεται µε απόφαση των Υπουργών Οικονοµικών, Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, στη βάση συντελεστή που διαµορφώνεται κατά 50% από την µεταβολή του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος και κατά 50% από τη µεταβολή του ∆είκτη Τιµών Καταναλωτή του προηγούµενου έτους και δεν υπερβαίνει την ετήσια µεταβολή του ∆είκτη Τιµών Καταναλωτή. Ορίζεται επίσης ότι από 1-1-2011 και ανά διετία η Εθνική Αναλογιστική Αρχή εκπονεί αναλογιστικές µελέτες, οι οποίες επικυρώνονται από την Επιτροπή Οικονοµικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (!), µε αντικείµενο τη συνεχή παρακολούθηση της εξέλιξης της εθνικής συνταξιοδοτικής δαπάνης. Με ειδικό νόµο ανακαθορίζονται οι συντάξεις µε στόχο τη διασφάλιση της µακροπρόθεσµης βιωσιµότητας του ασφαλιστικού συστήµατος. Το ύψος των ανωτέρω δαπανών για τη βασική, την αναλογική και την επικουρική σύνταξη προβαλλόµενο έως το έτος 2060, δεν µπορεί να υπερβαίνει το περιθώριο αύξησης των 2,5 ποσοστιαίων µονάδων του Α.Ε.Π., µε έτος αναφοράς το 2009 (!!!). Τα πάρα πάνω σε απλά ελληνικά σηµαίνουν ότι αύξηση πάνω από τον πληθωρισµό στο µέλλον είναι αδύνατο να υπάρξει, ενώ σχεδόν σίγουρο είναι ότι θα γίνονται συνεχείς µειώσεις, αφού θα είναι αδύνατο να πληρωθούν οι συντάξεις µε τον περιορισµό του ύψους της δαπάνης που προβλέπει η διάταξη αυτή. Ως προς την αναπροσαρµογή των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης των ασφαλισµένων των Οργανισµών Κοινωνικής Ασφάλισης και του ∆ηµοσίου, που προβλέπονται από τις διατάξεις του νέου νόµου, και άλλες διατάξεις νόµων, ανεξάρτητα από τον χρόνο υπαγωγής τους στην ασφάλιση, ορίζονται στο ίδιο άρθρο
45
Αναπροσαρµογή συντάξεων και ορίων ηλικίας
τα εξής: Τα όρια ηλικίας αυτά, ανακαθορίζονται κατά τη µεταβολή του προσδόκιµου ζωής του πληθυσµού της χώρας, µε σηµείο αναφοράς την ηλικία, των 65 ετών. Η ισχύς της διάταξης αυτής αρχίζει από 1-1-2021 και κατά την πρώτη εφαρµογή της, λαµβάνεται υπ’ όψη η µεταβολή της δεκαετίας 2010 έως και 2020. Από 1-1-2024 τα πάρα πάνω όρια ανακαθορίζονται ανά τριετία. Αυτό µε λίγα λόγια σηµαίνει, ότι από 1-1-2021 αρχίζει αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης, µε αρχή εκκίνησης τα 65 χρόνια. Και αυτό θα γίνεται κάθε τρία χρόνια. Γενικοί και ειδικοί όροι για την συνταξιοδότηση επιζώντος συζύγου
Με το νέο ασφαλιστικό νόµο, τροποποιήθηκαν προς το χειρότερο οι διατάξεις που προβλέπουν τη συνταξιοδότηση του επιζώντος συζύγου. Έτσι ορίστηκε ότι ο επιζών σύζυγος δεν δικαιούται σύνταξη από τους ασφαλιστικούς οργανισµούς κύριας ή επικουρικής ασφάλισης ή το ∆ηµόσιο, 1) αν ο θάνατος του ασφαλισµένου συζύγου επήλθε πριν από την πάροδο 3 ετών από την τέλεση του γάµου εκτός αν:α) ο θάνατος οφείλεται σε ατύχηµα εργατικό ή µη β) κατά τη διάρκεια του γάµου γεννήθηκε, νοµιµοποιήθηκε, αναγνωρίστηκε ή υιοθετήθηκε τέκνο γ) η χήρα κατά το χρόνο του θανάτου τελούσε σε κατάσταση εγκυµοσύνης, η οποία δεν διακόπηκε και γεννήθηκε ζωντανό τέκνο. 2) Αν ο θανών ελάµβανε κατά την τέλεση του γάµου, σύνταξη αναπηρίας ή γήρατος, ο δε θάνατος επήλθε πριν από την πάροδο 5 ετών από την τέλεση του γάµου, εκτός και εάν στην περίπτωση
46
αυτή συντρέχει ένας από τους πάρα πάνω µε στοιχείο β΄ και γ΄ λόγους (δηλαδή αν ο θάνατος του ασφαλισµένου οφείλεται σε ατύχηµα εργατικό ή µη, ή κατά τη διάρκεια του γάµου γεννήθηκε, νοµιµοποιήθηκε, αναγνωρίστηκε ή υιοθετήθηκε τέκνο). Μέχρι τώρα, ο χρόνος που έπρεπε να µεσολαβήσει από την τέλεση του γάµου, ως το θάνατο του ασφαλισµένου ή συνταξιούχου, για να αποκλειστεί ο επιζών σύζυγος από το δικαίωµα συνταξιοδότησης ήταν 6 και 24 µήνες αντίστοιχα. Οι διατάξεις αυτές έχουν τεθεί, για να αποφεύγονται εικονικοί γάµοι, µε σκοπό την βλάβη των συµφερόντων των ασφαλιστικών οργανισµών. Υπάρχουν όµως δικαστικές αποφάσεις, που έχουν κρίνει ότι οι διατάξεις αυτές αντίκεινται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 και 21 του Συντάγµατος και είναι ανίσχυρες. Και τούτο γιατί, η σοβαρότητα του σκοπού του γάµου ως Κοινωνία Βίου µεταξύ ετερόφυλων προσώπων, που απορρέει από την θεµελιώδη αρχή του σεβασµού προς την αξία του ανθρώπου, τεκµαίρεται οποτεδήποτε και αν συµβεί ο θάνατος του ενός από τους συζύγους, µετά την τέλεση του γάµου. Συνεπώς, η ευθέως δια του νόµου διάκριση των γάµων ως δηµιουργών ή όχι ορισµένων εννόµων συνεπειών αναλόγως προς τον χρόνο κατά τον οποίο επήλθε ο θάνατος του ενός από τους συζύγους δεν είναι επιτρεπτή, εφ’ όσον δεν αποδεικνύεται από τους φέροντες το σχετικό βάρος της αποδείξεως ασφαλιστικούς οργανισµούς ότι ο συγκεκριµένος γάµος είναι εικονικός. Ο νόµος ορίζει ακόµη, ότι οι πάρα πάνω διατάξεις εφαρµόζονται τόσο για τους έως 31-12-1992 ασφαλισµένους, όσο και για τους µετά την 1/1/1993, σε οποιονδήποτε φορέα ασφάλισης ή το ∆ηµόσιο και ότι κάθε αντίθετη διάταξη καταργείται, εκτός από εκείνες που τάσσουν πρόσθετους περιορισµούς, οι οποίοι εξακολουθούν να ισχύουν. Ως προς τους ειδικούς όρους συνταξιοδότησης των επιζώντων συζύγων, ορίζεται από τον νέο ασφαλιστικό νόµο ότι: σε πε47
ρίπτωση θανάτου ασφαλισµένου ή συνταξιούχου ασφαλιστικού οργανισµού κυρίας ή επικουρικής ασφάλισης, στον επιζώντα σύζυγο που θεµελιώνει συνταξιοδοτικό δικαίωµα, σύµφωνα µε τη νοµοθεσία κάθε οργανισµού, καταβάλλεται η σύνταξη για µια τριετία από την πρώτη του επόµενου του θανάτου µήνα. Μετά την τριετία, αν ο επιζών σύζυγος εργάζεται ή αυτοαπασχολείται, ή λαµβάνει σύνταξη από οποιαδήποτε πηγή, η σύνταξη περιορίζεται στο 50% της σύνταξης λόγω θανάτου, ως τη συµπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας, οπότε ο επιζών σύζυγος λαµβάνει το 70% της σύνταξης αυτής. Αν ο επιζών σύζυγος κατά την ηµεροµηνία του θανάτου είναι ανάπηρος σε ποσοστό 67% και άνω παίρνει ολόκληρη τη σύνταξη, για όσο διάστηµα διαρκεί η αναπηρία του, ανεξαρτήτως άλλων προϋποθέσεων. Αν δε ο επιζών σύζυγος παίρνει και σύνταξη από δικό του δικαίωµα ή περισσότερες από µια συντάξεις λόγω θανάτου κύριες ή επικουρικές , ο περιορισµός του ποσού γίνεται σε µια από τις κύριες, καθώς και σε µια από τις επικουρικές συντάξεις της επιλογής του. Εάν ο θανών έχει αφήσει παιδιά ανάπηρα ή ανήλικα, ή σπουδάζοντα σε ανώτερες ή ανώτατες σχολές και έως το 24ο έτος της ηλικίας τους, που δικαιούνται σύνταξη σύµφωνα µε τη νοµοθεσία που διέπει τους φορείς που χορηγούν σύνταξη λόγω θανάτου, το υπόλοιπο της σύνταξης του επιζώντα συζύγου, σε περίπτωση που καταβάλλεται µειωµένη, επιµερίζεται στα τέκνα κατ’ ίσα µέρη. Το ίδιο συµβαίνει και σε περίπτωση αναστολής καταβολής της σύνταξης του επιζώντα συζύγου. Οι πάρα πάνω διατάξεις έχουν εφαρµογή και στους επιζώντες συζύγους, στους συνταξιούχους λόγω θανάτου του ∆ηµοσίου µε ορισµένες εξαιρέσεις. Τέλος ορίζεται ότι οι διατάξεις αυτές, εφαρµόζονται στις περιπτώσεις που ο θάνατος επέρχεται µετά την εφαρµογή ισχύος του νέου νόµου (15-7-2010) και επίσης ότι έχουν εφαρµογή και στους
48
φορείς και τοµείς επικουρικής ασφάλισης, οι ασφαλισµένοι των οποίων, συνταξιοδοτούνται από το ∆ηµόσιο ή από φορείς κύριας ασφάλισης µε καθεστώς εξοµοιούµενο µε αυτό του ∆ηµοσίου. Συνταξιοδότηση θυγατέρων
Και στο ζήτηµα της συνταξιοδότησης θυγατέρων επέρχονται αλλαγές µε το νέο ασφαλιστικό νόµο. Έτσι ορίζεται ότι οι θυγατέρες και αδελφές αποκτούν δικαίωµα σύνταξης µε τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις που αποκτούν το δικαίωµα αυτό και τα αγόρια. Μέχρι τώρα αυτό ίσχυε για τις θυγατέρες και άπορες άγαµες αδελφές, που είχαν το συνταξιοδοτικό τους δικαίωµα από γονείς ή αδέλφια που προσλήφθησαν στο ∆ηµόσιο από 1-1-1983 και µετά. Οι διατάξεις που προβλέπουν την χορήγηση σύνταξης στις διαζευγµένες θυγατέρες καταργούνται. Η κατάργηση όµως δεν αφορά τα πρόσωπα των οποίων το δικαίωµα γεννήθηκε πριν από την έναρξη ισχύος του νέου ασφαλιστικού νόµου. Ορίζεται επίσης ότι στις άγαµες ή διαζευγµένες θυγατέρες, εκτός από τις ανίκανες µε ποσοστό 67% και άνω, µετά την ενηλικίωση τους ή το τέλος των σπουδών τους, η σύνταξή τους καταβάλλεται ολόκληρη µεν αν το συνολικό εκτός από την κύρια και επικουρική τους σύνταξη, µηνιαίο πραγµατικό ακαθάριστο εισόδηµά τους, όπως αυτό προκύπτει από τη φορολογική τους δήλωση του προηγούµενου οικονοµικού έτους, δεν υπερβαίνει το 30πλάσιο του ηµεροµισθίου του ανειδίκευτου εργάτη, όπως αυτό ισχύει κατά το έτος που αποκτήθηκαν τα εισοδήµατα, περιορίζεται δε κατά το 1/3 του ποσού της, αν το εισόδηµα αυτό υπερβαίνει το 30πλάσιο, όχι όµως και το 40πλάσιο, κατά το ½ αυτής εφ’ όσον υπερβαίνει το 40 πλάσιο όχι όµως και το 60 πλάσιο και κατά τα ¾
49
αυτής, εφ’ όσον υπερβαίνει το 50 πλάσιο, όχι όµως και το 60 πλάσιο, µετά την υπέρβαση του οποίου η καταβολή της σύνταξης αναστέλλεται. Με τα σηµερινά δεδοµένα, δηλαδή οι άγαµες και διαζευγµένες θυγατέρες, θα παίρνουν ολόκληρη τη σύνταξή τους αν το συνολικό τους εισόδηµα εκτός από την κύρια και επικουρική τους σύνταξη δεν υπερβαίνει τα 990 ευρώ. Αν το εισόδηµά τους αυτό υπερβαίνει τα 990 όχι όµως τα 1.320 ευρώ, θα παίρνουν τα 2/3 της σύνταξής τους, αν αυτό το εισόδηµα υπερβαίνει τα 1.320 όχι όµως τα 1.980 ευρώ, τότε θα παίρνουν το ½ της σύνταξής τους, αν αυτό το εισόδηµα υπερβαίνει τα 1650 όχι όµως και τα 1.980 ευρώ, θα παίρνει το ¼ της σύνταξης και αν το εισόδηµά τους αυτό υπερβαίνει τα 1.980 ευρώ η καταβολή ολόκληρης της σύνταξης αναστέλλεται. Οι διατάξεις αυτές εφαρµόζονται για τους δηµοσίους υπαλλήλους και στρατιωτικούς, αλλά έχουν ανάλογη εφαρµογή, και για όσα από τα αναφερόµενα σ’ αυτές πρόσωπα, υπάγονται στο συνταξιοδοτικό καθεστώς των Ασφαλιστικών Φορέων αρµοδιότητας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, καθώς και του Ν.Α.Τ. Επίσης αναφέρεται ότι εξακολουθεί να ισχύει κάθε πρόβλεψη, για διακοπή της σύνταξης και επαναχορήγηση της στο 65ο έτος. Επικουρικές συντάξεις
Με το νέο ασφαλιστικό νόµο, εισάγονται σοβαρές αλλαγές αναφορικά µε τις επικουρικές συντάξεις Προβλέπεται ότι µέσα στο 2011 θα εκπονηθούν αναλογιστικές µελέτες από την Εθνική Αναλογιστική Αρχή, µε τις οποίες θα καθοριστεί η βιωσιµότητα των Επικουρικών Φορέων Τοµέων και Αυτοτελών Κλάδων.
50
Με βάση τις µελέτες αυτές, τα ∆ιοικητικά Συµβούλια των πάρα πάνω φορέων, µέσα σε δυο µήνες από τη διαβίβαση της µελέτης, προτείνουν στον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης το ποσοστό αναπλήρωσης των συντάξεων, σύµφωνα µε τις προτάσεις της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής µε σκοπό «τη διασφάλιση της βιωσιµότητας των Επικουρικών Ταµείων και την αποφυγή της δηµιουργίας ελλειµµάτων», σύµφωνα µε τη διατύπωση του νόµου. Αν δεν αποσταλούν µέσα σε 4 µήνες από την ηµεροµηνία που θα ζητηθούν τα απαραίτητα για την εκπόνηση της αναλογιστικής µελέτης στοιχεία, η προσαρµογή των συντάξεων γίνεται χωρίς να απαιτείται η γνώµη του ∆.Σ. των ταµείων, σύµφωνα µε την πρόταση της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής. Με τις διατάξεις αυτές, ανοίγεται διάπλατα ο δρόµος για το πετσόκοµα των επικουρικών συντάξεων, ακόµη και κάτω από το ποσοστό του 20% σε σχέση µε την κύρια σύνταξη που προβλέπει ο Ν. 3655/2008 (νόµος Πετραλιά). Απασχόληση συνταξιούχων
Ο νέος ασφαλιστικός νόµος εισάγει νέες ρυθµίσεις και για την απασχόληση των συνταξιούχων. Σύµφωνα µε αυτές: α) Για όσους συνταξιούχους λόγω γήρατος φορέων κυρίας ασφάλισης, αναλαµβάνουν εργασία και δεν έχουν συµπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας τους, αναστέλλεται η καταβολή της σύνταξης ή των συντάξεων κύριων και επικουρικών. β) Μετά τη συµπλήρωση του 55ου έτους, το ποσό της ακαθάριστης κύριας σύνταξης ή του αθροίσµατος των κύριων συντάξεων που υπερβαίνει τα 30 ηµεροµίσθια ανειδίκευτου εργάτη, (περίπου 990 ευρώ σήµερα), καταβάλλεται µειωµένο κατά 70% . Αν υπάρχουν παιδιά που είναι ανήλικα ή σπουδάζουν σε ανώτερες ή ανώτατες σχολές και έως τη συµπλήρωση του 24ου
51
έτους της ηλικίας τους ή είναι ανίκανα για κάθε βιοποριστική εργασία, το πάρα πάνω ποσό (των 990 ευρώ), προσαυξάνεται για κάθε παιδί κατά 6 ηµεροµίσθια ανειδίκευτού εργάτη (199 περίπου σήµερα). Σε περίπτωση συρροής συντάξεων, η µείωση γίνεται στο ποσό της µεγαλύτερης κύριας σύνταξης και αν αυτό δεν επαρκεί το υπόλοιπο ποσό περικόπτεται από την αµέσως επόµενη ή επόµενες σε ύψος κύριες συντάξεις. Σε όσους παίρνουν το κατώτατο όριο σύνταξης, η σύνταξή τους περιορίζεται στο οργανικό ποσό. Στους συνταξιούχους που ασκούν δραστηριότητα που υπάγεται στην ασφάλιση του Οργανισµού Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελµατιών (Ο.Α.Ε.Ε.) και του Ενιαίου Ταµείου Ανεξάρτητα Απασχολούµενων (Ε.Τ.Α.Α.) και δεν έχουν συµπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας τους, αναστέλλεται η καταβολή της σύνταξης ή των συντάξεων κύριων και επικουρικών. Υποχρεούνται δε στην καταβολή των προβλεπόµενων εισφορών. Μετά τη συµπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας, υποχρεούνται να καταβάλλουν τις προβλεπόµενες εισφορές προσαυξηµένες κατά 50%. Σε περίπτωση που το ποσό της κύριας ή των κύριων συντάξεων υπερβαίνει τα 60 ηµεροµίσθια ανειδίκευτου εργάτη (1980 ευρώ περίπου σήµερα), το ποσό που υπερβαίνει το πάρα πάνω όριο περικόπτεται. Ο συνταξιούχος που αναλαµβάνει εργασία ή αυτοαπασχολείται µπορεί να χρησιµοποιήσει το χρόνο ασφάλισης κατά το διάστηµα της αναστολής ή περικοπής της σύνταξης ή της καταβολής προσαυξηµένων ή µη ασφαλιστικών εισφορών, για την προσαύξηση της σύνταξης από τον φορέα που συνταξιοδοτείται ή για τη θεµελίωση νέου συνταξιοδοτικού δικαιώµατος από άλλο φορέα, σύµφωνα µε τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις, περί διπλοσυνταξιούχων. Αν αξιοποιήσει τον χρόνο στον φορέα από τον οποίο συνταξιοδοτείται ο υπολογισµός για την πρασαύξηση της ήδη καταβαλλόµενης σύνταξης
52
γίνεται µε ποσοστό 1,714% επί των συντάξιµων αποδοχών ή επί των ασφαλιστικών κατηγοριών για κάθε έτος συντάξιµης υπηρεσίας ή 300 ηµέρες εργασίας. Εάν οι συνταξιούχοι αναπηρίας φορέων κύριας ασφάλισης αναλάβουν εργασία ή αυτοαπασχολούνται και κερδίζουν, ανάλογα µε το βαθµό αναπηρίας τους, περισσότερα από όσα κερδίζει υγιής απασχολούµενος, σύµφωνα µε τους γενικούς όρους αµοιβής, διακόπτεται η σύνταξη τους ή οι συντάξεις τους κύριες και επικουρικές. Οι συνταξιούχοι για τους οποίους γίνεται λόγος πάρα πάνω, υποχρεούνται πριν αναλάβουν εργασία, ή αυτοαπασχοληθούν, να δηλώσουν τούτο στον φορέα ή τους φορείς από τους οποίους συνταξιοδοτούνται για κύρια σύνταξη. Στους φορείς επικουρικής ασφάλισης υποβάλλεται σχετική δήλωση από τους συνταξιούχους αναπηρίας, καθώς και από τους συνταξιούχους γήρατος αν οι τελευταίοι δεν έχουν συµπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας τους. Παράλειψη υποβολής της δήλωσης έχει σαν συνέπεια τον καταλογισµό σε βάρος τους του ποσού των συντάξεων που έλαβαν κατά το χρονικό διάστηµα της εργασίας τους ή κατά το διάστηµα που αυτοαπασχολούνταν και πρόστιµο επί του ποσού που καταλογίζεται ίσο µε το νόµιµο τόκο υπερηµερίας. Οι πάρα πάνω περιορισµοί δεν έχουν εφαρµογή: α) στον επιζώντα σύζυγο β) στους συνταξιούχους του Ο.Γ.Α. γ) στους πολύτεκνους των οποίων το ένα τουλάχιστο παιδί είναι ανήλικο ή σπουδάζει σε ανώτερες ή ανώτατες σχολές και έως τη συµπλήρωση του 24ου έτους της ηλικίας του ή είναι ανίκανο για κάθε βιοποριστική εργασία. δ) στα πρόσωπα για τα οποία ισχύουν οι διατάξεις των Καν. (ΕΟΚ) 1408/71 και 574/72, καθώς και των διµερών συµβάσεων κοινωνικής ασφάλειας και ε) στα πρόσωπα που συνταξιοδοτήθηκαν µε το νόµο 3185/2003 και µέχρι τη συµπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας
53
τους. Οι πάρα πάνω ρυθµίσεις ισχύουν για όσους συνταξιούχους αναλάβουν εργασία ή αυτοαπασχοληθούν από τη δηµοσίευση του νόµου, (15-7-2010) και µετά. Για όσους συνταξιούχους έχουν ήδη αναλάβει εργασία ή αυτοαπασχολούνται, οι πάρα πάνω ρυθµίσεις εφαρµόζονται από 11-2013. Οι πάρα πάνω ρυθµίσεις έχουν ανάλογη εφαρµογή και για όσους συνταξιοδοτούνται µε βάση τις διατάξεις του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων, που εργάζονται εκτός του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα ή αυτοαπασχολούνται. Κίνητρα παραµονής στην εργασία
Ο νέος ασφαλιστικός νόµος, σε συνέχεια των όσων έχουν θεσπιστεί µε τις διατάξεις του Ν. 3655/2008 (νόµος Πετραλιά), για την παρακίνηση των ασφαλισµένων να παρατείνουν τον εργασιακό τους βίο, καθιερώνει ορισµένα κίνητρα. Έτσι προβλέπεται ότι το ποσό της σύνταξης όσων συνταξιοδοτούνται από το Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. µετά την ισχύ του νέου νόµου, εφ’ όσον συµπληρώνουν άνω των 10.500 ηµερών ασφάλισης και το 60ο έτος της ηλικίας τους προσαυξάνεται για κάθε 300 ηµέρες ασφάλισης πάνω από τις 10. 500 και µέχρι 900 κατ’ ανώτατο όριο. Επίσης προβλέπεται ότι αυξάνεται το ποσό της σύνταξης για όσους παραµένουν στην υπηρεσία µετά τη συµπλήρωση συντάξιµου χρόνου 35 ετών κατά 2,5% για κάθε ολόκληρο έτος ασφάλισης ή 300 ηµέρες υπηρεσίας πέρα από το 35ο έτος έως και το 37ο και κατά 3,5% για κάθε ολόκληρο έτος πέρα από 37ο έτος µέχρι και το 40ο. Η προσαύξηση δε αυτή χορηγείται και πέρα από το 80% του συντάξιµων αποδοχών. Από την προσαύξηση όµως αυτή εξαιρείται το Ι.Κ.Α-Ε.Τ.Α.Μ. για το οποίο έχουν εφαρµογή οι διατάξεις της
54
νοµοθεσίας του. Αναφέρεται όµως ότι οι προσαυξήσεις αυτές δεν ισχύουν για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα από 1-1-2011 και µετά. Εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων
Με τις διατάξεις του νέου ασφαλιστικού νόµου από 1-8-2010 θεσπίζεται η λεγόµενη «Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων», η οποία τηρείται σε αυτοτελή λογαριασµό του «Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών», που συστάθηκε µε τις διατάξεις του Ν. 3655/2008. Η εισφορά αυτή παρακρατείται µηνιαία κατά την καταβολή της σύνταξης από τις συντάξεις κύριας ασφάλισης των συνταξιούχων του ∆ηµοσίου, Ν.Α.Τ. και των φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης αρµοδιότητας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, υπολογίζεται στο συνολικό ποσό της σύνταξης και καθορίζεται ως εξής: 1) Για συντάξεις από 1.400,01 ευρώ έως 1.700 ευρώ ποσοστό 3%. 2) Για συντάξεις από 1.700,01 έως 2.000 ευρώ ποσοστό 4%. 3) Για συντάξεις από 2.000,01 ευρώ έως 2.300 ευρώ ποσοστό 5%. 4) Για συντάξεις από 2.300,01 ευρώ έως 2.600 ευρώ ποσοστό 6%. 5) Για συντάξεις από 2.600,01 ευρώ έως 2.900 ευρώ ποσοστό 7%. 6) Για συντάξεις από 2.900,01 ευρώ έως 3.200 ευρώ ποσοστό 8%. 7) Για συντάξεις από 3.200,01 ευρώ έως 3.500 ευρώ ποσοστό 9% και 8) Για συντάξεις από 3.500,01 και άνω ποσοστό 10%.
55
Για την πρώτη κατηγορία το ποσό της σύνταξης µετά την παρακράτηση της εισφοράς δεν µπορεί να υπολείπεται των 1400 ευρώ. ∆ιευκρινίζεται ότι στο ποσό της σύνταξης συµπεριλαµβάνεται η ειδική προσαύξηση που καταβάλλεται από τον Τοµέα Σύνταξης Μηχανικών και Εργοληπτών ∆ηµοσίων Έργων του Ε.Τ.Α.Α., καθώς και η χορηγούµενη προσαύξηση από τον Τοµέα Σύνταξης και Ασφάλισης Υγειονοµικών του Ε.Τ.Α.Α. στους µονοσυνταξιούχους του Τοµέα. Εξαιρούνται από την παρακράτηση της Ειδικής Εισφοράς οι συνταξιούχοι λόγω αναπηρίας ή γήρατος που λαµβάνουν το εξωϊδρυµατικό επίδοµα ή το επίδοµα αναπηρίας που προβλέπεται στο άρθρο 42 του Ν. 1140/1981, όπως ισχύει. Στην περίπτωση που στο ίδιο πρόσωπο καταβάλλονται περισσότερες από µια κύριες συντάξεις, λαµβάνεται υπ. όψη το σύνολο των συντάξεων αυτών. Η παρακράτηση γίνεται από το φορέα που καταβάλλει το µεγαλύτερο ποσό σύνταξης. Στις περιπτώσεις που στη σύνταξη συντρέχουν περισσότεροι του ενός δικαιούχοι, για τον προσδιορισµό του ποσού της σύνταξης λαµβάνεται υπ. όψη το συνολικό ποσό της σύνταξης που έχει µεταβιβαστεί και το παρακρατούµενο ποσό επιµερίζεται ανάλογα. Ρυθµίσεις για τον Οργανισµό Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελµατιών (Ο.Α.Ε.Ε)
56
Σύµφωνα µε όσα ισχύουν ως τώρα οι ασφαλισµένοι του Ο.Α.Ε.Ε. δικαιούνται σύνταξη λόγω γήρατος µετά τη διακοπή του επαγγέλµατος τους: α) όταν συµπληρώσουν το 65ο έτος ηλικίας τους και έχουν συντάξιµο χρόνο 15 ετών β) όταν συµπληρώσουν το 60ο έτος της ηλικίας και έχουν συντάξιµο χρόνο 35 ετών και γ) όταν συµπληρώσουν συντάξιµο χρόνο 37 ετών σε ασφαλιστικούς
οργανισµούς αυτοτελώς απασχολούµενων, ανεξάρτητα από όριο ηλικίας. Με τις διατάξεις του νέου ασφαλιστικού νόµου ο χρόνος των 35 ετών ανακαθορίζεται για το έτος 2011 σε 36 χρόνια ασφάλισης, για κάθε δε επόµενο έτος αυξάνεται σταδιακά κατά 1 έτος και µέχρι τη συµπλήρωση 40 ετών ασφάλισης. Στην περίπτωση αυτή οι ασφαλισµένοι δικαιούνται σύνταξη µε το όριο ηλικίας και το χρόνο ασφάλισης που ισχύει κατά το έτος συµπλήρωσης των 35 ετών ασφάλισης τους. Το όριο ηλικίας των 60 ετών παραµένει. Τα πάρα πάνω απεικονίζονται στον εξής πίνακα:
ΕΤΟΣ
∆ιευκρινίζεται ότι ο ανακαθορισµός του χρόνου ασφάλισης από 1-1-2011 αφορά όλους τους ασφαλισµένους του οργανισµού, είτε επιλέξουν να συνταξιοδοτηθούν µε τις διατάξεις που διέπουν τον Ο.Α.Ε.Ε., είτε µε τις καταστατικές διατάξεις των καταργηθέντων και συγχωνευθέντων στον Ο.Α.Ε.Ε. Ταµείων (Ταµείο Επαγγελµατιών - Βιοτεχνών Ελλάδος (Τ.Ε.Β.Ε), Ταµείο Ασφάλισης Εµπόρων (Τ.Α.Ε.), Ταµείο Συντάξεων Αυτοκινητιστών (Τ.Σ.Α.). Με τις διατάξεις της παραγράφου 15α περί των οποίων έγινε λόγος πάρα πάνω, το όριο ηλικίας των 60 ετών ή µικρότερο, που προβλέπεται από τις γενικές ή καταστατικές διατάξεις για την συνταξιοδότηση των ασφαλισµένων φορέων κύριας ασφάλισης αρµοδιότητας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, αυξάνεται κατά ένα έτος για κάθε χρόνο από 1-1-2011, µέχρι τη συµπλήρωση 25 ετών ασφάλισης.
57
2010 2011 2012 2013 2014 2015
ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ
35 36 37 38 39 40
ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ
60 60 60 60 60 60
Για την κατηγορία αυτή των ασφαλισµένων, εφ’ όσον επιλέξουν να συνταξιοδοτηθούν µε τις καταστατικές διατάξεις του πρώην Τ.Σ.Α., τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, ανακαθορίζονται από 1-1-2011, σύµφωνα µε τον πάρα κάτω πίνακα.
ΕΤΟΣ
Με τη συµπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας τους όµως µπορούν να συνταξιοδοτηθούν και µε 15 χρόνια ασφάλισης. Κατά τη σταδιακή αύξηση του ορίου ηλικίας οι ασφαλισµένες δικαιούνται σύνταξη µε το όριο ηλικίας που απαιτείται, σύµφωνα µε τον πάρα πάνω πίνακα, κατά το έτος, συµπλήρωσης του 60ου έτους της ηλικίας. Εννοείται ότι εφ’ όσον επιλέγουν οι συνταξιοδοτικές διατάξεις του Ο.Α.Ε.Ε., δεν είναι δυνατή η συνταξιοδότηση µε τα πάρα πάνω όρια. Θεµελιωµένα συνταξιοδοτικά δικαιώµατα α) 60 ετών και 35 έτη ασφάλισης Σύµφωνα µε την παράγραφο 9 του άρθρου 10 του Ν. 3863/2010,οι ασφαλισµένοι οι οποίοι µέχρι 31-12-2010 έχουν συµπληρώσει 35 έτη ασφάλισης, θα συνταξιοδοτούνται οποτεδήποτε, δηλαδή και µετά την 1-1-2011, χωρίς τις αυξηµένες χρονικές προϋποθέσεις που προαναφέρθηκαν, εφ’ όσον βέβαια συµπληρώσουν το 60ο έτος της ηλικίας τους. Επί πλέον µε την παράγραφο 18 εδάφιο 2 του άρθρου 10
58
2010 2011 2012 2013 2014 2015
ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ
60 61 62 63 64 65
ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ
25 25 25 25 25 25
του νόµου, προστέθηκε διάταξη, σύµφωνα µε την οποία για την συµπλήρωση της 35ετίας έως 31-10-2010 προσµετράται και ο χρόνος αναγνώρισης, µε βάση τη διάταξη του άρθρου 40 του Ν. 2084/1992, εφ’ όσον η σχετική αίτηση αναγνώρισης υποβλήθηκε έως 31-12-2013. Ο αναγνωριζόµενος στον Ο.Α.Ε.Ε. χρόνος ασφάλισης, µε βάση το πάρα πάνω άρθρο είναι ο χρόνος της στρατιωτικής υπηρεσίας. Έτσι ο ασφαλισµένος του Ο.Α.Ε.Ε. που έχει έως 31-122010 χρόνο ασφάλισης µικρότερο των 35 ετών, συµπληρώνει όµως το χρόνο αυτό µε την αναγνώριση της στρατιωτικής του υπηρεσία, θεµελιώνει συνταξιοδοτικό δικαίωµα, και δεν θα απαιτηθούν οι αυξηµένες χρονικές προϋποθέσεις για συνταξιοδότηση, εφ’ όσον η αίτηση για την αναγνώριση της στρατιωτικής υπηρεσίας υποβληθεί µέχρι 31-12-2013.
β) 37 έτη ασφάλισης χωρίς όριο ηλικίας. Σύµφωνα µε τις διατάξεις της παραγράφου 10 του Ν. 3863/2010, περί των οποίων γίνεται λόγος πάρα πάνω, δεν θίγονται οι ασφαλισµένοι που έως 31-12-2010 συµπληρώνουν 37 έτη ασφάλισης και συνταξιοδοτούνται οποτεδήποτε, µε τους όρους και τις προϋποθέσεις της διάταξης του άρθρου 16 παράγραφος 1 του Ν. 3232/2004, δηλαδή χωρίς όριο ηλικίας. Για όσους όµως δεν έχουν συµπληρώσει τα 37 έτη έως 3112-2010 η δυνατότητα συνταξιοδότησης µε 37 χρόνια ασφάλισης χωρίς όριο ηλικίας καταργείται. Πρέπει να επισηµανθεί, ότι µε τις διατάξεις του νέου ασφαλιστικού νόµου, δεν επέρχεται καµιά µεταβολή και εξακολουθούν να ισχύουν και µετά την 1-1-2011, οι πάρα κάτω προϋποθέσεις συνταξιοδότησης λόγω γήρατος των ασφαλισµένων του Ο.Α.Ε.Ε. α) 15 έτη ασφάλισης και ηλικία 65 ετών, µε βάση τη διάταξη του άρθρου 20 παράγραφος 1 του Π.∆. 258/2005. β) 25 έτη ασφάλισης, ανεξάρτητα από όριο ηλικίας σε µητέρες - συζύγους αναπήρων, σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου
59
Θεµελίωση δικαιώµατος σε δεύτερη σύνταξη Από τις διατάξεις του νέου ασφαλιστικού νόµου, δεν προκύπτει καµιά µεταβολή, ως προς τη θεµελίωση δεύτερου συνταξιοδοτκού δικαιώµατος στον Ο.Α.Ε.Ε. και εξακολουθούν να ισχύουν οι αυξηµένες χρονικές προϋποθέσεις του άρθρου 47 του Ν.2084/ 1992 για δεύτερη σύνταξη λόγω γήρατος και αναπηρίας. Γίνεται µνεία ότι για απονοµή δεύτερης σύνταξης λόγω γήρατος, απαιτείται η συµπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας.
5 του Ν. 3232/2004, όπως τροποποιήθηκαν µε τις διατάξεις του άρθρου 61 του Ν. 3518/2006. γ) 15 έτη ασφάλισης, ανεξάρτητα από όριο ηλικίας, για άτοµα που φέρουν συγκεκριµένης µορφής αναπηρία, µε τους όρους και τις προϋποθέσεις του Ν. 612/1977, όπως αυτός τροποποιήθηκε και ισχύει σήµερα (τύφλωση, παραπληγία, τετραπληγία, νεφροπάθεια, σκλήρυνση κατά πλάκας, ακρωτηριασµός κλπ.).
Ταυτόχρονη θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος Εξαίρεση από το ηλικιακό όριο των 65 ετών και από τις αυξηµένες χρονικές προϋποθέσεις που απαιτούνται για θεµελίωση δεύτερου συνταξιοδοτικού δικαιώµατος,αποτελεί η περίπτωση της θεµελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώµατος λόγω γήρατος και µόνο σε περισσότερες του έτους ασφαλιστικούς φορείς κύριας ασφάλισης ταυτόχρονα ή µέσα σε έξι (6) µήνες από την έναρξη συνταξιοδότησης από τον πρώτο φορέα. Επισηµαίνεται, ότι στο σηµείο αυτό επέρχεται µε τις διατάξεις του νέου ασφαλιστικού νόµου διαφοροποίηση, ως προς τον καθορισµό του εξαµήνου και η αίτηση συνταξιοδότησης στον δεύτερο ασφαλιστικό φορέα, θα πρέπει να υποβάλλεται το αργότερο εντός έξι µηνών από την ηµεροµηνία έναρξης συνταξιοδότησης από τον πρώτο φορέα, και όχι από την ηµεροµηνία έκδοσης της πρώτης συνταξιοδοτικής απόφασης, όπως ίσχυε µε βάση τις διατάξεις του άρθρου 19 του Ν. 2150/1993.
60
Παράδειγµα 1ο Ασφαλισµένος 57 ετών σήµερα συµπληρώνει 35 έτη ασφάλισης το έτος 2012. Επειδή κατά το έτος αυτό απαιτούνται 37 έτη ασφάλισης, ο ασφαλισµένος θα θεµελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωµα µε την συµπλήρωση 37ετίας και ηλικία 60 ετών. Εποµένως θα συνταξιοδοτηθεί το έτος 2014, που συµπληρώνει 37 έτη ασφάλισης και θα είναι 60 ετών, παρότι το έτος 2014 απαιτούνται 39 έτη ασφάλισης.
Αναγνώριση χρόνων για τη θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος Ισχύουν και για τον Ο.Α.Ε.Ε. τα όσα πάρα πάνω έχουν εκτεθεί για την αναγνώριση χρόνων σε όλους τους ασφαλιστικούς Οργανισµούς. Στην υπ’ αριθ. 103/8-12-2010 εγκύκλιο του Ο.Α.Ε.Ε. από την οποία αντλήθηκαν οι πάρα πάνω οδηγίες, παρατίθενται τα εξής παραδείγµατα, σχετικά µε τη θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος γήρατος παλαιών ασφαλισµένων, από 1-1-2011.
Παράδειγµα 3ο Ασφαλισµένος 60 ετών σήµερα, συµπληρώνει 35ετία το έτος 2011 µε αναγνώριση στρατιωτικής θητείας δύο ετών. Επειδή κατά το έτος αυτό απαιτούνται 36 έτη ασφάλισης, ο ασφαλισµένος θε61
Παράδειγµα 2ο Ασφαλισµένος 54 ετών, συµπληρώνει 35 έτη ασφάλισης το έτος 2013. Επειδή κατά το έτος αυτό απαιτούνται για συνταξιοδότηση 38 έτη ασφάλισης, ο ασφαλισµένος θα συνταξιοδοτηθεί µε τη συµπλήρωση 38 ετών ασφάλισης και ηλικία 60 ετών. Εποµένως θα συνταξιοδοτηθεί το έτος 2016 που συµπληρώνει το όριο ηλικίας και χρόνο ασφάλισης 38 ετών, παρότι το έτος 2016 απαιτούνται πλέον 40 έτη ασφάλισης.
µελιώνει συνταξιοδοτικό δικαίωµα µε τη συµπλήρωση των 36 ετών. Εποµένως θα συνταξιοδοτηθεί το έτος 2012 που συµπληρώνει τον απαιτούµενο χρόνο, παρότι το έτος 2012 απαιτούνται 37 έτη ασφάλισης. ∆ιευκρινίζουµε ότι η αναγνώριση της στρατιωτικής θητείας στο παραπάνω παράδειγµα θα µπορούσε να έχει πραγµατοποιηθεί είτε πριν την 31-12-2010 είτε µετά και έως την υποβολή του συνταξιοδοτικού αιτήµατος.
Παράδειγµα 4ο Ασφαλισµένος 57 ετών µε χρόνο ασφάλισης 35 ετών (υποχρεωτική, προαιρετική διαδοχική ασφάλιση, ήδη αναγνωρισµένη στρατιωτική θητεία) ως την 31-12-2010, έχει συµπληρώσει τον απαιτούµενο έως 31-12-2010 χρόνο ασφάλισης και δεν επηρεάζεται από τον ανακαθορισµό του χρόνου που επιφέρουν οι νέες διατάξεις. Εποµένως ακόµη κι αν διακόψει την άσκηση του επαγγέλµατος, θα συνταξιοδοτηθεί το έτος 2013 που συµπληρώνει το 60ο έτος µε 35 έτη ασφάλισης. Παράδειγµα 5ο Ασφαλισµένος µε χρόνο ασφάλισης 34 ετών ως την 31-122010 ο οποίος θα ζητήσει την 31-12-2013 αναγνώριση στρατιωτικής θητείας 1 έτους τουλάχιστον, θα θεµελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωµα µε τη συµπλήρωση του 60ου έτους και 35 έτη ασφάλισης, ακόµη κι αν διακόψει το επάγγελµα, διότι µε το χρόνο στρατιωτικής θητείας συµπληρώνει 35ετή συντάξιµο χρόνο ως την 31-12-2010.
62
Παράδειγµα 6ο Ασφαλισµένη 58 ετών σήµερα, η οποία επιλέγει να συνταξιοδοτηθεί µε καταστατικές διατάξεις πρώην Τ.Σ.Α. συµπληρώνει το 60ο έτος το 2012. Η ασφαλισµένη θα συνταξιοδοτηθεί µε τη συ-
µπλήρωση 25 ετών ασφάλισης και του 62ου έτους της ηλικίας δηλαδή µε το όριο το προβλεπόµενο κατά το έτος 2012, παρότι η ίδια θα συµπληρώσει αυτό το όριο ηλικίας κατά το έτος 2014, που απαιτείται ηλικία 64 ετών. Ο.Α.Ε.Ε. και διαδοχική ασφάλιση, σε σχέση µε τις διατάξεις του Ν. 3863/2010
Οι διατάξεις του νέου ασφαλιστικού νόµου για την διαδοχική ασφάλιση, που αναπτύχθηκαν πάρα πάνω, ισχύουν για όλους τους ασφαλιστικούς οργανισµούς, εποµένως και για τον Ο.Α.Ε.Ε. Ο Ο.Α.Ε.Ε. επί του θέµατος αυτού, έχει εκδώσει την υπ’ αριθµό 81/12-10-2010 εγκύκλιο ,µε την οποία παρέχονται λεπτοµερείς οδηγίες, για την εφαρµογή των διατάξεων περί διαδοχικής ασφάλισης, του νέου ασφαλιστικού νόµου στους ασφαλισµένους του Ο.Α.Ε.Ε.Ρυθµίσεις για Ενιαίο Ταµείο Ανεξάρτητα Απασχολούµενων (Ε.Τ.Α.Α.)
Με τις διατάξεις του νέου ασφαλιστικού νόµου, επέρχονται τροποποιήσεις στις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης που πρέπει να πληρούν από 1-1-2011 οι ασφαλισµένοι των Τoµέων κύριας ασφάλισης του Ενιαίου Ταµείου Ανεξάρτητα Απασχολουµένων (Ε.Τ.Α,Α.),προκειµένου να λάβουν σύνταξη από τους τοµείς αυτούς (Τοµέας Σύνταξης Μηχανικών και Εργοληπτών ∆ηµοσίων Έργων, Τοµέας Σύνταξης και Ασφάλισης Υγειονοµικών και Τοµέας Ασφάλισης Νοµικών). Επίσης µε τις ίδιες διατάξεις καθορίζονται οι περιπτώσεις θεµελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώµατος, µέχρι 31-12-2010, οι οποίες δεν µεταβάλλονται µε την ισχύ του νέου ασφαλιστικού νόµου. Έτσι µε τη διάταξη της παραγράφου 9 του άρθρου 10 του
63
Νόµου αυτού (Ν. 3863/2010), ορίζεται ότι γενικές ή καταστατικές διατάξεις που προβλέπουν τη χορήγηση σύνταξης µε τη συµπλήρωση 35 ετών ασφάλισης και του 58ου ή του 60ου έτους της ηλικίας, έχουν εφαρµογή στους ασφαλισµένους που θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα µέχρι 31-12-2010. Συνεπώς, οι ασφαλισµένοι των τοµέων κυρίας ασφάλισης του Ε.Τ.Α.Α., που µέχρι 31-12-2010 έχουν συµπληρώσει 35ετή ασφάλιση και ηλικία 58 ετών οι γυναίκες και 60 ετών οι άντρες, µπορούν να συνταξιοδοτηθούν από τους πάρα πάνω τοµείς, οποτεδήποτε, ανεξάρτητα από τις µεταβολές που επέρχονται στις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, από την εφαρµογή του νέου ασφαλιστικού νόµου. Επίσης σύµφωνα µε το τρίτο εδάφιο της παραγράφου 10 του άρθρου 10 του νέου ασφαλιστικού νόµου, οι διατάξεις που προβλέπουν την συνταξιοδότηση των ανεξάρτητα απασχολουµένων µε 37 έτη ασφάλισης σε φορείς αυτοαπασχολουµένων, ανεξάρτητα από όριο ηλικίας, έχουν εφαρµογή στους ασφαλισµένους που συµπληρώνουν µέχρι 31-12-2010, 37 έτη υποχρεωτικής ασφάλισης. Συνεπώς οι ασφαλισµένοι, των Τοµέων κυρίας ασφάλισης του Ε.Τ.Α.Α. που µέχρι 3/12/2010 έχουν συµπληρώσει 37 έτη ασφάλισης, µπορεί να συνταξιοδοτηθούν από τους πάρα πάνω τοµείς, οποτεδήποτε, ανεξάρτητα από το όριο ηλικίας. Από 1/1/2011, η δυνατότητα αυτή καταργείται. Όσοι συµπληρώνουν τον απαιτούµενο χρόνο ασφάλισης, για συνταξιοδότηση λόγω γήρατος µέχρι 31-12-2010 µε προσµέτρηση χρόνων που προβλέπονται στο άρθρο 40 του Ν. 2084/ 1992 (χρόνος στρατιωτικής υπηρεσίας, χρόνος γονικής άδειας, ανατροφής παιδιών κλπ.), µπορούν να συνταξιοδοτηθούν οποτεδήποτε µε τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης που ισχύουν το 2010, εφ’ όσον η σχετική αίτηση αναγνώρισης υποβληθεί µέχρι 31/12/2013. Συνεπώς, τα πρόσωπα που συµπληρώνουν 35 έτη ασφάλι64
Α΄ Ασφαλισµένοι µέχρι 31-12-1992 (Παλαιοί ασφαλισµένοι) 1- Συνταξιοδότηση αντρών µε 35 έτη ασφάλισης και ηλικία 60 ετών. Σ’ αυτούς ο χρόνος ασφάλισης των 35 ετών αυξάνεται κατά 1 έτος από 1-1-2011 και για κάθε επόµενο έτος µέχρι τη συµπλήρωση 40 ετών ασφάλισης, ενώ το απαιτούµενο όριο ηλικίας παραµένει αµετάβλητο. Η εξέλιξη αυτή απεικονίζεται στον πάρα κάτω πίνακα: 2011 2012 2013 2014 2015
ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ
σης µέχρι 31-12-2010, συµπεριλαµβανοµένου και του χρόνου που µπορεί να αναγνωριστεί µε τις διατάξεις του Ν. 2084/1992 και έχουν το απαιτούµενο όριο ηλικίας (το 60ο έτος οι άντρες και το 58ο οι γυναίκες), για να µπορούν να συνταξιοδοτηθούν από 11-2011 και µετά, οποτεδήποτε, ανεξάρτητα από τις µεταβολές που επέρχονται µε το νέο ασφαλιστικό νόµο στις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, θα πρέπει να υποβάλουν αίτηση αναγνώρισης των χρόνων αυτών, µέχρι 31-12-2013. Με τις ρυθµίσεις του νέου ασφαλιστικού νόµου, επέρχονται τροποποιήσεις στα ισχύοντα µέχρι τώρα, για τους ασφαλισµένους των διαφόρων Τοµέων του Ε.Τ.Α.Α.Οι τροποποιήσεις αυτές είναι οι εξής:
Ορίζεται όµως ότι οι ασφαλισµένοι δικαιούνται σύνταξη µε το όριο ηλικίας και το χρόνο ασφάλισης που ισχύει κατά το έτος συµπλήρωσης των 35 ετών στην ασφάλιση.
65
36 37 38 39 40
ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ
58 59 60 60 60
Παράδειγµα: Ασφαλισµένος συµπληρώνει 35 έτη ασφάλισης το 2012 και έχει ηλικία 58 ετών. Το 2012 απαιτούνται για συνταξιοδότηση 37 έτη ασφάλισης και ηλικία 60 ετών, οπότε ο ασφαλισµένος αυτός θα συνταξιοδοτηθεί το 2014,οπότε και συµπληρώνει τις πάρα πάνω προϋποθέσεις, παρ’ όλο που εκείνο το έτος απαιτούνται 39 έτη ασφάλισης. Η ρύθµιση αυτή αφορά και τους τρεις τοµείς κυρίας ασφάλισης του Ε.Τ.Α.Α. (Τ.Σ.Μ.Ε.∆.Ε., Τ.Σ.Α.Υ. Τ.Α.Ν.). 2- Συνταξιοδότηση γυναικών µε 35 έτη ασφάλισης και ηλικία 58 ετών. Ο χρόνος ασφάλισης των 35 ετών, αυξάνεται κατά 1 έτος από 1-1-2011 και για κάθε επόµενο έτος, µέχρι τη συµπλήρωση 40 ετών ασφάλισης, ενώ και το απαιτούµενο όριο ηλικίας των 58 ετών αυξάνεται κατά 1 έτος από 1-1-2012 και για κάθε επόµενο έτος, µέχρι το 60ο έτος. Η εξέλιξη αυτή απεικονίζεται στον πάρα κάτω πίνακα. 2011 2012 2013 2014 2015
ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ
Ορίζεται και εδώ, ότι οι ασφαλισµένοι δικαιούνται σύνταξη µε το όριο ηλικίας και το χρόνο ασφάλισης που ισχύει κατά το έτος συµπλήρωσης των 35 ετών ασφάλισης. Παράδειγµα: ασφαλισµένη συµπληρώνει 35 έτη ασφάλισης το 2012 και έχει ηλικία 58 ετών. Το 2012 απαιτούνται για συνταξιοδότηση 37 έτη ασφάλισης και ηλικία 59 ετών, οπότε η ασφαλισµένη θα συνταξιοδοτηθεί το 2014, που συµπληρώνει τις πάρα πάνω προϋποθέσεις (37 έτη ασφάλισης και ηλικία 59 ετών), παρ’ όλο που εκείνο το έτος απαιτούνται 39 έτη ασφάλισης.
66
36 37 38 39 40
ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ
58 59 60 60 60
3- Συνταξιοδότηση γυναικών (παράγραφος 15Α άρθρου 10 του Ν. 3863/2010). Το όριο ηλικίας των 60 ετών, που προβλέπεται για τη συνταξιοδότηση ασφαλισµένων, αυξάνεται κατά 1 έτος από 1-1-2011 και για κάθε χρόνο και µέχρι τη συµπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας. Η ρύθµιση αυτή αφορά τις γυναίκες ασφαλισµένες των τοµέων κυρίας ασφάλισης του Ε.Τ.Α.Α. και τις έγγαµες γυναίκες του Τοµέα Ασφάλισης Νοµικών. Η εξέλιξη αυτή των ορίων ηλικίας, απεικονίζεται στους πάρα κάτω πίνακες ανά τοµέα.
Τοµέας Σύνταξης Μηχανικών και Εργοληπτών ∆ηµοσίων Έργων (Τ.Σ.Μ.Ε.∆.Ε.). ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ
Και η πάρα πάνω ρύθµιση αφορά και τους τρεις τοµείς του Ε.Τ.Α.Α.
2011 2012 2013 2014 2015 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Τοµέας Σύνταξης και Ασφάλισης Υγειονοµικών (Τ.Σ.Α.Υ.) ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ
25 25 25 25 25
61 62 63 64 65
22 22 ½ 23 23 ½ 24 24 ½ 25
ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ
61 62 63 64 65 65 65
67
Σε όλες τις πάρα πάνω περιπτώσεις, οι ασφαλισµένες δικαιούνται σύνταξη στο όριο ηλικίας που διαµορφώνεται κατά το έτος συµπλήρωσης του προβλεπόµενου κατά την έναρξη ισχύος του νόµου ορίου ηλικίας, δηλαδή κατά τη συµπλήρωση του 60ου έτους της ηλικίας. Παράδειγµα: Ασφαλισµένη του Τ.Σ.Α.Υ., η οποία το 2012 συµπληρώνει το 60ο έτος της ηλικίας και έχει 22 έτη ασφάλισης, θα συνταξιοδοτηθεί όταν συµπληρώσει το 62ο έτος της ηλικίας της, δηλαδή το 2014, οπότε θα έχει συµπληρώσει και τον απαιτούµενο χρόνο ασφάλισης. Πρέπει να επισηµανθεί, ότι στις περιπτώσεις γυναικών του Τ.Σ.Μ.Ε.∆.Ε. και του Τ.Α.Ν., θα πρέπει κατά τη συµπλήρωση του 60ου έτους της ηλικίας, να έχει αντίστοιχα συµπληρωθεί και ο απαιτούµενος χρόνος ασφάλισης (25 έτη) . Αντίστοιχα, στις περιπτώσεις των γυναικών ασφαλισµένων του Τ.Σ.Α.Υ. και των εγγάµων γυναικών ασφαλισµένων στο Τ.Α.Ν., όπου ο απαιτούµενος χρόνος αυξάνεται σταδιακά, κατ’ εφαρµογή των διατάξεων του Ν. 2084/1992, οι πάρα πάνω γυναίκες προκειµένου να συνταξιοδοτηθούν, θα πρέπει να έχουν συµπληρώσει τον χρόνο ασφάλισης που απαιτείται κατά το έτος συνταξιοδότησης και όχι εκείνο που απαιτείται κατά τη συµπλήρωση του 60ου έτους της ηλικίας. Παράδειγµα: Ασφαλισµένη του Τ.Σ.Α.Υ. που συµπληρώνει το 2012 το 60ο
68
2011 2012 2013 2014 2015
ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΤΗ ΑΣΦΑΛ. ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ
Τοµέας Ασφάλισης Νοµικών (Τ.Α.Ν.)
25 25 25 25 25
61 62 63 64 65
ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΓΓΑΜΕΣ ΕΤΗ ΑΣΦΑΛ. ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ
24 ½ 25 25 25 25
61 62 63 64 65
4- Συνταξιοδότηση µητέρων µε ανήλικα παιδιά. Το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης των µητέρων µε ανήλικα παιδιά, καθορίζεται από 1/1/2011 στο 55ο έτος της ηλικίας, από 1/1/2012 στο 58ο έτος της ηλικίας και από το 2013 στο 65ο έτος. Η ρύθµιση αυτή, αφορά µόνο τις µητέρες ανηλίκων παιδιών ασφαλισµένες στον Τοµέα Ασφάλισης Νοµικών, καθώς για τον Τ.Σ.Μ.Ε.∆.Ε. και τον Τ.Σ.Α.Υ., δεν προβλέπεται από τις καταστατικές τους διατάξεις, η συνταξιοδότηση µητέρων µε ανήλικα παιδιά µε µικρότερο όριο ηλικίας και χρόνο ασφάλισης σε σχέση µε τις λοιπές ασφαλισµένες γυναίκες. Όσον αφορά στη χορήγηση µειωµένης σύνταξης στις µητέρες ανηλίκων παιδιών, αυτή δεν έχει εφαρµογή στη συγκεκριµένη περίπτωση, αφού δεν προβλέπεται η χορήγηση µειωµένης σύνταξης σε µητέρες ανηλίκων παιδιών, από τις καταστατικές διατάξεις του Τοµέα Ασφάλισης Νοµικών. Επίσης πρέπει να επισηµανθεί, ότι µε τους ίδιους όρους µε τις µητέρες ανηλίκων παιδιών, µπορούν να συνταξιοδοτηθούν από τον Τ.Α.Ν. και οι χήροι πατέρες ανηλίκων παιδιών.
69
έτος της ηλικίας, θα συνταξιοδοτηθεί το 2014, οπότε και συµπληρώνει το 62ο έτος της ηλικίας, εφ’ όσον έχει τουλάχιστον 23 ½ έτη ασφάλισης. Πρέπει επίσης να επισηµανθεί, ότι οι έγγαµες γυναίκες ασφαλισµένες του Τ.Α.Ν., που µέχρι 31-12-1997 είχαν συµπληρώσει τις τότε απαιτούµενες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης (15 έτη ασφάλισης, ανεξάρτητα από το όριο ηλικίας) και σύµφωνα µε έγγραφο του Υπουργείου Κοινωνικής Ασφάλισης, µετά από δελτίο τύπου της τότε πολιτικής ηγεσίας και απόφαση του ∆.Σ. του Ταµείου Νοµικών, µπορούσαν να συνταξιοδοτηθούν οποτεδήποτε, χωρίς διαφοροποίηση των ορίων ηλικίας, µε την ισχύ του Ν. 2084/1992, εξακολουθούν να έχουν το πάρα πάνω δικαίωµα (βλ. την υπ’ αριθ. Φ. 80000/οικ./20854/1202/16-9-2010 εγκύκλιο του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης).
Η εξέλιξη των προϋποθέσεων για την κατηγορία αυτή ασφαλισµένων µητέρων, απεικονίζεται στον πάρα κάτω πίνακα. 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ
Η ασφαλισµένη µητέρα ακολουθεί το όριο ηλικίας όπως διαµορφώνεται και ισχύει, κατά τη συµπλήρωση του απαιτούµενου συντάξιµου χρόνου, εφ’ όσον συντρέχει η ανηλικότητα του παιδιού. Παράδειγµα: µητέρα ανηλίκου παιδιού , συµπληρώνει 25 έτη ασφάλισης το 2011, έχει όµως ηλικία 53 ετών. Προκειµένου να συνταξιοδοτηθεί, θα πρέπει να συµπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας της, οπότε θα συνταξιοδοτηθεί το 2013, παρ’ όλο που εκείνο το έτος απαιτείται η συµπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας και ανεξάρτητα εάν το ανήλικο παιδί έχει πια ενηλικιωθεί. Όσον αφορά τον απαιτούµενο για συνταξιοδότηση χρόνο ασφάλισης, δεδοµένου ότι αυξάνεται σταδιακά, κατά τα όσα προβλέπονται από τις διατάξεις του Ν. 2084/1992, οι µητέρες ανηλίκων παιδιών προκειµένου να συνταξιοδοτηθούν, θα πρέπει να έχουν συµπληρώσει το χρόνο ασφάλισης που απαιτείται κατά το έτος συνταξιοδότησης, εφ’ όσον ως προς τις ηµέρες ασφάλισης εξακολουθούν να ισχύουν οι διατάξεις του άρθρου 47 του Ν. 2084/1992. Παράδειγµα: Μητέρα ανηλίκου που συµπληρώνει το 2012 22 ½ χρόνια ασφάλισης και έχει ηλικία 56 ετών θα συνταξιοδοτηθεί το 2014,
70
22 22 ½ 23 23 ½ 24 24 ½ 25
ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ
55 58 65 65 65 65 65
5- Συνταξιοδότηση διπλοσυνταξιούχων. Οι ασφαλισµένοι των Τοµέων κύριας ασφάλισης του Ε.Τ.Α.Α., που λαµβάνουν σύνταξη γήρατος ή αναπηρίας, από άλλον ασφαλιστικό φορέα κύριας ασφάλισης πλην Ο.Γ.Α. ή το ∆ηµόσιο, εκτός των αναπήρων και θυµάτων πολέµου και των µητέρων που συνταξιοδοτήθηκαν µε το άρθρο 63 παράγραφος 4 του Ν. 1892/1990, δικαιούνται από τους Τοµείς Κυρίας Ασφάλισης του Ε.Τ.Α.Α. σύνταξη µε τη συµπλήρωση 20 ετών ασφάλισης και µειωµένη σύνταξη κατά 50% µε τη συµπλήρωση 16 ετών ασφάλισης. Ειδικά, για τη συνταξιοδότηση λόγω γήρατος, απαιτείται η συµπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας µε εξαίρεση την περίπτωση θεµελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώµατος, σε περισσότερους του ενός φορείς κυρίας ασφάλισης ταυτόχρονα ή µέσα σε διάστηµα έξι µηνών από την έναρξη της συνταξιοδότησης, από τον πρώτο φορέα. Επισηµαίνεται, ότι στην περίπτωση της ταυτόχρονης συνταξιοδότησης ή εντός εξαµήνου, ισχύουν οι καταστατικές διατάξεις των Τοµέων, µόνο όσον αφορά τα όρια ηλικίας, ενώ όσον αφορά τον απαιτούµενο χρόνο ασφάλισης, για τη συνταξιοδότηση των πάρα πάνω προσώπων, απαιτείται η συµπλήρωση τουλάχιστον 20 ετών ασφάλισης. Όσον αφορά τη διάταξη της παραγράφου 6 του άρθρου 18
71
οπότε και συµπληρώνει το 58ο έτος της ηλικίας της, εφ’ όσον έχει τουλάχιστον 23 ½ έτη ασφάλισης. Πρέπει να επισηµανθεί, ότι οι µητέρες ανηλίκων, που µέχρι 31-12-1997 έχουν συµπληρώσει τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης που όριζε το καταστατικό του τέως Ταµείου Νοµικών (σήµερα Τοµέας Ασφάλισης Νοµικών του Ε.Τ.Α.Α.), δηλαδή 15 έτη ασφάλισης, ανεξάρτητα από όριο ηλικίας και όπως προαναφέρθηκε, µπορούσαν να συνταξιοδοτηθούν οποτεδήποτε, διατηρούν το πάρα πάνω δικαίωµα, όπως και οι έγγαµες γυναίκες.
6- Υπαγωγή ασφαλισµένων του Ε.Τ.Α.Α. στην ασφάλιση του Ο.Α.Ε.Ε. Με τις διατάξεις της παραγρ. 3 του άρθρου 18 του νέου ασφαλιστικού νόµου ορίστηκε ότι «όσοι ασφαλίσθηκαν σε οποιοδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης πριν την 1-1-1993 και είναι σήµερα ασφαλισµένοι στον κλάδο κύριας σύνταξης του Ενιαίου Ταµείου Ανεξάρτητα Απασχολούµενων (Ε.Τ.Α.Α.), υπάγονται υποχρεωτικά στην ασφάλιση του Οργανισµού Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελµατιών (Ο.Α.Ε.Ε.), εφ’ όσον ασκούν δραστηριότητα που υπάγεται στην ασφάλιση του Οργανισµού και δεν είναι συναφής µε την επαγγελµατική ιδιότητα του µηχανικού, αναφέροντας στη συνέχεια ότι η ισχύς της διάταξης αυτής αρχίζει από τον επόµενο µήνα της δηµοσίευσης του νόµου στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως, δηλ. από 1-8-2010 και ότι κάθε αντίθετη διάταξη καταργείται. Στο υπ. αριθ. Φ 80000/21466/1211/16-9-2010 έγγραφο της Γενικής Γραµµατείας Κοινωνικών Ασφαλίσεων -∆/νση Κύριας Ασφάλισης Αυτοαπασχολούµενων- Τµήµα Β΄ του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, που απευθύνεται προς τον Ο.Α.Ε.Ε. και το Ε.Τ.Α.Α. και κοινοποιείται στους Τοµείς Σύνταξης Μηχανικών και Εργοληπτών ∆ηµοσίων Έργων, Σύνταξης και Ασφάλισης Υγειονοµικών και Ασφάλισης Νοµικών του Ε.Τ.Α.Α. αναφέρεται, σχετικά µε τη διάταξη αυτή κατά λέξη: «Επισηµαίνουµε ότι παρ’ όλο που από τη διάταξη προβλέπεται εξαίρεση από την ασφάλιση του Ο.Α.Ε.Ε., µόνο όσων ασφαλισµένων του
72
του Ν.3232/2004, για τη λήψη µειωµένης σύνταξης κατά 3% για κάθε έτος που λείπει από το επόµενο της υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης και µέχρι τη συµπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας, από τους έµµισθους ασφαλισµένους του Τ.Σ.Μ.Ε.∆.Ε. και του Τ.Σ.Α.Υ. και τους δικαστικούς υπαλλήλους έµµισθους ασφαλισµένους του Τοµέα Ασφάλισης Νοµικών, µετά τη συνταξιοδότησά τους από το ∆ηµόσιο, Ν.Π.∆.∆. ή ∆.Ε.Κ.Ο., εξακολουθεί να ισχύει.
7- Εφαρµογή διατάξεων διαδοχικής ασφάλισης µεταξύ φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης και της Ειδικής Προσαύξησης του Κλάδου Κύριας Ασφάλισης του τέως Τ.Σ.Μ.Ε.∆.Ε. Με τις διατάξεις του Ν. 3518/2006 αναδιορθώθηκαν οι κλάδοι του Ταµείου Συντάξεων Μηχανικών και Εργοληπτών ∆ηµοσίων Έργων. Στα πλαίσια της αναδιάρθρωσης αυτής, µε τη διάταξη του άρθρου 2 του νόµου αυτού καταργήθηκε από 1-1-2007 ο Ειδικός Λογαριασµός Πρόσθετων Παροχών (Ε.Λ.Π.Π.) και η πρόσθετη σύνταξη του Λογαριασµού αυτού αντικαταστάθηκε από την ιδική προσαύξηση, η οποία βαρύνει τον κλάδο Κύριας Σύνταξης του Ταµείου από το οποίο και καταβάλλεται. Επίσης µε τη διάταξη του άρθρου 3 του ίδιου νόµου, ορίστηκαν οι προϋποθέσεις υποχρεωτικής ή προαιρετικής αντίστοιχα υπαγωγής των ασφαλισµένων προσώπων στην Ειδική Προσαύξηση.
73
Κλάδου Κύριας Ασφάλισης του Ε.Τ.Α.Α. ασκούν δραστηριότητα που είναι συναφής µε το επάγγελµα του µηχανικού, από την ασφάλιση του Ο.Α.Ε.Ε., θα εξαιρούνται για λόγους ίσης µεταχείρισης, οι υγειονοµικοί και νοµικοί που η δραστηριότητα για την οποία προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης στον Οργανισµό είναι συναφής µε την επαγγελµατική δραστηριότητα για την οποία υπάγονται στους αντίστοιχους τοµείς του Ε.Τ.Α.Α. Για το ζήτηµα αυτό θα υπάρξει και σχετική νοµοθετική ρύθµιση. Στο ίδιο έγγραφο αναφέρεται επίσης ότι όσον αφορά το ζήτηµα που έχει προκύψει µε τους µέχρι 31-12-1992 υγειονοµικούς που έχουν υπαχθεί στον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων και οι οποίοι από την ισχύ της νέας ρύθµισης θα διαγραφούν υποχρεωτικά από τον Κλάδο, θα αντιµετωπιστεί νοµοθετικά ως προς το ύψος της παροχής που θα λάβουν από το Κλάδο Μονοσυνταξιούχων για το χρόνο ασφάλισης που έχουν διανύσει σ’ αυτόν, µετά από σχετική αναλογιστική µελέτη.
8- Καθορισµός συντάξιµων αποδοχών Τ.Σ.Μ.Ε.∆.Ε. Με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 1 του Ν 3232/2004 ορίστηκε για τους διαδοχικά ασφαλισµένους από 1-11979 και µετά, καθώς και για όσους ασφαλίστηκαν οποτεδήποτε, από φορέα ασφάλισης µισθωτών σε φορέα ασφάλισης αυτοτελώς
74
Με τη διάταξη του άρθρου 6, καθορίστηκε ως χρόνος ασφάλισης για την θεµελίωση δικαιώµατος στην Ειδική Προσαύξηση ο διαδραµών στην Ειδική Προσαύξηση από την πρώτη του εποµένου της δηµοσίευσης του αυτού Νόµου (1-1-2007), καθώς και ο χρόνος που έχει διανυθεί στην ασφάλιση του Ε.Λ.Π.Π. Με την διάταξη της παραγράφου 2 του άρθρου 7 ορίζεται ότι οι περί διαδοχικής ασφάλισης διατάξεις, έχουν εφαρµογή µεταξύ του καταργηθέντος Ε.Λ.Π.Π. και των άλλων φορέων επικουρικής ασφάλισης, εφ’ όσον ο χρόνος δεν θεωρήθηκε ως χρόνος ασφάλισης στην Ειδική Προσαύξηση, σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 6 του ίδιου νόµου. Αντίθετα οι διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης δεν θα εφαρµόζονται στις περιπτώσεις που ο διανυθείς χρόνος στον Ε.Λ.Π.Π., θεωρούνταν χρόνος ασφάλισης στην ειδική προσαύξηση, µε αποτέλεσµα να µην αξιοποιούνται οι χρόνοι ασφάλισης των εργαζόµενων σε άλλους επικουρικούς φορείς. Έτσι µε την διάταξη της παραγράφου 5 του άρθρου 5 του νέου ασφαλιστικού νόµου (3863/2010), ορίστηκε ότι σε περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης, ο χρόνος υπαγωγής στην ασφάλιση άλλου επικουρικού φορέα και σε αυτήν του καταργούµενου Ε.Λ.Π.Π., µπορεί να συνυπολογιστεί µε τις ισχύουσες περί διαδοχικής ασφάλισης διατάξεις στο χρόνο της Ειδικής Προσαύξησης, µε την προϋπόθεση, ότι δεν έχει χωρίσει Ασφάλιση στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του Ε.Τ.Α.Α. - Τοµέας Μηχανικών και Εργοληπτών ∆ηµοσίων Έργων, ή σε προγενέστερο επικουρικό φορέα, στον οποίο µπορεί να συνυπολογιστεί ο χρόνος αυτός. Η διάταξη ισχύει από 1-1-2006.
απασχολουµένων και αντίστροφα, νέος τρόπος υπολογισµού των συντάξεων, µε χορήγηση από τον αρµόδιο για απονοµή της σύνταξης Οργανισµό του αθροίσµατος των τµηµατικών ποσών σύνταξης που αντιστοιχούν στο χρόνο ασφάλισης των δικαιούχων στον κάθε φορέα ασφάλισής τους. Για τον υπολογισµό αυτού του τµηµατικού ποσού σύνταξης, ο απονέµων φορέας, ο οποίος διεξάγει όλη τη διαδικασία υπολογισµού, λαµβάνει υπ’ όψη τις συντάξιµες αποδοχές, των αντίστοιχων χρονικών περιόδων ασφάλισης, όπως προβλέπονται από την πάγια νοµοθεσία των Καταστατικών των Ασφαλιστικών Οργανισµών και τις οποίες οι τελευταίοι υποχρεούνται να διαβιβάζουν µε αλληλογραφία στον απονέµοντα φορέα. Το Τ.Σ.Μ.Ε.∆.Ε., το οποίο ασφαλίζει και µισθωτούς, διαβίβαζε µέχρι και την 31-12-2005, στους απονέµοντες τη σύνταξη Οργανισµούς, το ποσό το οποίο είχε µε Υπουργική Απόφαση οριστεί να υπολογίζεται βάσει τεκµαρτού µισθού που ισοδυναµούσε µε το βασικό µισθό δηµοσίου υπαλλήλου 2ου βαθµού του έτους 1981, προσαυξηµένου κατά 12% για τους µόνο συνταξιούχους και κατά 6% για τους διπλοσυνταξιούχους µε τις κατ’ έτος αυξήσεις. Mε την ψήφιση του Ν. 3518/2006 περί Αναδιάρθωσης του Τ.Σ.Μ.Ε.∆.Ε. και µε τη διάταξη του άρθρου 8 παράγραφος 1 αυτού, προβλέφθηκε ότι από 1-1-2006 το ποσό σύνταξης για τους µέχρι 31-12-1992 ασφαλισµένους του Ταµείου και για 35 χρόνια ασφάλισης θα ανέρχονταν σε 816 ευρώ. Σαν αποτέλεσµα εµφανίστηκε αδυναµία συνάρτησης αυτού του συντάξιµου ποσού, µε το ποσό των συντάξιµων αποδοχών προς γνωστοποίηση στους απονέµοντες τη σύνταξη φορείς , σύµφωνα µε τις διατάξεις του προαναφερόµενου άρθρου 1 του Ν. 3232/2004. Προς άρση αυτού του προβλήµατος, µε τις διατάξεις της παραγράφου 6 του άρθρου 5 του νέου ασφαλιστικού νόµου (3863/ 2010), προσδιορίζεται ως ποσό συντάξιµων αποδοχών του Τοµέα Σύνταξης Μηχανικών και Εργοληπτών ∆ηµοσίων Έργων του
75
Ε.Τ.Α.Α., από 1-1-2006,το ποσό των χιλίων είκοσι (1.020) ευρώ στις περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης στις οποίες ο Τοµέας αυτός καθίσταται συµµετέχων Οργανισµός στην απονοµή σύνταξης. Το ποσό αυτό θα προσαυξάνεται κατά το εκάστοτε ποσοστό αύξησης των συντάξεων του Ε.Τ.Α.Α. - Τ.Σ.Μ.Ε.∆.Ε. – Με τη συγκεκριµένη διάταξη, επιλύθηκε νοµοθετικά το ζήτηµα των συντάξιµων αποδοχών του Τοµέα Σύνταξης Μηχανικών και Εργοληπτών ∆ηµοσίων Έργων, προκειµένου να καταστεί δυνατή η εφαρµογή των διατάξεων του Ν. 3232/2004 και να διεκπεραιωθούν οι συνταξιοδοτικές υποθέσεις που παραµένουν εκκρεµείς, λόγω της πάρα πάνω αναφερόµενης νοµικής ασυµβατότητας. (Έγγραφο Γενικής Γραµµατείας Κοινωνικών Ασφαλίσεων του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Φ. 1500/ οικ/20074/372/20-9-2010). Β. Ασφαλισµένοι από 1-1-1993 (νέοι ασφαλισµένοι)
1- Συνταξιοδότηση ασφαλισµένων µε 40 έτη ασφάλισης και ηλικία 60 ετών. Οι ασφαλισµένοι µετά την 1-1-1993 σε οποιονδήποτε φορέα κυρίας ασφάλισης πλην Ο.Γ.Α. θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα, µε τη συµπλήρωση 40 ετών ασφάλισης και του 60ου έτους της ηλικίας. Για την συµπλήρωση του πάρα πάνω χρόνου, λαµβάνεται υπ’ όψη και ο χρόνος ασφάλισης σε οποιονδήποτε οµοειδή φορέα. 2- Συνταξιοδότηση µητέρων µε ανήλικα παιδιά. Οι µητέρες ανηλίκων παιδιών, συνταξιοδοτούνται από 1/1/2013, µε τη συµπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας, ενώ για τη χορήγηση µειωµένης σύνταξης απαιτείται η συµπλήρωση του
76
3- Συνταξιοδότηση µητέρων µε 3 τουλάχιστον παιδιά. Η συνταξιοδότηση των µητέρων µε 3 τουλάχιστο παιδιά, µε ευεργετικές διατάξεις καταργείται. ∆ιατάξεις που δεν µεταβάλλονται µε το Ν. 3863/2010
60ου έτους της ηλικίας. Κατόπιν τούτου η διάταξη του άρθρου 144 του Ν. 3655/2008 που προέβλεπε την σταδιακή κατάργηση της λήψης µειωµένης σύνταξης, δεν έχει εφαρµογή. Σηµειώνεται, ότι µε τις ίδιες προϋποθέσεις µε τις µητέρες ανηλίκων παιδιών, συνταξιοδοτούνται και οι χήροι πατέρες ανήλικων παιδιών.
2- Συνταξιοδότηση µητέρων µε ανίκανα παιδιά, µε ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω. Η διάταξη της παραγράφου 6 του άρθρου 61 του Ν. 3518/2006, όπως συµπληρώθηκε µε τις διατάξεις του άρθρου 140 του Ν. 3655/2008, εξακολουθεί να ισχύει για παλαιούς και νέους ασφαλισµένους. Με τη διάταξη αυτή ορίζεται ότι το δικαίωµα συνταξιοδότησης µε τις προϋποθέσεις που προβλέπονται για τη συνταξιοδότηση µητέρας µε ανάπηρο παιδί, µπορεί να ασκηθεί από τον ασφαλισµένο πατέρα, αν η ασφαλισµένη µητέρα δεν το ασκήσει ή αυτή έχει αποβιώσει. Για την άσκηση του δικαιώµατος αυτού από τον ασφαλισµένο πατέρα, πρέπει να προηγηθεί η υποβολή από την µητέρα υπεύθυνης δήλωσης προς τον αρµόδιο φορέα,
77
1- Συνταξιοδότηση µε 15 έτη ασφάλισης και ηλικία 65 ετών. Η δυνατότητα παλαιών και νέων ασφαλισµένων, να συνταξιοδοτηθούν µε τη συµπλήρωση 15 ετών ασφάλισης και ηλικία 65 ετών, εξακολουθεί να ισχύει χωρίς τροποποιήσεις.
3- Συνταξοδότηση συζύγων µε ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω. Η διάταξη της παραγράφου 4 του άρθρου 5 του Ν. 3232/2004, εξακολουθεί να ισχύει για παλαιούς και νέους ασφαλισµένους. Η διάταξη αυτή ορίζει ότι µητέρες ανάπηρων παιδιών µε ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω, καθώς και σύζυγοι ανάπηρων µε ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω, εφ’ όσον έχουν διανύσει τουλάχιστον δεκαετή έγγαµο βίο, ασφαλισµένοι σε φορείς κύριας ασφάλισης αρµοδιότητας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, θεµελιώνουν δικαίωµα συνταξιοδότησης µε τη συµπλήρωση 7.500 ηµερών εργασίας ή 25 ετών ασφάλισης ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας και ανεξαρτήτως χρόνου υπαγωγής στην ασφάλιση. Για την συµπλήρωση του πάρα πάνω χρόνου δεν συνυπολογίζεται ο προβλεπόµενος από την παραγρ. 7 του άρθρου 4 του Ν. 3029/2062 χρόνος (πλασµατικός χρόνος για κάθε παιδί που αποκτούν από 1-1-2003 και µετά). Το καταβαλλόµενο ποσό σύνταξης δεν µπορεί να είναι κατώτερο από το πλήρες κατώτατο όριο σύνταξης λόγω γήρατος που καταβάλλεται κάθε φορά από τον οικείο ασφαλιστικό φορέα.
ότι δεν πρόκειται αυτή να ασκήσει το δικαίωµα συνταξιοδότησης. Αν ο γάµος λυθεί, το δικαίωµα ασκείται από τον γονέα που έχει τη γονική µέριµνα των παιδιών. Το αυτό ισχύει και στην περίπτωση που ο γονέας έχει οριστεί δικαστικός συµπαραστάτης λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής λόγω σωµατικής αναπηρίας του τέκνου.
78
Με τις διατάξεις του Ν. 3655/2008, έχει συσταθεί το «Ενιαίο Ταµείο Ασφάλισης Προσωπικού Μέσων Μαζικής Ενηµέρωσης (Ε.Τ.Α.Π. - Μ.Μ.Ε.). Στον κλάδο κύριας ασφάλισης του Ταµείου αυτού εντάχθηκαν: α) Ο Γενικός Λογαριασµός του Ταµείου Συντάξεων Προσωπικού Εφηµερίδων Αθηνών και Θεσσαλονίκης (Τ.Σ.Π.Ε.Α.Θ.), ως Τοµέας Σύνταξης Προσωπικού Ηµερήσιων Εφηµερίδων Αθηνών και Θεσσαλονίκης (Τ.Σ.Π.Ε.Α.Θ.), β) Ο Κλάδος Κυρίας Ασφάλισης Ιδιοκτητών Ηµερήσιων Εφηµερίδων Αθηνών και Θεσσαλονίκης του Τ.Σ.Π.Ε.Α.Θ., ως Τοµέας Κυρίας Ασφάλισης Ιδιοκτητών Ηµερήσιων Εφηµερίδων Αθηνών και Θεσσαλονίκης. γ) Ο Κλάδος Κυρίας Ασφάλισης του Ταµείου Ασφάλισης Ιδιοκτητών, Συντακτών και Υπαλλήλων Τύπου (Τ.Α.Ι.Σ.Υ.Τ.), ως Τοµέας Ασφάλισης Ιδιοκτητών, Συντακτών και Υπαλλήλων Τύπου (Τ.Α.Ι.Σ.Υ.Τ.) δ) Ο Κλάδος Κυρίας Ασφάλισης Ανταποκριτών Ξένου Τύπου του Τ.Α.Ι.Σ.Υ.Τ., ως Τοµέας Ασφάλισης Ανταποκριτών Ξένου Τύπου, ε) Ο Κλάδος Κύριας Ασφάλισης Φωτοειδησεογράφων και Εικονοληπτών Επίκαιρων Τηλεόρασης του Τ.Α.Ι.Σ.Υ.Τ., ως Τοµέας Ασφάλισης Φωτοειδησεογράφων και Εικονοληπτών Επίκαιρων Τηλεόρασης, στ) Ο Κλάδος Κύριας Σύνταξης του Ταµείου Συντάξεων Εφηµεριδοπωλών και Υπαλλήλων Πρακτορείων Αθηνών (Τ.Σ.Ε.Υ.Π.Α.) ως Τοµέας Σύνταξης Εφηµεριδοπωλών και Υπαλλήλων Πρακτορείων Αθηνών (Τ.Σ.Ε.Υ.Π.Α.), ζ) Ο Κλάδος Κυρίας Σύνταξης του Ταµείου Συντάξεων Εφηµεριδοπωλών και Υπαλλήλων Πρακτορείων Θεσσαλονίκης (Τ.Σ.Ε.Υ.Π.Θ.), ως Τοµέας Σύνταξης Εφηµεριδοπωλών και Υπαλλήλων Πρακτορείων Θεσσαλονίκης (Τ.Σ.Ε.Υ.Π.Θ.) και η) Ο Κλάδος Συντάξεων Τεχνικών Τύπου και χορηγήσεως Ειδικού Επιδόµατος Αλλαγής Τεχνολογίας
79
Οι ρυθµίσεις του νέου ασφαλιστικού νόµου στους ασφαλισµένους στο Ενιαίο Ταµείο Ασφάλισης Προσωπικού Μέσων Μαζικής Ενηµέρωσης ((Ε.Τ.Α.Π.- Μ.Μ.Ε.)
του Ταµείου Ασφαλίσεως Τεχνικών Τύπου Αθηνών (Τ.Α.Τ.Τ.Α.), ως Τοµέας Ασφάλισης Τεχνικών Τύπου Αθηνών και Θεσσαλονίκης (Τ.Α.Τ.Τ.Α.Θ.). Ορίστηκε δε ότι οι πάρα πάνω Τοµείς διέπονται από τις καταστατικές διατάξεις των αντιστοίχων εντασσόµενων κλάδων και λογαριασµών, καθώς και τις διατάξεις της γενικότερης νοµοθεσίας, όπως αυτές εκάστοτε ισχύουν. Με τις ρυθµίσεις του νέου ασφαλιστικού νόµου, επέρχονται αλλαγές στους ασφαλισµένους των Τοµέων του Ε.Τ.Α.Π.- Μ.Μ.Ε. Ας δούµε ποιές είναι αυτές: Με τις διατάξεις του 1ου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 14 του Ν. 3232/2004 είχε δοθεί στους µέχρι 31-12-1992 ασφαλισµένους όλων των Τοµέων του Κλάδου Κυρίας Ασφάλισης του Ε.Τ.Α.Π. - Μ.Μ.Ε., η δυνατότητα συνταξιοδότησης, µε τη συµπλήρωση 35 ετών ασφάλισης και του 58ου έτους της ηλικίας τους. Με τη ρύθµιση της παραγράφου 4 του άρθρου 10 του νέου νόµου, γίνεται προσθήκη διατάξεων στο τέλος του πρώτου εδαφίου της πάρα πάνω αναφερόµενης διάταξης, µε τις οποίες προβλέπεται αύξηση τόσο του απαιτούµενου χρόνου (των 35 ετών) από 1-1-2011 κατά 1 έτος κάθε χρόνο και µέχρι τη συµπλήρωση 40 ετών ασφάλισης, όσο και του προβλεπόµενου ορίου ηλίκίας (58ο έτος) από 1-1-2012 κατά 1 έτος κάθε χρόνο και µέχρι τη συµπλήρωση του 60ου έτους. Σύµφωνα όµως µε την παράγραφο 8 του ιδίου άρθρου κατά το µεταβατικό διάστηµα 2011-2014 που αυξάνεται σταδιακά ο συντάξιµος χρόνος και το όριο ηλικίας, ο ασφαλισµένος ή η ασφαλισµένη θα δικαιούνται σύνταξη µε τη συµπλήρωση του ορίου ηλικίας και του χρόνου ασφάλισης που θα ισχύουν κατά το έτος συµπλήρωσης των 35 ετών ασφάλισης. Παράδειγµα: Ασφαλισµένος που το 2012 συµπληρώνει 35 έτη ασφάλισης, µπορεί να συνταξιοδοτηθεί όταν συµπληρώσει το όριο ηλικίας και το χρόνο ασφάλισης που απαιτείται το έτος αυτό
80
(το 2012), δηλαδή όταν συµπληρώσει 37 έτη ασφάλισης και το 59ο έτος της ηλικίας. Αν δεν υπήρχε η πρόβλεψη αυτή, ο συγκεκριµένος ασφαλισµένος θα έπρεπε να συµπληρώσει 40 έτη ασφάλισης και το 60ο έτος της ηλικίας του. Η σταδιακή αύξηση του συντάξιµου χρόνου και του ορίου ηλικίας, διαµορφώνεται ως εξής:
ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΤΩΝ 35 ΕΤΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ETH ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ
Πρέπει να επισηµανθεί ότι µε τη διάταξη του 2ου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 14 του Ν. 3232/2004 είχε οριστεί για τους ασφαλισµένους αυτούς, ότι καταστατικές διατάξεις των φορέων αυτών ή γενικές διατάξεις που προβλέπουν τη συνταξιοδότηση µε 35 έτη ασφάλισης χωρίς όριο ηλικίας ή µε όριο ηλικίας, ευνοϊκότερο του 58ου ή µε ειδικούς περιορισµούς, ως προς τον χρόνο ασφάλισης που λαµβάνεται υπ’ όψη για τη συµπλήρωση του απαιτούµενου συντάξιµου χρόνου, εξακολουθούν να ισχύουν. Η διάταξη αυτή παραµένει όπως έχει, και µετά το νέο ασφαλιστικό νόµο. ∆εδοµένου όµως ότι µε τις γενικές διατάξεις της περίπτωσης 6β του άρθρου 48 του Ν.2084/1992 σχετικά µε την 35ετία, διατηρήθηκε η δυνατότητα των µέχρι 31-12-1982 υπαχθέντων στην ασφάλιση να συνταξιοδοτούνται χωρίς όριο ηλικίας, σε αντίθεση µε τους υπαχθέντες στην ασφάλιση από 1-1-1983 έως 31-121992, για τους οποίους µε τις ίδιες διατάξεις τέθηκε ως όριο ηλι81
Έως 31-12-2010 1-1-2011 έως 31-12-2011 1-1-2012 έως 31-12-2012 1-1-2013 έως 31-12-2013 1-1-2014 έως 31-12-2014 1-1-2015 και µετά
35 36 37 38 39 40
58 58 59 60 60 60
κίας το 58ο έτος, από το συνδυασµό των διατάξεων που προαναφέρθηκαν (των νόµων 2084/1992 και 3232/2004) και των διατάξεων του Ν.3863/2010 προκύπτει ότι οι µέχρι 31-12-1982 ασφαλισµένοι, δεν θίγονται από τις µεταβολές στις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης λόγω 35ετίας που επέρχονται µε το νέο ασφαλιστικό νόµο. Εποµένως, οι ρυθµίσεις της παραγράφου 4 του άρθρου 10 του Ν. 3863/2010 καταλαµβάνουν στο πεδίο εφαρµογής τους µόνο τους από 1-1-1983 έως 31-12-1992 υπαχθέντες στην ασφάλιση άντρες και γυναίκες. Στις διατάξεις της παραγράφου 9 και του τελευταίου εδαφίου του άρθρου 10 του νέου ασφαλιστικού νόµου, υπάρχουν ρυθµίσεις για την προστασία των δικαιωµάτων συνταξιοδότησης λόγω γήρατος, που θελελιώνονται µέχρι 31/12/2010. Ειδικότερα, µε τη ρύθµιση της παραγράφου 9, προβλέπεται ότι οι από1-1-1983 µέχρι 31-12-1992 ασφαλισµένοι που συµπληρώνουν µέχρι 31-12-2010 το χρόνο ασφάλισης των 35 ετών και το 58ο έτος της ηλικίας τους, κατοχυρώνουν το συνταξιοδοτικό τους δικαίωµα, το οποίο δεν θίγεται από τυχόν παραµονή τους στην εργασία, µετά την πάρα πάνω ηµεροµηνία και τη συνέχιση της ασφάλισής τους. Με τη ρύθµιση δε του τελευταίου εδαφίου της παραγράφου 10 προβλέπεται ότι οι διατάξεις του άρθρου 41 του Ν. 3518/2006 έχουν εφαρµογή µέχρι 31-12-2010. Έτσι οι µέχρι 31-12-1992 ασφαλισµένοι των Τοµέων αυτών, οι οποίοι συµπληρώνουν έως το τέλος του 2010 τα 37 έτη υποχρεωτικής ασφάλισης, µπορούν να συνταξιοδοτηθούν χωρίς όριο ηλικίας οποτεδήποτε και µετά την πάρα πάνω ηµεροµηνία, αφού κατοχυρώνουν το συνταξιοδοτικό τους δικαίωµα. Η δυνατότητα όµως αυτή σταµατά, για όσους συµπληρώνουν τον αναφερόµενο συντάξιµο χρόνο από 1-1-2011 και µετά, αφού η σχετική διάταξη δεν έχει εφαρµογή µετά από την ηµεροµηνία αυτή.
82
Μεταβολές και για τους ασφαλισµένους αυτούς, επέρχονται και µε τα δύο πρώτα εδάφια της παραγράφου 15 του άρθρου 10 του νέου ασφαλιστικού νόµου. Με τις διατάξεις αυτές αυξάνονται σταδιακά από 1-1-2011, τα όρια ηλικίας που απαιτούνται για την συνταξιοδότηση ορισµένων κατηγοριών ασφαλισµένων, για τις οποίες δεν γίνεται ειδική µνεία στο νόµο. Ειδικότερα, για τους µέχρι 31-12-1992 ασφαλισµένους (άντρες και γυναίκες), για τους οποίους από καταστατικές ή γενικές διατάξεις, παρέχεται η δυνατότητα χορήγησης πλήρους σύνταξης, µε τη συµπλήρωση του 60ου έτους ή µε όριο ηλικίας µικρότερο από αυτό, προβλέπεται σταδιακή αύξηση του απαιτούµενου ορίου ηλικίας κατά 1 έτος κάθε χρόνο από 1-1-2011 µέχρι να διαµορφωθεί στο 65ο έτος. Όπου εξάλλου προβλέπεται η συνταξιοδότηση γυναικών µε µειωµένη σύνταξη, µε όριο ηλικίας µικρότερο του 60ου, το όριο αυτό αυξάνεται µέχρι να διαµορφωθεί το 60ο. Σύµφωνα µε τις πάρα πάνω διατάξεις για παράδειγµα: α) Το 60ο έτος της ηλικίας που απαιτείται για τη συνταξιοδότηση, µε πλήρη σύνταξη των αντρών και γυναικών ασφαλισµένων στο πρώην Τ.Α.Ι.Σ.Υ.Τ. µε 25 έτη ασφάλισης, από 1-1-2011 αυξάνεται σταδιακά, προκειµένου το 2015 να διαµορφωθεί στο 65ο έτος της ηλικίας. β) Το 55ο έτος της ηλικίας, που απαιτείται για την συνταξιοδότηση µε πλήρη σύνταξη των γυναικών ασφαλισµένων στο πρώην Τ.Σ.Π.Ε.Α.Θ. µε 20 έτη ασφάλισης, αυξάνεται από 1-1-2011 σταδιακά, προκειµένου το 2020 να διαµορφωθεί στο 60ο. γ) Το 60ο έτος της ηλικίας, που απαιτείται για τη συνταξιοδότηση των αντρών ασφαλισµένων, µε 20 έτη ασφάλισης και το 55ο έτος που απαιτείται για την συνταξιοδότηση µε 25 έτη ασφάλισης των γυναικών ασφαλισµένων στο πρώην Τ.Α.Τ.Τ.Α., από 1-12011 αυξάνεται σταδιακά προκειµένου τα έτη 2015 και 2020 αντίστοιχα, να διαµορφωθεί στο 65ο έτος της ηλικίας.
83
δ) Το 55ο έτος της ηλικίας, που απαιτείται για τη συνταξιοδότηση µε µειωµένη σύνταξη των γυναικών υπαλλήλων πρακτορείων, οι οποίες είναι ασφαλισµένες στο πρώην Τ.Σ.Ε.Υ.Π. Αθηνών µε 25 έτη ασφάλισης, αυξάνεται από 1-1-2011 σταδιακά, προκειµένου να διαµορφωθεί στο 60ο έτος της ηλικίας. Επισηµαίνεται ότι σύµφωνα µε τη διάταξη του τελευταίου εδαφίου της παραγράφου 15 του άρθρου 10 του νέου νόµου, κατά το µεταβατικό διάστηµα της σταδιακής αύξησης των προβλεπόµενων ορίων ηλικίας, ο ασφαλισµένος ή η ασφαλισµένη κατοχυρώνει το όριο ηλικίας, το οποίο θα απαιτείται κατά το έτος που συµπληρώνει το κατά περίπτωση όριο ηλικίας που ισχύει κατά την έναρξη ισχύος του νόµου αυτού, δηλαδή το 2010. Εννοείται, ότι οι ασφαλισµένοι που µέχρι 31-12-2010 συµπληρώνουν το σήµερα απαιτούµενο όριο ηλικίας, δεν επηρεάζονται από τη σχετική µεταβολή. Τα πάρα πάνω, απεικονίζονται στους πίνακες που ακολουθούν. α) Άντρες που έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση των πρώην Τ.Σ.Π.Ε.Α.Θ., Τ.Σ.Ε.Υ.Π.Α. και Τ.Σ.Ε.Υ.Π.Θ. και άντρες και γυναίκες που έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση του πρώην Τ.Α.Ι.Σ.Υ.Τ. µέχρι 31-12-1992.
Συµπλήρωση του 60ου έτους για πλήρη σύνταξη και του 55ου για µειωµένη γυναίκες) ΠΛΗΡΗΣ ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ 60 61 62 63 64 65 ΜΕΙΩΜΕΝΗ (µόνο για γυναίκες) ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 25 25 25 25 25 25 ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ 55 56 57 58 59 60
84
Έως 31-12-2010 1-1-2011 έως 31-12-2011 1-1-2012 έως 31-12-2012 1-1-2013 έως 31-12-2013 1-1-2014 έως 31-12-2014 1-1-2015 και µετά
20 ή 25 20 ή 25 20 ή 25 20 ή 25 20 ή 25 15
β) Γυναίκες ασφαλισµένες µέχρι 31-12-1992 στο πρώην Τ.Σ.Π.Ε.Α.Θ.
Έως 31-12-2010 1-1-2011 έως 31-12-2011 1-1-2012 έως 31-12-2012 1-1-2013 έως 31-12-2013 1-1-2014 έως 31-12-2014 1-1-2015 έως 31-12-2015 1-1-2016 έως 31-12-2016 1-1-2017 έως 31-12-2017 1-1-2018 έως 31-12-2018 1-1-2019 έως 31-12-2019 1-1-2020 και µετά Συµπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 15 ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65
γ) Γυναίκες ασφαλισµένες µέχρι 31-12-1992 στα πρώην Τ.Σ.Ε.Υ.Π. Αθηνών και Τ.Σ.Ε.Υ.Π. Θεσσαλονίκης.
Συµπλήρωση του 55ου ή του 57ου έτους για πλήρη σύνταξη και του 55ου για µειωµένη ΕΦΗΜΕΡΙΥΠΑΛΛΗΛΟΙ ∆ΟΠΩΛΕΣ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΩΝ ΠΛΗΡΗΣ ΠΛΗΡΗΣ ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΕΤΗ ΟΡΙΟ ΕΤΗ ΟΡΙΟ ΕΤΗ ΟΡΙΟ ΑΣΦΑΛ. ΗΛΙΚΙΑΣ ΑΣΦΑΛ. ΗΛΙΚΙΑΣ ΑΣΦ. ΗΛΙΚΙΑΣ 25 55 25 57 25 55 25 56 25 58 25 56 25 57 25 59 25 57 25 58 25 60 25 58 25 59 25 61 25 59 25 60 25 62 25 60 25 61 25 63 25 60 25 62 25 64 25 60 25 63 15 65 25 60 25 64 15 65 25 60 15 65 15 65 25 60
Έως 31-1-2010 1-1-2011 έως 31-12-2011 1-1-2012 έως 31-12-2012 1-1-2013 έως 31-12-2013 1-1-2014 έως 31-12-2014 1-1-2015 έως 31-12-2015 1-1-2016 έως 31-12-2016 1-1-2017 έως 31-12-201 1-1-2018 έως 31-12-2018 1-1-2019 έως 31-12-2019 1-1-2020 και µετά
85
δ) Έγγαµες γυναίκες (ανεξαρτήτως ιδιότητας) ασφαλισµένες µέχρι 31-12-1992 στο πρώην Τ.Σ.Ε.Υ.Π. Αθηνών
Έως 31-12-2010 1-1-2011 έως 31-12-2011 1-1-2012 έως 31-12-2012 1-1-2013 έως 31-12-2013 1-1-2014 έως 31-12-2014 1-1-2015 έως 31-12-2015 1-1-2016 έως 31-12-2016 1-1-2017 έως 31-12-201 1-1-2018 έως 31-12-2018 1-1-2019 έως 31-12-2019 1-1-2020 και µετά Συµπλήρωση του 55ου έτους ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΠΛΗΡΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗ 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 15 ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65
ε) Άνδρες και γυναίκες που έχουν ασφαλιστεί µέχρι 3112-1992 στο πρώην Τ.Α.Τ.Τ.Α.
Συµπλήρωση του 60ου έτους προκειµένου για άνδρες και του 55ου προκειµένου για γυναίκες Έως 31-12-2010 1-1-2011 έως 31-12-2011 1-1-2012 έως 31-12-2012 1-1-2013 έως 31-12-2013 1-1-2014 έως 31-12-2014 1-1-2015 έως 31-12-2015 1-1-2016 έως 31-12-2016 1-1-2017 έως 31-12-2017 1-1-2018 έως 31-12-2018 1-1-2019 έως 31-12-2019 1-1-2020 και µετά ΑΝ∆ΡΕΣ ΕΤΗ ΟΡΙΟ ΑΣΦΑ- ΗΛΙΚΙΑΣ ΛΙΣΗΣ 20 60 20 61 20 62 20 63 20 64 15 65 15 65 15 65 15 65 15 65 15 65 ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΤΗ ΟΡΙΟ ΑΣΦΑΗΛΙΚΙΑΣ ΛΙΣΗΣ 25 55 25 56 25 57 25 58 25 59 25 60 25 61 25 62 25 63 25 64 15 65
86
Με βάση τον πίνακα α΄ Άντρας ασφαλισµένος στο πρώην Τ.Σ.Π.Ε.Α.Θ., µπορεί να συνταξιοδοτηθεί µέχρι το τέλος του 2010 µε τη συµπλήρωση 20 ετών ασφάλισης και του 60ου έτους της ηλικίας του. Αν ο εν λόγω ασφαλισµένος συµπληρώσει το 60ο έτος της ηλικίας του το έτος 2013, θα συνταξιοδοτηθεί µετά τη συµπλήρωση του 63ου έτους. Αν δεν υπήρχε αυτή η πρόβλεψη, ο συγκεκριµένος ασφαλισµένος θα έπρεπε να συµπληρώσει το 65ο έτος της ηλικίας του. Με βάση τον πίνακα β΄ Γυναίκα ασφαλισµένη στο πρώην Τ.Σ.Π.Ε.Α.Θ., µπορεί να συνταξιοφοτηθεί µέχρι το τέλος του 2010 µε τη συµπλήρωση 20 ετών ασφάλισης και του 55ου έτους της ηλικίας της. Αν η ασφαλισµένη αυτή συµπληρώνει το 55ο έτος της ηλικίας της το έτος 2014, θα συνταξιοδοτηθεί µετά τη συµπλήρωση του 59ου έτους.
Με βάση τον πίνακα γ΄ Γυναίκα υπάλληλος πρακτορείου, ασφαλισµένη στο πρώην Τ.Σ.Ε.Υ.Π., µπορεί να συνταξιοδοτηθεί µέχρι τέλους του 2010 µε τη συµπλήρωση 25 ετών ασφάλισης και του 57ου έτους της ηλικίας της, για τη λήψη πλήρους σύνταξης ή του 55ου έτους για τη λήψη µειωµένης. Αν η ασφαλισµένη αυτή συµπληρώσει το 57ο έτος της ηλικίας της το έτος 2015,θα συνταξιοδοτηθεί µε πλήρη σύνταξη µετά τη συµπλήρωση του 62ου έτους. Μπορεί όµως να πάρει µειωµένη σύνταξη, µετά τη συµπλήρωση του 58ου έτους της ηλικίας της, δεδοµένου ότι το έτος 2013 συµπληρώνει το 53ο έτος της ηλικίας της, που απαιτείται κατά την έναρξη ισχύος του νέου νόµου,για την χορήγηση µειωµένης σύνταξης. Με βάση τον πίνακα δ΄ Έγγαµη γυναίκα ασφαλισµένη στο πρώην Τ.Σ.Ε.Υ.Π. Αθη87
Με βάση τον πίνακα ε΄ Άνδρας ασφαλισµένος στο πρώην Τ.Α.Τ.Τ.Α. , µπορεί να συνταξιοδοτηθεί µέχρι το τέλος του 2010 µε τη συµπλήρωση 20 ετών ασφάλισης και του 60ου έτους της ηλικίας του. Σε περίπτωση που ο ασφαλισµένος αυτός συµπληρώνει το 60ο έτος της ηλικίας του το έτος 2012, θα συνταξιοδοτηθεί µε πλήρη σύνταξη, µετά η συµπλήρωση του 62ου έτους. Και οι ασφαλισµένοι των Ταµείων αυτών, εµπίπτουν στις διατάξεις της παραγράφου 16 του άρθρου 10 του νέου νόµου. Με τις διατάξεις της παραγράφου αυτής, εναρµονίζεται σταδιακά, αρχής γενοµένης από 1-1-2011, το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης των γυναικών που απασχολούνται σε βαριές και ανθυγιεινές εργασίες (δηλαδή το 55ο ), που προβλέπεται από τις διατάξεις του Α. Ν. 1846/1951, µε το όριο ηλικίας που ισχύει για τους άνδρες ασφαλισµένους, που υπάγονται στον Κανονισµό Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελµάτων (δηλαδή το 60ο έτος) Πρέπει να σηµειωθεί, ότι οι αναφερόµενες διατάξεις του Ν.1846/1951, έχουν εφαρµογή σύµφωνα µε τη διάταξη της παραγράφου 4 του άρθρου 4 του Ν. 1186/1981 και στις γυναίκες οι οποίες απασχολήθηκαν για πρώτη φορά µετά την 30-7-1981 µε τις ειδικότητες της νέας τεχνολογίας, σε έντυπα του άρθρου 4 του Ν. 1186/1981 και ως εκ τούτου υπήχθησαν στην ασφάλιση του πρώην Τ.Α.Τ.Τ.Α., µετά την ηµεροµηνία αυτή και µέχρι 31-121992. ∆ιευκρινίζεται ότι: α) δεν επέρχεται καµιά µεταβολή στις χρονικές προϋποθέσεις συνταξιοδότησής τους, οι οποίες εξακολουθούν να είναι 4.500 ηµέρες ασφάλισης συνολικά, από τις οποίες
88
νών, µπορεί να συνταξιοδοτηθεί µέχρι τέλους του 2010 µε τη συµπλήρωση 20 ετών ασφάλισης και του 55ου έτους της ηλικίας της για τη λήψη πλήρους σύνταξης. Αν η ασφαλισµένη αυτή συµπληρώνει το 55ο έτος της ηλικίας της το έτος 2013, θα συνταξιοδοτηθεί µε πλήρη σύνταξη, µετά τη συµπλήρωση του 58ου έτους.
οι 3600 (τουλάχιστον) στα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλµατα, και από αυτές οι 1000 να έχουν πραγµατοποιηθεί τα τελευταία 13 χρόνια και β) ότι οι αναφερόµενες ασφαλισµένες κατοχυρώνουν το όριο ηλικίας που ισχύει κατά το έτος συµπλήρωσης των 4.500 ηµερών, από τις οποίες οι 3.600 στον Κανονισµό Β.Α.Ε.Παράδειγµα: Ασφαλισµένη που συµπληρώνει τις απαιτούµενες χρονικές προϋποθέσεις το έτος 2012,κατοχυρώνει το 57ο έτος της ηλικίας που ισχύει το έτος αυτό. Συγκεκριµένα το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης των γυναικών αυτών, αυξάνεται κατά 1 έτος κάθε χρόνο από 1-1-2011 και διαµορφώνεται σύµφωνα µε τον πάρα κάτω πίνακα:
Συµπλήρωση των 4.500 ηµερών από τις οποίες οι 3.600 σε βαρέα ΗΜΕΡΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 4.500 4.500 4.500 4.500 4.500 4.500 ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ 55 56 57 58 59 60
Με τις διατάξεις της παραγράφου 17 του άρθρου 10 του νέου νόµου, επέρχονται αλλαγές στις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης των µητέρων µε ανήλικα παιδιά, που είναι ασφαλισµένες στους τοµείς αυτούς. Με τις διατάξεις αυτές ορίζεται το έτος 2011 ως χρόνος έναρξης της σταδιακής αύξησης του 50ου ή του 55ου έτους της ηλικίας που απαιτείται για την συνταξιοδότηση µε πλήρη σύνταξη των ασφαλισµένων στους τοµείς αυτούς, µητέρων ανηλίκου παιδιού, προκειµένου να εναρµονιστεί µε το όριο ηλικίας των υπόλοιπων ασφαλισµένων, δηλαδή το 65ο έτος. Παράλληλα επεκτείνεται σε όλες τις µητέρες ανηλίκων
89
Έως 31-12-2010 1-1-2011 έως 31-12-2011 1-1-2012 έως 31-12-2012 1-1-2013 έως 31-12-2013 1-1-2014 έως 31-12-2014 1-1-2015 και µετά
παιδιών η δυνατότητα συνταξιοδότησης µε µειωµένη σύνταξη, µέχρι και 5 έτη νωρίτερα από το κάθε φορά προβλεπόµενο όριο ηλικίας. Πρέπει να τονιστεί, ότι η συγκεκριµένη κατηγορία γυναικών κατοχυρώνει το όριο ηλικίας που θα ισχύει κατά το έτος που συµπληρώνει τον προβλεπόµενο συντάξιµο χρόνο, εφ’ όσον έχει και ανήλικο παιδί. Επί πλέον µε τις διατάξεις των δυο τελευταίων εδαφίων της περίπτωσης ε΄ προβλέπεται ότι οι σχετικές ρυθµίσεις που αφορούν τόσο τις µητέρες ανηλίκων παιδιών, όσο και αναπήρων παιδιών, εφαρµόζονται ανάλογα και στους χήρους πατέρες ανηλίκων παιδιών, καθώς και στους χήρους πατέρες ανάπηρων παιδιών. Ειδικότερα: α) Με τη ρύθµιση της περίπτωσης α΄ ορίζεται ότι το όριο ηλικίας που προβλέπεται από την περίπτωση α΄ της παραγράφου 3 του άρθρου 144 του Ν. 3655/208 για τη συνταξιοδότηση των µητέρων µε ανήλικα παιδιά στους τοµείς αυτούς (προβλέπονταν τόσο η σταδιακή αύξηση του συντάξιµου χρόνου κατά ένα εξάµηνο από 1-1-1-2013 µέχρι τη συµπλήρωση 20 ετών ασφάλισης, όσο και αύξηση του ορίου ηλικίας κατά ένα έτος µέχρι τη συµπλήρωση του 55ου έτους), καθορίζεται από 1-1-2011 στο 52ο έτος, από 1-1-2012 στο 55ο και από 1-1-2013 στο 65ο, ενώ επί πλέον παρέχεται η δυνατότητα συνταξιοδότησης τους µε µειωµένη σύνταξη, τα δε όρια στην περίπτωση αυτή διαµορφώνονται από 11-2011 στο 50ο έτος, από 1-1-2012 στο 53ο έτος και από 1-1-2013 στο 60ο έτος. Πρέπει να σηµειωθεί ότι η ρύθµιση αυτή αφορά: 1) Τις ασφαλισµένες µητέρες µε ανήλικα παιδιά στον Τοµέα Σύνταξης Προσωπικού Ηµερησίων Εφηµερίδων Αθηνών και Θεσσαλονίκης που έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση από 1-1-1983 µέχρι 31-12-1992. Με τη ρύθµιση ανακαθορίζεται µόνο το όριο ηλικίας. Η ρύθµιση του Ν. 3655/2008 για σταδιακή αύξηση του συντάξιµου χρόνου εξακολουθεί µεν να ισχύει, ουσιαστικά όµως καθίσταται
90
ανενεργός, δεδοµένου ότι από 1-1-2013 και µετά θα είναι αναγκαία η συµπλήρωση του 65ου έτους για πλήρη σύνταξη ή του 60ου έτους για µειωµένη, όρια στα οποία απαιτείται η πραγµατοποίηση 15 ετών ασφάλισης. Οι επερχόµενες µεταβολές αποτυπώνονται στον πάρα κάτω πίνακα.
Συµπλήρωση του απαιτούµενου συντάξιµου χρόνου εφόσον συντρέχει και η ανηλικότητα του παιδιού ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 15 15 15 15 ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΛΗΡΗΣ ΜΕΙΩΜΕΝΗ
Έως 31-12-2010 1-1-2011 έως 31-12-2011 1-1-2012 έως 31-12-2012 1-1-2013 και µετά
50 52 55 65
50 53 60
2) Τις ασφαλισµένες µητέρες µε ανήλικα παιδιά στον Τοµέα Σύνταξης Εφηµεριδοπωλών και Υπαλλήλων Πρακτορείων Αθηνών, που έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση από 1-1-1983 µέχρι 3112-1992. Για τις µητέρες ανήλικων παιδιών που είναι ασφαλισµένες στον τοµέα αυτό προβλέφτηκε µε τις διατάξεις της περίπτωσης α΄ της παραγρ. 3 του άρθρου 144 του Ν. 3655 η σταδιακή αύξηση του ορίου ηλικίας προς εναρµόνιση της νοµοθεσίας των πρώην Τοµέων Τύπου, ως προς την συγκεκριµένη προϋπόθεση. Ωστόσο, όπως και στην πάρα πάνω περίπτωση των µητέρων του Τοµέα Σύνταξης Προσώπου Ηµερησίων Εφηµερίδων Αθηνών και Θεσσαλονίκης, µε τη διάταξη του νέου νόµου, τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης µε πλήρη ή µειωµένη σύνταξη θα διαµορφωθούν σύµφωνα µε τον πάρα κάτω πίνακα χωρίς να µεταβάλλεται ο απαιτούµενος χρόνος ασφάλισης.
91
Έως 31-12-2010 1-1-2011 έως 31-12-2011 1-1-2012 έως 31-12-2012 1-1-2013 και µετά
Συµπλήρωση των 20 ετών ασφάλισης εφόσον συντρέχει και η ανηλικότητα του παιδιού
ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 20 20 20 15
ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΛΗΡΗΣ ΜΕΙΩΜΕΝΗ
50 52 55 65
50 53 60
β) Με τη ρύθµιση της περίπτωσης γ΄ το όριο ηλικίας που προβλέπεται για την συνταξιοδότηση µητέρων µε ανήλικα παιδιά που έχουν υπαχθεί µέχρι 31-12-1992 στην ασφάλιση των υπολοίπων Τοµέων του Κλάδου Κύριας Ασφάλισης του Ε.Τ.Α.Π.Μ.Μ.Ε. (εκτός από τους δυο τοµείς που αναφέρονται αµέσως πάρα πάνω), καθορίζεται από 1-1-2011 στο 57ο έτος ηλικίας, από 1-1-2012 στο 60ο έτος και από 1-1-2013 στο 65ο έτος. Παράλληλα καθιερώνεται η δυνατότητα συνταξιοδότησης τους, µε τη συµπλήρωση του 52ου, 55ου και 60ου έτους αντίστοιχα κατά τις προαναφερόµενες ηµεροµηνίες, για µειωµένη σύνταξη. Η εξέλιξη αυτών των ορίων ηλικίας απεικονίζεται στον πάρα πάνω πίνακα.
92
ΤΟΜΕΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ Ι∆ΙΟΚΤΗΤΩΝ, ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΤΥΠΟΥ ΤΟΜΕΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΩΝ ΞΕΝΟΥ ΤΥΠΟΥ ΤΟΜΕΑΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙ∆ΟΠΩΛΩΝ ΚΑΙ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ 20 20 20 15
Συµπλήρωση των 20 ετών εφόσον συντρέχει και η ανηλικότητα του παιδιού
ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΛΗΡΗΣ ΜΕΙΩΜΕΝΗ
Όσον αφορά τις µητέρες ανήλικων παιδιών που έχουν υπαχθεί µέχρι 31-12-1992 στην ασφάλιση του Τοµέα Ασφάλισης Τεχνικών Τύπου Αθηνών και Θεσσαλονίκης, επισηµαίνεται ότι η σχετική δυνατότητα συνταξιοδότησης τους, µε προϋποθέσεις ίδιες µε αυτές των µητέρων που είναι ασφαλισµένες στο Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. (δηλαδή µε τη συµπλήρωση 5.500 ηµερών ασφάλισης και του 55ου έτους ή του 50ου της ηλικίας για πλήρη ή µειωµένη σύνταξη αντίστοιχα), θεσπίστηκε µε τις διατάξεις του Ν. 3232/2004. Στη συνέχεια µε τις διατάξεις του Ν. 3655/2008 προβλέφθηκε, αφ’ ενός η αύξηση του συντάξιµου χρόνου από 1-12013 κατά 150 ηµέρες για κάθε συντάξιµο έτος µέχρι τη συµπλήρωση των 6.000 ηµερών και αφ’ ετέρου η σταδιακή κατάργηση της µειωµένης σύνταξης. Με την προαναφερόµενη διάταξη του νέου ασφαλιστικού νόµου, µεταβάλλονται µόνο τα όρια ηλικίας για τη θεµελίωση συ93
Έως 31-12-2010 1-1-2011 έως 31-12-2011 1-1-2012 έως 31-12-2012 1-1-2013 και µετά
55 57 60 65
52 55 60
νταξιοδοτικού δικαιώµατος µε πλήρη ή µειωµένη σύνταξη. Ειδικότερα από 1-1-2011 το όριο ηλικίας για πλήρη σύνταξη καθορίζεται στο 57ο έτος και για µειωµένη στο 52ο, από 1-1-2012 για πλήρη το 60ο και για µειωµένη το 55ο και από την 1-1-2013 για πλήρη στο 65ο έτος και για µειωµένη στο 60ο. Η πρόβλεψη του Ν. 3655/2008 ως προς την αύξηση του συντάξιµου χρόνου, εξακολουθεί µεν να ισχύει, ουσιαστικά όµως καθίσταται ανενεργός, όπως προαναφέρθηκε και για την κατηγορία των µητέρων ανήλικων παιδιών στο Τοµέα Σύνταξης Προσωπικού Ηµερησίων Εφηµερίδων Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Οι αναφερόµενες µεταβολές αποτυπώνονται στον πάρα κάτω πίνακα.
Συµπλήρωση του απαιτούµενου συντάξιµου χρόνου εφόσον συντρέχει και η ανηλικότητα του παιδιού ΗΜΕΡΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΛΗΡΗΣ ΜΕΙΩΜΕΝΗ
Έως 31-12-2010 1-1-2011 έως 31-12-2011 1-1-2012 έως 31-12-2012 1-1-2013 και µετά
5.500 5.500 5.500 5.500
55 57 60 65
50 52 55 60
Πρέπει και εδώ να επαναληφθεί ότι σύµφωνα µε τη διάταξη του τρίτου εδαφίου της περίπτωσης ε΄ της παραγρ. 17 του άρθρου 10 του νέου νόµου, σε όλες τις πάρα πάνω περιπτώσεις σταδιακής αύξησης του ορίου ηλικίας, οι ασφαλισµένες µητέρες, κατοχυρώνουν το όριο ηλικίας, όπως αυτό προοδευτικά διαµορφώνεται και ισχύει κατά τη συµπλήρωση του εκάστοτε απαιτούµενου συνταξιοδοτικού χρόνου, εφ’ όσον συντρέχει και η ανηλικότητα του παιδιού.
94
Παραδείγµατα: α) Άντρας ασφαλισµένος στο πρώην Τ.Α.Ι.Σ.Υ.Τ. από 1-12015 θα συνταξιοδοτείται µε τη συµπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας του και την πραγµατοποίηση 15 (και όχι 25) ετών ασφάλισης. β) Μητέρα ανήλικου παιδιού ασφαλισµένη στο πρώην Τ.Α.Τ.Τ.Α., µπορεί να θεµελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωµα µετά την 1-1-2013 µε τη συµπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας της και την πραγµατοποίηση 15 ετών ασφάλισης (και όχι µε τον αυξηµένο χρόνο που προβλέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 144 του Ν. 3655/2008), δεδοµένου ότι δεν µπορεί να απαιτείται αυξηµένος χρόνος από τη µητέρα που θα συνταξιοδοτείται στο 65ο έτος της ηλικίας της, όταν όλοι οι άλλοι ασφαλισµένοι (άντρες και
95
Παραδείγµατα: α) Ασφαλισµένη του Τοµέα Σύνταξης Προσωπικού Ηµερησίων Εφηµερίδων Αθηνών και Θεσσαλονίκης που συµπληρώνει τον απαιτούµενο χρόνο ασφάλισης (15 έτη) το 2011 και έχει και ανήλικο παιδί, µπορεί να συνταξιοδοτηθεί µε πλήρη σύνταξη όταν συµπληρώσει το 52ο έτος της ηλικίας της ή µε µειωµένη όταν συµπληρώσει το 50ο έτος. β) Ασφαλισµένη του Τοµέα Ασφάλισης Ιδιοκτητών, Συντακτών και Υπαλλήλων Τύπου, που συµπληρώνει το 2012 τον απαιτούµενο χρόνο ασφάλισης (20 έτη) και έχει ανήλικο παιδί, µπορεί να συνταξιοδοτηθεί µε πλήρη σύνταξη, όταν συµπληρώσει το 60ο έτος της ηλικίας της ή µειωµένη όταν συµπληρώσει το 55ο έτος. Επισηµαίνεται ότι µε την ολοκλήρωση του µεταβατικού διαστήµατος σταδιακής αύξησης των ορίων ηλικίας σύµφωνα µε τις προαναφερθείσες διατάξεις των παραγρ. 15 και 17 του άρθρου 10 του νέου νόµου (οπότε θα απαιτείται η συµπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας για τη λήψη πλήρους σύνταξης), ο ελάχιστος χρόνος ασφάλισης που θα απαιτείται θα είναι των 15 ετών.
γυναίκες) µπορούν να συνταξιοδοτηθούν στο όριο αυτό µε τη γενική προϋπόθεση των 15 ετών. Η µόνη διαφοροποίηση είναι ότι η αναφερόµενη µητέρα, θα µπορεί µετά την πάρα πάνω ηµεροµηνία να λάβει µειωµένη σύνταξη στο 60ο έτος της ηλικίας της, προϋπόθεση που δεν υφίσταται για τις υπόλοιπες γυναίκες, ούτε για τους άνδρες. Ρυθµίσεις για τους υπαχθέντες στην ασφάλιση µετά την 1-1-1993
Με τις σχετικές διατάξεις (παραγρ. 10 του άρθρου 10 του νέου νόµου) προβλέπεται: α) ότι οι ασφαλισµένοι µετά την 1-11993 σε οποιονδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης, πλην Ο.Γ.Α., θεµελιώνουν δικαίωµα συνταξιοδότησης µε τη συµπλήρωση 40 ετών ασφάλισης και του 60ου έτους της ηλικίας. Για τη συµπλήρωση του απαιτούµενου χρόνου συνυπολογίζεται και ο χρόνος ασφάλισης που έχει διανυθεί στην ασφάλιση οποιουδήποτε οµοειδή φορέα ανεξάρτητα από τη σχέση εργασίας (εξαρτηµένης ή µη) και β) ότι η διάταξη του άρθρου 41 του Ν. 3816/2006, που παρέχει στην κατηγορία αυτή ασφαλισµένων τη δυνατότητα συνταξιοδότησης µε τη συµπλήρωση 37 ετών ασφάλισης, ανεξάρτητα από όριο ηλικίας, πάυει να ισχύει από 1-1-2011. Επίσης µε τη ρύθµιση της παραγρ. 17 (περίπτωση ε΄) του άρθρου 10 του νέου νόµου, το όριο ηλικίας για τη συνταξιοδότηση των µητέρων µε ανήλικα παιδιά, που έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση από 1-1-1993 και µετά, ανακαθορίζεται από 1-1-2013 στο 65ο έτος για λήψη πλήρους σύνταξης και στο 60ο έτος για λήψη µειωµένης. Ο ανακαθορισµός του ορίου ηλικίας για λήψη πλήρους ή µειωµένης σύνταξης φαίνεται στον πάρα κάτω πίνακα.
96
Με τη ρύθµιση της περίπτωσης στ΄ της παραγρ. 17 καταργείται άµεσα η διάταξη που προέβλεπε τη συνταξιοδότηση των µητέρων ανήλικων παιδιών, οι οποίες έχουν περισσότερα από τρία παιδιά, µε µείωση του προβλεπόµενου ορίου ηλικίας (65ο έτος) κατά 2 έτη για κάθε παιδί και µε κατώτατο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης το 55ο. Γενική παρατήρηση: Με τις διατάξεις του Ν. 3863/2010 δεν επέρχεται καµµιά µεταβολή στον χρόνο ασφάλισης και το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης των µητέρων µε ανήλικα παιδιά της κατηγορίας αυτής. Ρυθµίσεις για µητέρες µε ανήλικα παιδιά ασφαλισµένες σε φορείς και κλάδους που εντάχθηκαν στο Ι.Κ.Α.Ε.Τ.Α.Μ. µε τις διατάξεις του Ν. 3655/2008 και των τοµέων σύνταξης και ασφάλισης του Κλάδου Κύριας Ασφάλισης του Ενιαίου Ταµείου Ασφάλισης Προσωπικού Μέσω Μαζικής Ενηµέρωσης (Ε.Τ.Α.Π.-Μ.Μ.Ε.)
Έως 31-12-2012 1-1-2013 και µετά
ΕΤΟΣ
ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ
20 15
ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΛΗΡΗΣ ΜΕΙΩΜΕΝΗ
55 65
50 60
Για τις µητέρες µε ανήλικα παιδιά, ασφαλισµένες των Φορέων και Κλάδων που εντάχθηκαν στο ΙΚΑ - ΕΤΑΜ, µε τις διατάξεις των άρθρων 1 και 3 του Ν.3655/2008 (ΤΣΠ- ΗΣΑΠ, ΤΣΠ-ΕΤΕ, ΤΣΠΤΕ, ΤΑΠΑΕ-Ε, ΤΑΠ-ΟΤΕ, ΤΣΠ-ΕΤΒΑ, ΟΑΠ-∆ΕΗ), οι οποίες έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση οποιουδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης από 1-1-1983 έως 31-12-1992 και για τις µητέρες µε ανήλικα παιδιά, ασφαλισµένες των Τοµέων Σύνταξης και Ασφάλισης του Κλάδου Κύριας Ασφάλισης του Ενιαίου Ταµείου Ασφάλισης Προσώπων Μέσων Μαζικής Ενηµέρωσης (ΕΤΑΠ - ΜΜΕ), οι
97
οποίες έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση οποιουδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης από 1-1-1983 έως 31-12-1992, το όριο ηλικίας συνταξιοδότησής τους, ορίζεται µε το νέο ασφαλιστικό νόµο, από 1-1-2011 στο 52ο έτος, από 1-1-2012 στο 55ο έτος και από 1-12013 στο 65ο έτος. Εάν οι µητέρες συµπληρώνουν τον προβλεπόµενο από τις οικείες διατάξεις συντάξιµο χρόνο, δικαιούνται µειωµένη σύνταξη µε την συµπλήρωση του 50ου έτους της ηλικίας από 1-1-2011, του 53ου από 1-1-2012 και 60ου από 1-1-2013. Ορίζεται και για τις µητέρες αυτές, ότι στις περιπτώσεις σταδιακής αύξησης του ορίου ηλικίας, η ασφαλισµένη µητέρα ακολουθεί το όριο ηλικίας, όπως διαµορφώνεται σύµφωνα µε τα πάρα πάνω, και ισχύει κατά τη συµπλήρωση του απαιτούµενου συντάξιµου χρόνου, εφ’ όσον συντρέχει και η ανηλικότητα του παιδιού. Επίσης ορίζεται, ότι οι διατάξεις αυτές εφαρµόζονται και για χήρους ανηλίκων παιδιών, ακόµη δε ότι για τους χήρους πατέρες αναπήρων παιδιών, έχουν εφαρµογή οι αντίστοιχες διατάξεις, που ισχύουν για τις µητέρες ανίκανων για κάθε βιοποριστική εργασία παιδιών. Αλλαγές στη συνταξιοδότηση των ασφαλισµένων στα πρώην ειδικά ταµεία
Με βάση τις ισχύουσες διατάξεις (Ν.3029/2002), ασφαλισµένοι των ειδικών ταµείων, που υπήχθησαν στην ασφάλιση οποιουδήποτε φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης µέχρι 31-12-1992, θεµελιώνουν δικαίωµα συνταξιοδότησης µε τη συµπλήρωση 35 ετών ασφάλισης, ανεξάρτητα από όριο ηλικίας, ενώ ασφαλισµένοι των Ταµείων αυτών που υπήχθησαν από 1-1-1983 έως 31-121992 στην ασφάλιση οποιουδήποτε φορέα Κοινωνικής ασφάλισης θεµελιώνουν δικαίωµα συνταξιοδότησης, µε τη συµπλήρωση 35 ετών ασφάλισης και του 58ου έτος της ηλικίας τους.
98
Για τις ρυθµίσεις αυτές, ως ειδικά ταµεία θεωρούνται: 1- Το Ταµείο Ασφάλισης Προσωπικού ΟΤΕ (Τ.Α.Π. – Ο.Τ.Ε.). 2- Ο Οργανισµός Ασφάλισης Προσωπικού ∆ΕΗ (Ο.Α.Π.∆.Ε.Η.) 3- Το Ταµείο Συντάξεων Προσωπικού ΗΣΑΠ (Τ.Σ.Π. Η.Σ.Α.Π.) 4- Το Ταµείο Προσωπικού Εθνικής Τράπεζας (Τ.Σ.Π. Ε.Τ.Ε.). 5- Το Ταµείο Συντάξεων Προσωπικού Αγροτικής Τράπεζας (Τ.Σ.Π.-Α.Τ.Ε.). 6- Το Ταµείο Σύνταξης Προσωπικού Τράπεζας της Ελλάδας (Τ.Σ.Π.-Τ.Ε.). 7- Το Ταµείο Ασφάλισης Προσωπικού Ιονικής ΛαϊκήςΤράπεζας (Τ.ΑΠ.-Ι.Λ.Τ.). 8- Το Ταµείο Ασφάλισης Προσωπικού Ε.Τ.Β.Α. (Τ.Α.Π.Ε.Τ.Β.Α.) και 9- Το Ταµείο Ασφάλισης Προσωπικού της Ασφαλιστικής Εταιρείας «Η ΕΘΝΙΚΗ» (Τ.Α.Π. Α.Ε.Ε.) και 10- το Ταµείο Ασφάλισης Υπαλλήλων Συνεταιριστικών Οργανώσεων (Τ.Α.Υ.Σ.Ο.), τα οποία ήδη µε τις διατάξεις του Ν. 3655/2008 έχουν ενταχθεί στο Ι.Κ.Α.Ε.Τ.Α.Μ. ως Τοµείς αυτού. Με τις διατάξεις του νέου ασφαλιστικού νόµου αυξάνεται από 1-1-2011 ο απαιτούµενος για συνταξιοδότηση χρόνος ασφάλισης των ασφαλισµένων των πρώην ειδικών ταµείων που υπήχθησαν στην ασφάλιση οποιουδήποτε φορέα Κοινωνικής ασφάλισης από 1-1-1983 έως 31-12-1992 κατά 1 έτος και µέχρι τη συµπλήρωση 40 ετών ασφάλισης. Επί πλέον αυξάνεται σταδιακά από 1-1-2012 και το όριο ηλικίας µέχρι τη συµπλήρωση του 60ου έτους. Η εξέλιξη των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης της κατηγορίας αυτής των ασφαλισµένων αποτυπώνεται στον πάρα κάτω πίνακα.
99
ΕΤΟΣ
100
Τα πάρα πάνω αφορούν άντρες και γυναίκες για πλήρη σύνταξη. Ορίζεται ότι κατά το µεταβατικό διάστηµα σταδιακής αύξησης των ορίων ηλικίας και του χρόνου ασφάλισης, δηλ. κατά τα έτη 2011-2014 οι ασφαλισµένοι (άντρες και γυναίκες) δικαιούνται σύνταξη µε τη συµπλήρωση των ορίων ηλικίας και του χρόνου ασφάλισης που ισχύουν κατά το έτος συµπλήρωσης των 35 ετών ασφάλισης. Παράδειγµα: Ασφαλισµένος που το έτος 2012 είναι 58 ετών και το ίδιο έτος συµπληρώνει 35 έτη ασφάλισης, θα πάρει σύνταξη όταν συµπληρώσει το όριο ηλικίας και το χρόνο ασφάλισης που απαιτούνται το 2012 (έτος συµπλήρωσης των 35 ετών ασφάλισης), δηλαδή όταν συµπληρώσει 37 έτη ασφάλισης και το 59ο έτος της ηλικίας. Αν δεν υπήρχε η πρόβλεψη αυτή ο συγκεκριµένος ασφαλισµένος θα έπρεπε να συµπληρώσει 40 έτη ασφάλισης και το 60ο έτος της ηλικίας. Θεµελιωµένο συνταξιοδοτικό δικαίωµα έχουν και οι ασφαλισµένοι που µέχρι 31-12-2010 συµπληρώνουν το χρόνο ασφάλισης (δηλ. τα 35 έτη) µε προσµέτρηση χρόνου που προβλέπεται στο χρόνο στο άρθρο 40 του Ν. 2084/1992, εφ΄ όσον η σχετική αίτηση αναγνώρισης υποβληθεί µέχρι 31-12-2013. Οι ασφαλισµένοι αυτοί συνταξιοδοτούνται µε το όριο ηλικίας που ισχύει κατά το 2010. Παράδειγµα: ασφαλισµένος που το έτος 2010 έχει 34 χρόνια
2010 2011 2012 2013 2014 2015
ΕΤΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ
35 36 37 38 39 40
ΟΡΙΟ ΗΛΙΚΙΑΣ
58 58 59 60 60 60
ασφάλισης και το 2012 υποβάλει αίτηση αναγνώρισης 1 ακόµη έτους από τη στρατιωτική του υπηρεσία, θα συνταξιοδοτηθεί όταν συµπληρώσει το όριο ηλικίας που προβλέπεται το 2010, δηλαδή στο 58ο έτος της ηλικίας του. Από τη διατύπωση της διάταξης προκύπτει ότι από αυτήν δεν θίγονται οι ασφαλισµένοι του Ειδικών Ταµείων που υπήχθησαν στην ασφάλιση οποιουδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης µέχρι 31-12-1982. Γι’ αυτούς εξακολουθεί να ισχύει η διάταξη του πρώτου εδαφίου της παραγρ. 3 του άρθρου 2 του Ν. 3029/2002 και θεµελιώνουν δικαίωµα συνταξιοδότησης µε τη συµπλήρωση 35 ετών ασφάλισης ανεξάρτητα από όριο ηλικίας και ανεξάρτητα από το πότε συµπληρώσουν τα 35 έτη ασφάλισης. Πρέπει ακόµη να τονιστεί ότι τα συνταξιοδοτικά δικαιώµατα που έχουν θεµελιωθεί η θεµελιώνονται µέχρι 31-12-2010 από ασφαλισµένους των πρώην ειδικών Τοµέων, που έχουν ενταχθεί στην ασφάλιση του Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ., δεν θίγονται από την παραµονή τους στην υπηρεσία µετά την πάρα πάνω ηµεροµηνία και συνταξιοδοτικές µεταβολές που επιφέρει ο νέος ασφαλιστικός νόµος δεν επηρεάζουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης τους, ούτε τον τρόπο υπολογισµού της σύνταξης τους, σύµφωνα µε ρητή πρόβλεψη της διάταξης της παραγρ. 7 του άρθρου µόνου του Ν. 3847/2010 (ΦΕΚ Α67). Αλλαγές στην συνταξιοδότηση ορισµένων κατηγοριών ασφαλισµένων
Υπάρχουν ορισµένες κατηγορίες ασφαλισµένων για τους οποίους σύµφωνα µε τα µέχρι τώρα ισχύοντα προβλέπονται ειδικές προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, όπως είναι π.χ. το ιπτάµενο προσωπικό και το προσωπικό εδάφους των αεροπορικών επιχειρήσεων, καθώς και το προσωπικό της Olympic Catering. Για την κατηγορία αυτή ο νέος ασφαλιστικός νόµος προβλέ101
πει ότι: από 1-1-2011 τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης που προβλέπονται για τις κατηγορίες αυτές προσώπων καθορίζονται κατ’ ελάχιστο στο 55ο έτος της ηλικίας για πλήρη σύνταξη και στο 50ο για µειωµένη, αυξάνονται δε για κάθε επόµενο έτος κατά ένα χρόνο και µέχρι τη συµπλήρωση του 60ου και του 55ου έτους αντίστοιχα. Όπου από τις διατάξεις που ισχύουν προβλέπεται συνταξιοδότηση χωρίς όρο ηλικίας από 1-1-2011 καθορίζεται το 55ο έτος της ηλικίας, αυξάνεται δε για κάθε επόµενο έτος κατά 1 χρόνο µέχρι τη συµπλήρωση του 60ου έτους. Προβλέπεται και εδώ ότι στις περιπτώσεις σταδιακής αύξησης του ορίου ηλικίας, οι ασφαλισµένοι δικαιούνται σύνταξη στο όριο ηλικίας όπως διαµορφώνεται κατά το έτος συµπλήρωσης του προβλεπόµενου κατά την έναρξη ισχύος του νόµου, ορίου ηλικίας για πλήρη ή µειωµένη σύνταξη. Ασφάλιση ειδικών µορφών απασχόλησης
Ο νέος ασφαλιστικός νόµος περιέχει ρυθµίσεις για την ασφάλιση ειδικών µορφών απασχόλησης, καθιερώνοντας ειδικό σύστηµα αµοιβής και παρακράτησης εισφορών για τους εργαζόµενους αυτούς. Στις ρυθµίσεις αυτές υπάγονται υποχρεωτικά α) Το κατ’ οίκον απασχολούµενο προσωπικό, που παρέχει εξαρτηµένη εργασία ή υπηρεσίες, αµειβόµενο µε την ώρα ή την ηµέρα σε τακτά ή µη χρονικά διαστήµατα, είτε προς ένα, είτε προς περισσότερους του ενός εργοδότες, για την ίδια µισθολογική περίοδο ,που καλύπτεται από την ασφάλιση του Ι.Κ.Α. - Ε.Τ.Α.Μ. Ενδεικτικά υπάγονται οι εξής εργασίες ή υπηρεσίες: Οι υπηρεσίες οικογενειακής βοηθητικής φροντίδας (οικιακή καθαριότητα, γενικό νοικοκυριό), οι κηπουρικές εργασίες, οι µεµονωµένες µικροεπισκευαστικές εργασίες που δεν συνιστούν οικοδοµικές ερ102
γασίες, η παράδοση ιδιαίτερων µαθηµάτων, η φύλαξη και µεταφορά παιδιών, νηπίων και βρεφών, η υποστήριξη µε την παροχή κάθε µορφής βοήθειας και φροντίδας σε ηλικιωµένα άτοµα, καθώς και σε άτοµα µε ειδικές ανάγκες, συµπεριλαµβανοµένης και της διευκόλυνσης για συµµετοχή σε πολιτιστικές, θρησκευτικές, ψυχαγωγικές και κοινωνικές δραστηριότητες, ή και σε συµµετέχοντες σε προγράµµατα αποκατάστασης ατόµων σε ιδρύµατα µη κερδοσκοποκού χαρακτήρα, ή σε Στέγες Υποστηριζόµενης ∆ιαβίωσης Ατόµων µε Αναπηρία, που χαρακτηρίζονται από νοητική στέρηση (Σ.Υ.∆.),οι αισθητικές φροντίδες (κοµµωτική, περιποίηση προσώπου και σώµατος), η περιποίηση ή νοσηλευτική φροντίδα αρρώστων ή κατάκοιτων ατόµων και η βοήθεια σε άτοµα µε προβλήµατα κινητικότητας (φυσικοθεραπεία, κινησιοθεραπεία, συνοδεία εκτός οικίας). β) Οι απασχολούµενοι ως εργάτες γης, σε εργασίες καλυπτόµενες από την ασφάλιση του Ο.Γ.Α. κατά τα οριζόµενα στο άρθρο 27 του Ν. 2639/1998. Για την καταβολή της αµοιβής των προσώπων αυτών, από κάθε φυσικό πρόσωπο που δέχεται, ή χρησιµοποιεί τις εργασίες ή υπηρεσίες τους, καθώς και των εισφορών (εργοδότη και εργαζόµενου), που αναλογούν, τηρείται υποχρεωτικά η εξής διαδικασία: Από τους κατά περίπτωση αρµοδίους φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, εκδίδεται ειδικό εργόσηµο, υπό τύπο πολύπτυχης επιταγής, συγκεκριµένης χρηµατικής αξίας, στην οποία περιλαµβάνεται το ποσό της αµοιβής του εργαζόµενου, και το ποσό της εισφοράς υπέρ του οικείου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης. Τα εργόσηµα δύνανται να διατίθενται στον εργοδότη, από τα κατά τόπους υποκαταστήµατα των Φ.Κ.Α., από τις συνεργαζόµενες µε τους Φ.Κ.Α. Τράπεζες και υποκαταστήµατα αυτών, από τα Ελληνικά Ταχυδροµεία, από τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών και από οποιοδήποτε άλλο φορέα ή δίκτυο, έπειτα από απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, µε καταβολή
103
του οικείου ποσού. Τα εργόσηµα µεταβιβάζονται ονοµαστικώς από τον εργοδότη στους εργαζόµενους των κατηγοριών που αναφέρονται πάρα πάνω, ως καταβολή για την αµοιβή της παρασχεθείσας εργασίας και στη συνέχεια εξοφλούνται από τους προαναφερόµενους φορείς διαθέσεως, µε την καταβολή του αντίστοιχου ποσού, αφού προηγουµένως έχουν παρακρατηθεί οι αναλογούσες εισφορές. Οι παρακρατηθείσες ασφαλιστικές εισφορές και το καθαρό ποσό αναγράφονται στην πολύπτυχη επιταγή, εκ των οποίων το ένα τµήµα φυλάσσεται από το φορέα που εξοφλεί και το άλλο φυλάσσεται από τον εργοδότη. Στο τέλος κάθε έτους, ο Φ.Κ.Α. στέλνει ετήσια συγκεντρωτική κατάσταση σε εργοδότη και εργαζόµενο. Οι ετήσιες καταβληθείσες εισφορές, εκπίπτουν κατά τα 2/3 από το φορολογητέο εισόδηµα του εργοδότη και κατά το 1/3 από το φορολογητέο εισόδηµα του εργαζόµενου. Ως δικαιολογητικό, συνυποβάλλεται µε τη φορολογική δήλωση, η ετήσια απολογιστική κατάσταση του Φ.Κ.Α. , που έχει σταλεί στον εργοδότη. Τα πρόσωπα που αναφέρθηκαν πάρα πάνω (εκτός από τους απασχολούµενους ως εργάτες γης), για τα οποία έχουν καταβληθεί εισφορές µε το εργόσηµο, δικαιώνονται διπλάσιες ηµέρες ασφάλισης από όσες προκύπτουν από τη διαίρεση του ποσού των εισφορών µε το ανά ηµέρα ή µήνα εργασίας ποσό εισφοράς που αντιστοιχεί στο ηµεροµίσθιο του ανειδίκευτου εργάτη της 31ης ∆εκεµβρίου του προηγούµενου έτους, σύµφωνα µε την Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. και δεν µπορούν να υπερβαίνουν τις 30 ηµέρες ασφάλισης το µήνα ή τις 360 ηµέρες κατά έτος. Για τους απασχολούµενους ως εργάτες γης σε εργασίες καλυπτόµενες από την ασφάλιση του Ο.Γ.Α. ορίζεται ότι υπάγονται στην ασφάλιση του Ο.Γ.Α. ανεξαρτήτως των ηµερών εργασίας τους ανά έτος. Οι ηµέρες εργασίας των προσώπων αυτών υπολογίζοται ανά έτος µε βάση τις αµοιβές τους και προκύπτουν από τη διαίρεση
104
του συνόλου των καταβληθεισών εντός του έτους αµοιβών διά του ηµεροµισθίου του ανειδίκευτου εργάτη της 31ης ∆εκέµβρη του προηγούµενου έτους, σύµφωνα µε την Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. θεωρούνται δε πραγµατοποιηθείσες κατά το µήνα εξόφλησης των εργοσήµων. Προκειµένου τα πρόσωπα αυτά να τύχουν παροχών ασθενείας και ως ΛΑΕ του Ο.Γ.Α. θα πρέπει να έχει πραγµατοποιήσει 150 τουλάχιστον ηµέρες εργασίας το τρέχον ηµερολογιακό έτος ή το προηγούµενο δωδεκάµηνο. Ηµέρες εργασίας άνω των 300 που έχουν υπολογιστεί κατά τον πάρα πάνω τρόπο, δεν λαµβάνονται υπ. όψη και δεν µεταφέρονται σε άλλο έτος. Τα πάρα πάνω πρόσωπα που έχουν πραγµατοποιήσει 150 ηµέρες εργασίας και άνω κατ’ έτος, ασφαλίζονται στον Ο.Γ.Α. για ολόκληρο το έτος. Γι’ αυτούς που έχουν πραγµατοποιήσει ηµέρες εργασίας λιγότερες των 150 κατ’ έτος, ο χρόνος ασφάλισης υπολογίζεται σε µήνες, όπως αυτοί προκύπτουν από τη διαίρεση του συνόλου των ηµερών εργασίας διά του 25. Υπόλοιπο ηµερών εργασίας άνω των 12 ανά έτος λογίζεται ως µήνας. Οι λεπτοµέρειες για την εφαρµογή των διατάξεων του νόµου επί των ζητηµάτων αυτών θα καθοριστούν µε αποφάσεις του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. Η ίδια διαδικασία που ορίζεται πάρα πάνω, για τα αναφερθέντα πρόσωπα, εφαρµόζεται και στους περιστασιακά απασχολούµενους στις πάσης φύσεως επιχειρήσεις επισιτισµού και θεάµατος-ακροάµατος. Οι παρακρατούµενες στην περίπτωση αυτή εισφορές εργοδότη και εργαζόµενου, είναι εκείνες που αναλογούν κάθε φορά στην αµοιβή των προσώπων αυτών µε βάση τις ισχύουσες διατάξεις ή τις γενικές ή τις ειδικές ή τις κλαδικές συλλογικές συµβάσεις εργασίας. Οι ασφαλιστικές διατάξεις που ισχύουν για την ασφάλιση του προσωπικού αυτού διατηρούν την ισχύ τους. Οι εργαζόµενοι της κατηγορίας αυτής που εµπίπτουν στις πάρα πάνω ρυθµίσεις, θα καθοριστούν µε απόφαση του Υπουρ105
γού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης µετά από γνώµη του ∆.Σ. του Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. Τέλος ορίζεται ότι η παράβαση των διατάξεων αυτών και η µη πληρωµή του εργόσηµου συνεπάγεται πρόστιµο ίσο µε το 50πλάσιο του ηµεροµισθίου του ανειδίκευτου εργάτη της 31ης ∆εκέµβρη του προηγούµενου έτους, σύµφωνα µε την Ε.Γ.Σ.Σ.Ε., που επιβάλλεται από τον αντίστοιχο Φ.Κ.Α. Συνταξιοδότηση αγροτών από τον Ο.Γ.Α.
Με τις διατάξεις του νέου ασφαλιστικού νόµου δεν επέρχονται αλλαγές στη συνταξιοδότηση των αγροτών, ούτε ως προς το χρόνο ασφάλισης, ούτε ως προς τα όρια ηλικίας. Για τη συνταξιοδότηση αυτής της κατηγορίας των εργαζόµενων εξακολουθεί να ισχύει το µέχρι σήµερα νοµικό καθεστώς. Το ζήτηµα αυτό ρυθµίζεται από τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 4169/1961, όπως τροποποιήθηκαν και συµπληρώθηκαν µε τις διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 8 του Ν. ∆. 1390/1973, των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 38 του Ν. 1140/1981, της παραγράφου 1 του άρθρου 6 του Ν. 1287/1982 και του άρθρου 16 του Ν. 1384/1983. Σύµφωνα µε τις διατάξεις αυτές, ασφαλισµένος (άντρας ή γυναίκα), δικαιούται σύνταξης γήρατος, εφ’ όσον έχει τις εξής προϋποθέσεις: 1) Έχει τουλάχιστον 25 έτη ασφάλισης, µετά τη συµπλήρωση του 21ου έτους της ηλικίας του 2) Έχει ηλικία 65 ετών συµπληρωµένη και 3) ∆εν λαµβάνει σύνταξη από οποιοδήποτε αιτία από το ∆ηµόσιο ή από άλλο φορέα κυρίας ή επικουρικής ασφάλισης, Ταµεία Αρωγής ή Μετοχικά ή Αλληλοβοήθειας της Ελλάδος, καθώς και από φορείς κυρίας ή επικουρικής ασφάλισης χωρών του εξωτερικού. Ορίζεται όµως ότι προσωρινές δικαιολογηµένες αποµακρύνσεις που δεν έχουν το χαρακτήρα εγκατάλειψης του επαγγέλµα106
τος, δεν λαµβάνονται υπ’ όψη σε βάρος του ασφαλισµένου. Ερµηνεύοντας τη διάταξη αυτή τα ∆ικαστήρια, έχουν δεχθεί ότι ένεκα της σύγχρονης εξέλιξης των συγκοινωνιακών µέσων δεν αποτελεί αποµάκρυνση από τον τόπο των αγροτικών εργασιών, η παραµονή των υπαγοµένων στην ασφάλιση του Ο.Γ.Α. έστω και για µεγάλο χρονικό διάστηµα κάθε χρόνο, σε πόλη µακριά από τον τόπο των αγροτικών του ασχολιών και δεν αναιρείται η ιδιότητά του ως ασχολούµενου µε αγροτικές εργασίες, ώστε ο αντίστοιχος χρόνος θεωρείται ως συντάξιµος από τον Ο.Γ.Α., όταν το µεγαλύτερο µέρος του χρόνου διαµένει στον τόπο των αγροτικών του ασχολιών, και καλλιεργεί τα κτήµατά του αυτοπροσώπως ή µε αυτεπιστασία. Επίσης ορίζεται ότι ασφαλισµένος που γίνεται ανίκανος για την άσκηση του επαγγέλµατός του ,θεωρείται ότι ασκεί το επάγγελµα για το οποίο ασφαλίστηκε πριν από την ανικανότητα, εφ’ όσον µέχρι την επέλευση της ανικανότητάς του, κατοικούσε στον τόπο των επαγγελµατικών του ασχολιών. Ακόµη ορίζεται ότι οι λαµβάνοντες πολεµική σύνταξη ή σύνταξη ειρηνικής περιόδου, που καταβάλλεται από το Ελληνικό ∆ηµόσιο σε θύµατα ή αναπήρους που έπαθαν στην υπηρεσία και εξ’ αιτίας της υπηρεσίας δικαιούνται σύνταξη και από τον Ο.Γ.Α. , εφ’ όσον έχουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης. Ως πολεµικές συντάξεις, θεωρούνται και οι συντάξεις που χορηγούνται από ξένο κράτος σε Έλληνες πολίτες λόγω θανάτου, τραυµατισµού ή διαρκούς µείωσης της ικανότητας για εργασία, που επήλθε αποδεδειγµένα κατά τη διάρκεια πολεµικών γεγονότων, εφ’ όσον η στρατιωτική υπηρεσία στις ένοπλες δυνάµεις του ξένου κράτους, έχει αναγνωριστεί από το Ελληνικό Κράτος, ως εκπλήρωση στρατιωτικής υποχρέωσης στις ελληνικές ένοπλες δυνάµεις. Αν ο συνταξιούχος µε δόλο έλαβε σύνταξη από ένα ή περισσότερους από τους πιο πάνω φορείς και από τον Ο.Γ.Α., υποχρεούται να επιστρέψει άτοκα στον Ο.Γ.Α. τις συντάξεις που έλαβε.
107
Με τις διατάξεις της παραγράφου 4 του άρθρου 6 του Ν. 1205/1981 ορίστηκε ότι οι πιο πάνω περιορισµοί για την µη χορήγηση σύνταξης από τον Ο.Γ.Α. σε όσους λαµβάνουν σύνταξη από το ∆ηµόσιο, ή άλλο φορές κοινωνικής ασφάλισης, δεν έχουν εφαρµογή προκειµένου περί των λαµβανόντων χορηγία δηµάρχου. Εξ’ άλλου από τις διατάξεις του άρθρου 10 του Ν. 1140/1981, ορίζεται ότι οι ασφαλισµένοι του Ο.Γ.Α. που συµπληρώνουν το 70ο έτος της ηλικίας τους, δικαιούνται σύνταξη λόγω γήρατος εφ’ όσον έχουν συνολικά δέκα πέντε (15) έτη ασφάλισης, από τα οποία πέντε (5) έτη συνεχώς πριν από τη συµπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας τους, ή πριν από την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης. Επίσης, από τις διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 6 του Ν. 1287/1987 ορίζεται ότι ασφαλισµένοι ή συνταξιούχοι του Ο.Γ.Α. που παράλληλα είναι συνταξιούχοι ασφαλιστικών φορέων χωρών του εξωτερικού και το ύψος της σύνταξής τους ή του περιοδικού τους βοηθήµατος δεν υπερβαίνει το ποσό της σύνταξης του Ο.Γ.Α. , δικαιούνται κατ’ εξαίρεση τη σύνταξη του Ο.Γ.Α. εφ’ όσον πληρούνται οι υπόλοιπες προϋποθέσεις του συνταξιοδοτικού δικαιώµατος. Για τη συνταξιοδότηση γυναικών, που είναι σύζυγοι συνταξιούχων του Ο.Γ.Α. προβλέπουν οι διατάξεις του άρθρου 1 του Ν. 1287/1982, οι οποίες ορίζουν ότι οι γυναίκες αυτές δικαιούνται σύνταξη, εφ’ όσον έχουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης που αναφέρθηκαν αµέσως πάρα πάνω. Για την συνταξιοδότηση των εγγάµων γυναικών προβλέπουν οι διατάξεις του άρθρου 3 του Ν. 1287/1982, κατά τις οποίες οι παντρεµένες γυναίκες που είναι ασφαλισµένες στον Ο.Γ.Α. και έχουν τις προϋποθέσεις για την συνταξιοδότηση λόγω γήρατος, δικαιούνται αυτοτελή σύνταξη από τον Ο.Γ.Α. Όσα ελέχθησαν πάρα πάνω, αφορούν τη λεγόµενη βασική σύνταξη, η οποία καταβάλλεται ανεξάρτητα από το χρόνο καταβο108
λής ασφαλιστικών εισφορών στον Ο.Γ.Α. Με τις διατάξεις όµως του Ν. 2458/1997 έχει συσταθεί στον Ο.Γ.Α. Κλάδος Κυρίας Ασφάλισης Αγροτών, µε σκοπό την χορήγηση κύριας σύνταξης στα πρόσωπα που ασφαλίζονται στον Ο.Γ.Α.Με τις διατάξεις του άρθρου 2 του νόµου αυτού, όπως συµπληρώθηκαν µε τις διατάξεις του εδαφίου γ΄ της παραγράφου 13 του άρθρου 20 του Ν. 2556/1997 και τη διάταξη της παραγράφου 1 του άρθρου 67 του Ν. 2676/1996, ορίστηκε ότι στις περιπτώσεις που και οι δυο σύζυγοι υπάγονται στην ασφάλιση του Ο.Γ.Α., η ασφάλιση είναι υποχρεωτική για τον ένα σύζυγο, ύστερα από κοινή δήλωσή τους. Αν δεν υποβληθεί η πάρα πάνω δήλωση, η ασφάλιση χωρεί υποχρεωτικά και για τους δυο συζύγους. Η υπαγωγή στην ασφάλιση αρχίζει την 1η Ιανουαρίου του εποµένου έτους από την συµπλήρωση του 21ου έτους της ηλικίας και λήγει στο τέλος του έτους συµπλήρωσης του 64ου έτους της ηλικίας ή την τελευταία ηµέρα του µήνα, πριν από το θάνατο ή την έναρξη συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας και για όσο χρόνο διαρκεί η αναπηρία. Η ασφάλιση µπορεί να παραταθεί, ύστερα από αίτηση του ασφαλισµένου και πέραν του 64ου έτους της ηλικίας και µόνο για όσο χρόνο απαιτείται για τη θεµελίωση δικαιώµατος συνταξιοδότησης λόγω γήρατος. Συνταξιούχοι οποιουδήποτε ασφαλιστικού φορέα από έµµεσο δικαίωµα υπάγονται προαιρετικά στην ασφάλιση του Κλάδου, εφ’ όσον ασκούν επάγγελµα το οποίο σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία υπάγεται στην ασφάλιση του Ο.Γ.Α.Τα πρόσωπα που είναι ηλικίας κάτω των 22 ετών, που έχουν τις προϋποθέσεις ασφάλισης στον Ο.Γ.Α., µπορούν, ύστερα από αίτησή τους, να ασφαλιστούν στον Κλάδο από την 1η Ιανουαρίου του επόµενου έτους εκείνου της συµπλήρωσης του 18ου έτους της ηλικίας τους. Όσοι ασφαλίζονται στον Κλάδο Κύριας Ασφάλισης του Ο.Γ.Α.
109
είναι υποχρεωµένοι να καταβάλλουν τις προβλεπόµενες ασφαλιστικές εισφορές. Στις διατάξεις του άρθρου 5 του Ν. 2458/1997 καθορίζονται οι προϋποθέσεις απονοµής κυρίας σύνταξης γήρατος στους ασφαλισµένους στον Κλάδο Κυρίας Ασφάλισης του Ο.Γ.Α. Σύµφωνα µε αυτές οι ασφαλισµένοι δικαιούνται σύνταξη γήρατος, εφ’ όσον πληρούν αθροιστικά τις εξής προϋποθέσεις . α) Έχουν συµπληρώσει το 65ο έτος της ηλικίας τους. β) έχω πραγµατοποιήσει χρόνο ασφάλισης και καταβολής εισφορών για πέντε (5) έτη, συµπεριλαµβανοµένου και του χρόνου ασφάλισης που διανύθηκε στον Κλάδο Πρόσθετης Ασφάλισης του Ν. 1745/1987. Από το έτος 2004 ο χρόνος των πέντε (5) ετών προσαυξάνεται για κάθε ηµερολογιακό έτος κατά ένα (1) έτος, µέχρι τη συµπλήρωση τουλάχιστον δέκα πέντε (15) ετών ασφάλισης και αντίστοιχης καταβολής εισφορών. Χρόνος συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας από του Κλάδο συνυπολογίζεται στο χρόνο ασφάλισης µόνο για τη θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος. Με άλλες διατάξεις του Ν. 2458/1997, καθορίζονται οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης λόγω θανάτου από τον Κλάδο Κυρίας Ασφάλισης Αγροτών. Συνταξιοδότηση Ναυτικών από το Ν.Α.Τ.
110
Με τις διατάξεις του άρθρου 27 του Ν. 3863/2010 ορίστηκε ότι από 1-1-2013 ο κλάδος κύριας σύνταξης ναυτικών του Ναυτικού Αποµαχικού Ταµείου (Ν.Α.Τ.), εντάσσεται στον κλάδο κύριας σύνταξης του Ι.Κ.Α. - Ε.Τ.Α.Μ. Για την ένταξή του συντάσσεται έως 31-7-2011 ειδική οικονοµική µελέτη που καταρτίζεται από την Εθνική Αναλογιστική Αρχή. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονοµίας, Ανταγωνιστι-
κότητας και Ναυτιλίας και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, καθορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις ένταξης των ήδη ασφαλισµένων, ρυθµίζονται θέµατα σχετικά µε τις εισφορές ασφαλισµένων και εργοδοτών, καθώς και θέµατα κάλυψης των ελλειµµάτων. Από της εντάξεως οι νέοι εργαζόµενοι, ασφαλίζονται υποχρεωτικά και αυτοδίκαια στο Ι.Κ.Α.- Ε.Τ.Α.Μ. και διέπονται από τη νοµοθεσία του. Με ίδια απόφαση ρυθµίζονται θέµατα περιουσίας, καθώς και η κατανοµή µεταξύ Ι.Κ.Α. - Ε.Τ.Α.Μ. και Ν.Α.Τ. του συνόλου των οργανικών θέσεων και του υπηρετούντος µε οποιοδήποτε σχέση εργασίας προσωπικού. Προς το παρόν, δεν φαίνεται να επέρχονται αλλαγές στη συνταξιοδότηση των ναυτικών και δη τόσο αυτών που είναι ήδη ασφαλισµένοι στο Ν.Α.Τ. όσο και αυτών που θα υπαχθούν στην ασφάλισή του µέχρι 31-12-2012, οι οποίοι θα διέπονται από το νοµικό καθεστώς συνταξιοδότησης που ισχύει τώρα. Για το θέµα αυτό προβλέπουν οι διατάξεις του άρθρου 14 του κωδικοποιηµένου νόµου 792/1978, που κωδικοποιήθηκε µε το Π.∆. 913/1978. Από τις διατάξεις αυτές καθορίζονται οι εξής προϋποθέσεις συνταξιοδότησης: Ο ασφαλισµένος του ταµείου ναυτικός ,ο οποίος αποσύρεται οριστικά από το ναυτικό επάγγελµα, δικαιούται σύνταξη λόγω γήρατος αν έχει συµπληρώσει το 50ο έτος της ηλικίας του, έχει συνθετική ναυτική υπηρεσία τουλάχιστον δέκα πέντε (15) ετών και τα έτη συνθετικής ναυτικής υπηρεσίας του, προστιθέµενα στα έτη της ηλικίας του, δίνουν κατ’ ελάχιστο όριο τον αριθµό εβδοµήντα (70). Συνθετική ναυτική υπηρεσία είναι η πραγµατική ναυτική υπηρεσία προσαυξηµένη: α) Κατά 7,1% προκειµένου για υπηρεσία που αποκτήθηκε ή που εξοµοιώνεται µε υπηρεσία που αποκτήθηκε σε δεξαµενόπλοια, των οποίων η µισθοδοσία των πληρωµάτων ορίζεται από τις συλλογικές συµβάσεις ή αν δεν υπάρχουν συµβάσεις, µε τις αποφάσεις του Υπουργού, σε δραχµές (τώρα
111
ευρώ),µε εξαίρεση την υπηρεσία που αποκτήθηκε 1/φ-π-κ και πλωτά ναυπηγήµατα και σε θαλαµηγούς µέχρι και 100 κόρους ολικής χωρητικότητας (κοχ) β) Κατά 15,4% προκειµένου για υπηρεσία που αποκτήθηκε ή εξοµοιώνεται µε υπηρεσία που αποκτήθηκε σε δεξαµενόπλοιο, των οποίων η µισθοδοσία των πληρωµάτων καθορίζεται σύµφωνα µε τα πιο πάνω αναφερόµενα, σε ξένο νόµισµα ή σε δραχµές (τώρα ευρώ), µετατρεπόµενα και καταβαλλόµενα σε ελεύθερο συνάλλαγµα. γ) Κατά 11,1% προκειµένου για υπηρεσία που αποκτήθηκε ή εξοµοιώνεται µε υπηρεσία που αποκτήθηκε σε υπόλοιπα πλοία των οποίων η µισθοδοσία των πληρωµάτων καθορίζεται σύµφωνα µε τα πιο πάνω αναφερόµενα. δ) Κατά 50% προκειµένου για εργασίες δύτη που ανήκε σε συγκροτηµένο πλήρωµα σπογγαλιευτικού πλοίου. Προκειµένου για υπηρεσίες που αποκτήθηκαν ή εξοµοιώνονται µε υπηρεσίες που αποκτήθηκαν σε 1/φ-Π-Κ και πλωτά ναυπηγήµατα, καθώς και σε θαλαµηγούς µέχρι και 100 κ.ο.χ., η συνθετική ναυτική υπηρεσία ταυτίζεται µε την πραγµατική ναυτική εργασία. Πραγµατική εργασία που αποκτήθηκε σε χερσαίο επάγγελµα, που µεταφέρεται στο Ν.Α.Τ., σύµφωνα µε τις διατάξεις για τη διαδοχική ασφάλιση, εξοµοιώνεται για όλες τις περιπτώσεις, µε θαλάσσια πραγµατική υπηρεσία που αποκτήθηκε σε Π/Κ µέχρι και 25 κ.ο.χ. Οι διατάξεις του άρθρου 1 του κωδικοποιηµένου νόµου 7921978 ορίζουν ότι πραγµατική ναυτική υπηρεσία είναι η παρεχόµενη εργασία από ναυτικό σε πλοίο ως µέλος συγκροτηµένου πληρώµατος, καθώς και η εργασία που αντιστοιχεί σε χρόνο υπαγωγής στην ασφάλιση του Ν.Α.Τ.Επίσης οι διατάξεις της πρώτης περιόδου του εδαφίου γ΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 37 του κωδικοποιηµένου νόµου 792/1978,όπως αντικαταστάθηκαν µε τις διατάξεις του άρθρου 31 του Ν. 1085/1980 και µε την παράγραφο 1 του άρθρου 5 του Ν.
112
1358/1983, ορίζουν ότι ως πραγµατική ναυτική υπηρεσία θεωρείται και ο χρόνος υπηρεσίας που διανύθηκε σε εφεδρεία ή σε θητεία στις Ένοπλες ∆υνάµεις, στα Σώµατα Ασφαλείας καθώς και στο Λιµενικό και το Πυροσβεστικό Σώµα. Ο χρόνος αυτός εξαγοράζεται από τον ασφαλισµένο και υπολογίζεται τόσο για τη θεµελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώµατος, εφ’ όσον ο ασφαλισµένος έχει συµπληρώσει το 58ο έτος της ηλικίας του και 13 έτη πραγµατική θαλάσσια υπηρεσία, όσο και για την προσαύξηση του ποσού της σύνταξης. Ακόµη οι διατάξεις του εδαφίου β΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 37 του κωδικοποιηµένου νόµου 792/1978, όπως αντικαταστάθηκαν µε τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 5 του Ν. 1358/1983, ορίζουν ότι ως πραγµατική ναυτική υπηρεσία θεωρείται και ο χρόνος υπηρεσίας µέχρι 3 έτη, που διανύθηκε στις Ένοπλες ∆υνάµεις, στα Σώµατα Ασφαλείας, καθώς και στο Λιµενικό και το Πυροσβεστικό Σώµα, που υπηρετούν µε την ιδιότητα του µόνιµου ή εθελοντή ή ανακαταταγµένου. Με άλλες διατάξεις του Κωδικοποιηµένου Νόµου 792/1978 ορίζεται ότι συντάξιµη εισφορών υπηρεσία, είναι το άθροισµα της πραγµατικής ναυτικής υπηρεσίας και της ενδεχόµενης πλασµατικής υπηρεσίας ατυχήµατος ή της πραγµατικής ναυτικής και της συµβατικής υπηρεσίας ειδικής προστασίας, ότι πλασµατική υπηρεσία είναι και ο χρόνος που προστίθεται στο χρόνο πραγµατικής υπηρεσίας των κατατασσοµένων στην Γ΄ κατηγορία φυµατικών ναυτικών, µέχρι να συµπληρωθεί ο κατώτατος χρόνος που απαιτείται για τη θεµελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώµατος στο Ν.Α.Τ. Επίσης πλασµατική υπηρεσία είναι και ο χρόνος που προστίθεται για τη συνταξιοδότηση λόγω ανικανότητας των φυµατικών ναυτικών Γ΄ κατηγορίας. Συνολική συντάξιµη υπηρεσία, κατά τις διατάξεις του κωδικοποιηµένου νόµου 792/1978 είναι το άθροισµα της συντάξιµης εισφορών υπηρεσίας και της ενδεχόµενης πλασµατικής υπηρεσίας µηχανής.
113
Τέλος από τις διατάξεις του κωδικοποιηµένου νόµου 792/1978, όπως τροποποιήθηκε και συµπληρώθηκε, ορίζεται ότι υπολογίζεται ως χρόνος ασφάλισης στο Ν.Α.Τ. και τα άλλα ασφαλιστικά ταµεία η υπηρεσία Ελλήνων ναυτικών που διανύθηκε σε πλοία µε ξένη σηµαία, έστω και αν αυτά δεν έχουν συµβληθεί µε το Ν.Α.Τ. , µε την προϋπόθεση ότι ναυτολογήθηκαν µέσω του Γραφείου Εύρεσης Ναυτικής Εργασίας ή της Προξενικής Αρχής και ότι κατέβαλαν τις αναλογούσες εισφορές. Με Προεδρικό ∆ιάταγµα που εκδίδεται µε πρόταση του Υπουργού Εµπορικής Ναυτιλίας, επιτρέπεται, να περιορίζεται ή να καταργείται ή να επαναχορηγείται το δικαίωµα υπολογισµού ως χρόνου ασφάλισης της υπηρεσίας που διανύεται σε πλοία µε ξένη σηµαία. Από τις διατάξεις του κωδικοποιηµένου νόµου, προβλέπεται επίσης η συνταξιοδότηση ναυτικού χωρίς όριο ηλικίας. Αυτό συµβαίνει στην περίπτωση που διαιρούµενων των ηµερών της πραγµατικής θαλάσσιας εργασίας του επί πλοίων δια των αριθµών που ορίζονται πάρα κάνω στις περιπτώσεις α,β,γ, και δ, προκύπτουν πηλίκα τα οποία αθροιζόµενα δίνουν άθροισµα 7.920 ηµερών και άνω ως εξής: α) ∆ια του αριθµού 1, προκειµένου περί υπηρεσιών που αποκτήθηκαν ή που εξοµοιώνονται µε υπηρεσία που αποκτήθηκε σε δεξαµενόπλοιο, των οποίων η µισθοδοσία των πληρωµάτων ορίζεται από συλλογικές συµβάσεις, ή αν δεν υπάρχουν συµβάσεις η µισθοδοσία καθορίζεται µε αποφάσεις του Υπουργού σε ξένο νόµισµα ή δραχµές (τώρα ευρώ), µετατρεπόµενες και καταβαλλόµενες σε ελεύθερο συνάλλαγµα. β) ∆ια του αριθµού 1,05 προκειµένου περί υπηρεσιών που αποκτήθηκαν ή που εξοµοιώνονται µε υπηρεσία που αποκτήθηκε σε υπόλοιπα πλοία, των οποίων η µισθοδοσία των πληρωµάτων ορίζεται σύµφωνα µε τα πιο πάνω στην προηγούµενη περίπτωση αναφερόµενα. γ) ∆ια του αριθµού 1,10 προκειµένου περί υπηρεσιών που
114
αποκτήθηκαν σε πλοία των οποίων η µισθοδοσία των πληρωµάτων ορίζεται σε δραχµές (τώρα ευρώ), σύµφωνα µε τα πιο πάνω στην περίπτωση α΄ αναφερόµενα, µε εξαίρεση την υπηρεσία που αποκτήθηκε σε υ/φ- π/κ και πλωτά ναυπηγήµατα, καθώς και σε θαλαµηγούς µέχρι και 100 κόρους ολικής χωρητικότητας. δ) ∆ια του αριθµού 1,20 προκειµένου περί υπηρεσιών που αποκτήθηκαν σε 1/φ-π/κ (φορτηγά, επιβατικά και αλιευτικά) άνω των 25 κόρων ολικής χωρητικότητας και θαλαµηγών 25,01 έως 100 κ.ο.χ. Τέλος, σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 2 παράγραφος 2 του Ν. 1711/1987, σε συνδυασµό µε τις διατάξεις των Ν. 1405/1983 , 1539/1985 και 2084/1992, απονέµεται σύνταξη γήρατος, εφ’ όσον έχει συµπληρώσει ο διαδοχικά ασφαλισµένος ναυτικός ,µαζί µε την υπηρεσία που πάνω σε πλοίο και το χρόνο ασφάλισης σε άλλους φορείς, 20 έτη τουλάχιστον συνθετική ναυτική υπηρεσία και είναι ηλικίας τουλάχιστον 50 ετών. Ασφάλιση του προσωπικού της Τράπεζας της Ελλάδος.
Με τις διατάξεις του άρθρου 64 του Ν. 3863/2010 ρυθµίστηκαν θέµατα που αφορούν την ασφάλιση και τη συνταξιοδότηση του προσωπικού της Τράπεζας της Ελλάδος. Έτσι ορίστηκε ότι από την 1-1-2011 η Τράπεζα της Ελλάδος (Τ.Ε) , αναλαµβάνει και ενεργεί την Κοινωνική Ασφάλιση του Προσωπικού της ως προς τους κλάδους κύριας και επικουρικής σύνταξης. Ασφαλιστέα πρόσωπα, είναι αυτά που ορίζονται στο άρθρο 6 του Καταστατικού του Πρώην Ταµείου Συντάξεων Προσωπικού της Τράπεζας Ελλάδος, (ΦΕΚ.174Β, Απόφαση Υπουργού Εθνικής Οικονοµίας 211545/1927), καθώς και στο άρθρο 2 του Καταστατικού του καταργούµενου µε ο άρθρο αυτό Μετοχικού Ταµείου
115
της Τράπεζας της Ελλάδος. Από την πάρα πάνω ηµεροµηνία, παύει η ασφάλιση των πάρα πάνω προσώπων στον Κλάδο Σύνταξης του Ι.Κ.Α. Ε.Τ.Α.Μ. και καταργείται το Μετοχικό Ταµείο Υπαλλήλων της Τράπεζας της Ελλάδος. Το σύνολο του ενεργητικού και παθητικού τόσο του Τ.Σ.Π.Τ.Ε. που είχε περιέλθει στο Ι.Κ.Α. - Ε.Τ.Α.Μ., όσο και του καταργούµενου Μετοχικού Ταµείου Υπαλλήλων της Τράπεζας της Ελλάδος, περιέχεται αυτοδίκαια στην Τράπεζα της Ελλάδος , η οποία αποτελεί καθολικό διάδοχο αυτών. Οι έως 31-12-2010 συνταξιούχοι του πρώην Τ.Σ.Π. - Τ.Ε. Ι.Κ.Α. - Ε.Τ.Α.Μ. και του καταργούµενου Μετοχικού Ταµείου Υπαλλήλων της Τράπεζας της Ελλάδος, καθίστανται συνταξιούχοι της Τράπεζας Ελλάδος, η οποία βαρύνεται στο εξής µε την καταβολή των συντάξεών τους. Ο καθορισµός του χρόνου ασφάλισης, το είδος και το ύψος των παροχών, το ύψος των εισφορών, ο υπολογισµός του ποσού της σύνταξης και οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, διέπονται αντιστοίχως από τις διατάξεις του Καταστατικού του πρώην Τ.Σ.Π. - Τ.Ε. , όπως διαµορφώνονται µε τις γενικές διατάξεις νόµων, τις διατάξεις του Ν. 3863/2010, του Καταστατικού του «Μετοχικού Ταµείου Υπαλλήλων Τράπεζας της Ελλάδος» και τις γενικές διατάξεις νόµων. Οι διατάξεις αυτές καθίστανται καταστατικές διατάξεις της Τράπεζας της Ελλάδος, ως φορέα ασφάλισης του προσωπικού της, µεταφέρονται δε σ’ αυτήν όλα τα δικαιώµατα και οι υποχρεώσεις των ασφαλισµένων και συνταξιούχων της παραγράφου 1 του άρθρου 64 του Ν. 3863/2010. Ορίζεται ακόµη ότι για την εφαρµογή των διατάξεων που αφορούν στην µεταβολή ασφαλιστικού φορέα η Τράπεζα της Ελλάδας θεωρείται Οργανισµός Ασφάλισης. Επίσης ορίζεται ότι ο χρόνος ασφάλισης στην Τράπεζα της Ελλάδας για τον οποίο χώρησε ασφάλιση στο πρώην Τ.Σ.Π.-Τ.Ε.
116
ή στο Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. κατά το χρονικό διάστηµα από 1-8-2008 µέχρι την 31-12-2010, καθώς και χρόνος που αναγνωρίστηκε και εξαγοράστηκε ως συντάξιµος στο πρώην Τ.Σ.Π.-Τ.Ε. ή στον κλάδο σύνταξης του Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ., λογίζεται ως διανυθείς στην Ασφάλιση της Τράπεζας της Ελλάδας και ότι εκκρεµείς δίκες που αφορούν διαφορές ή υποθέσεις του πρώην Τ.Σ.Π.-Τ.Ε. Ι.Κ.Α.Ε.Τ.Α.Μ. και του καταργούµενου «Μετοχικού Ταµείου Υπαλλήλων της Τράπεζας της Ελλάδας», συνεχίζονται από την Τράπεζα της Ελλάδας, χωρίς να επέρχεται διακοπή δίκης. ∆ικαστικές αποφάσεις που εκδίδονται ισχύουν έναντι της Τράπεζας της Ελλάδος. Όπου από τις κείµενες διατάξεις νόµου ρυθµίζεται ζήτηµα που αφορά τους ασφαλισµένους και τους συνταξιούχους του πρώην Τ.Σ.Π.-Τ.Ε. ή εν γένει των πρώην ειδικών ταµείων, η ρύθµιση αφορά και τους ασφαλισµένους και συνταξιούχους της Τράπεζας της Ελλάδος. Με τις διατάξεις του άρθρου 65 του Ν. 3863/2010 οι ασφαλισµένοι και συνταξιούχοι επικουρικής σύνταξης του Ταµείου Αλληλοβοήθειας Προσωπικού Γενικής Τράπεζας της Ελλάδας, υπάγονται υποχρεωτικά από 1-9-2010 στο Ενιαίο Ταµείο Επικουρικής Ασφάλισης Μισθωτών (Ε.Τ.Ε.Α.Μ.) και ρυθµίζονται οι σχετικές λεπτοµέρειες. Επίσης από 1-8-2010 ο Τοµέας Επικουρικής Ασφάλισης Μισθωτών Νοµικών Προσώπων ∆ηµοσίου ∆ικαίου (Τ.Ε.Α.Μ.Ν.Π.∆.∆.) του Τ.Ε.Α.∆.Υ. συντάσσεται στο Ενιαίο Ταµείο Επικουρικής Ασφάλισης Μισθωτών και ρυθµίζονται οι σχετικές λεπτοµέρειες. Τέλος στις διατάξεις του άρθρου 66 του Ν. 3863/2010 περιέχονται ρυθµίσεις για συνταξιοδοτικά θέµατα του προσωπικού των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.).
117
Επέρχεται µε τις ρυθµίσεις του νέου ασφαλιστικού νόµου δραστική περικοπή των αναπηρικών συντάξεων µε τη θέσπιση αµιγώς αντικειµενικού συστήµατος προσδιορισµού της αναπηρίας και περιορισµό έως εξάλειψη του ως τώρα ισχύοντος υποκειµενικού συστήµατος. Με το ως τώρα ισχύον σύστηµα το ποσοστό της αναπηρίας προσδιορίζονταν µε βάση όχι καθαρά ιατρικά κριτήρια, αλλά και µε κριτήρια ηλικίας, είδους εργασίας, µόρφωσης, ειδίκευσης, συνθηκών αγοράς εργασίας κλπ. και τελικά το ποσοστό της ανικανότητας για εργασία προσδιορίζονταν µε βάση το ποσοστό εισοδήµατος που ο ασφαλισµένος µπορεί εργαζόµενος στην πρότερη εργασία του ή άλλη παρεµφερή να κερδίζει σε σχέση µε αυτό που κερδίζει στην ίδια περιφέρεια και επαγγελµατική κατηγορία σωµατικά και πνευµατικά υγιής µισθωτός των ίδιων προσόντων. Το σύστηµα αυτό ίσχυσε στη χώρα µας για πολλές δεκαετίες και ήταν σχετικά δίκαιο, γιατί έδινε προσοχή στην κάθε ατοµική περίπτωση και δεν έβαζε τα πάντα σε ένα «καλούπι». Με το νέο νόµο προβλέπεται η δηµιουργία στο Ι.Κ.Α.Ε.Τ.Α.Μ. Κέντρου Πιστοποίησης Αναπηρίας (Κ.Ε.Π.Α.) «για την εξασφάλιση της ενιαίας υγειονοµικής κρίσης όσον αφορά στον καθορισµό του βαθµού αναπηρίας των ασφαλισµένων όλων των ασφαλιστικών φορέων, συµπεριλαµβανοµένου του ∆ηµοσίου, καθώς και των ανασφάλιστων για τους οποίους απαιτείται η πιστοποίηση της αναπηρίας». Από το κέντρο αυτό θα καταρτίζονται µε κλήρωση οι υγειονοµικές επιτροπές που έργο τους θα είναι ο προσδιορισµός του ποσοστού της αναπηρίας για συνταξιοδότηση λόγω αναπηρίας, ο χαρακτηρισµός ατόµου ως ΑΜΕΑ και ο καθορισµός ποσοστού αναπηρίας για όλες τις κοινωνικές και οικονοµικές παροχές ή διευκολύνσεις για τις οποίες απαιτείται γνωµάτευση αναπηρίας και
118
Περικοπή των αναπηρικών συντάξεων
τις οποίες δικαιούνται από την Πολιτεία τα άτοµα µε αναπηρία. Το ποσοστό της αναπηρίας που συνεπάγεται κάθε πάθηση ή βλάβη ή σωµατική ή ψυχική ή πνευµατική εξασθένηση ή η συνδυασµένη εµφάνιση τέτοιων παθήσεων ή βλαβών ή εξασθενήσεων, καθώς και οι υποτροπές αυτών, καθορίζεται για όλους τους ασφαλιστικούς φορείς και το ∆ηµόσιο µε εκατοστιαία αναλογία σε Ενιαίο Κανονισµό Προσδιορισµού Ποσοστού Αναπηρίας που θα εκδοθεί εντός εξαµήνου από τη δηµοσίευση του νόµου. Θα υπάρχει δηλαδή ένας ενιαίος πίνακας παθήσεων και βλαβών που θα ισχύει για όλους τους ασφαλισµένους και µε βάση τον οποίο θα καθορίζεται το ποσοστό αναπηρίας. Με αυτό τον τρόπο θα επέρχεται πλήρης εξοµοίωση εντελώς ανόµοιων περιπτώσεων, αφού µε βάση τον πίνακα των παθήσεων θα καθορίζεται το ίδιο ποσοστό αναπηρίας για έναν ασφαλισµένο που εργάζεται στα λατοµεία και για ένα υπάλληλο γραφείου, για 20χρονο και για ένα 60χρονο, για ένα πτυχιούχο και για ένα απόφοιτο του δηµοτικού, για ένα τεχνίτη και για ένα ανειδίκευτο, πράγµα που οδηγεί σε αδικίες και άνιση µεταχείριση. Με τη διάταξη της παραγρ. 1 του άρθρου 9 του Ν. 3863/2010 τροποποιήθηκε η διάταξη της παραγρ. 3 του άρθρου 25 του Ν. 2084/1992 µε την οποία καθορίζονται οι προϋποθέσεις οριστικοποίησης των αναπηρικών συντάξεων. Σύµφωνα µε τη νέα διάταξη καθιερώνεται δυνατότητα αυτεπάγγελτου ελέγχου οποτεδήποτε της ύπαρξης αναπηρίας µε την υποβολή του συνταξιούχου σε ιατρική εξέταση από τις υγειονοµικές επιτροπές. Ορίζεται ακόµη ότι οι συντάξεις λόγω αναπηρίας είναι οριστικές για τις περιπτώσεις των ασθενειών που προβλέπονται από ρητή διάταξη, µπορεί δε να είναι οριστική, εφ’ όσον οι υγειονοµικές επιτροπές γνωµατεύουν ότι η ανικανότητα είναι µόνιµη. Οι προσωρινές συντάξεις λόγω αναπηρίας καθίστανται οριστικές µετά την τελική γνωµάτευση των υγειονοµικών επιτροπών εφ’ όσον: α) ο συνταξιούχος έχει συµπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας του και χρόνο συνταξιοδότησης 7 ετών συνεχώς, κατά τη διάρκεια των οποίων υποβλή119
θηκε σε τουλάχιστον 3 εξετάσεις από τις οικείες υγειονοµικές επιτροπές β) ο συνταξιούχος έχει συµπληρώσει το 60ο έτος της ηλικίας του και χρόνο συνταξιοδότησης 5 ετών συνεχώς, κατά τη διάρκεια των οποίων υποβλήθηκε σε 2 τουλάχιστον εξετάσεις από τις οικείες υγειονοµικές επιτροπές. Τέλος ορίζεται ότι ο ασφαλισµένος δικαιούται σύνταξη λόγω αναπηρίας, έστω και αν η πάθηση ή βλάβη ή εξασθένηση σωµατική ή πνευµατική είναι προγενέστερη της υπαγωγής του στην ασφάλιση, εφ’ όσον καθίσταται ανίκανος για την εργασία του λόγω ουσιώδους επιδείνωσης και πληροί τις προϋποθέσεις που ορίζουν οι διατάξεις που αφορούν τον φορέα στον οποίο ασφαλίζεται. Νέος τρόπος υπολογισµού του ποσού της σύνταξης
Μία από τις σηµαντικότερες και πιο οδυνηρές αλλαγές που επέρχονται µε το νέο ασφαλιστικό νόµο, είναι ο νέος τρόπος υπολογισµού του ποσού της σύνταξης, που καθιερώνεται από 1-12015. Σύµφωνα µε αυτές η σύνταξη που δικαιούται κάθε ασφαλισµένος, εφόσον συνταξιοδοτηθεί από 1/1/2015 αποτελείται πλέον από δυο τµήµατα την βασική και την αναλογική. Η βασική σύνταξη δεν αναλογεί σε ασφαλιστικές εισφορές και καταβάλλεται σε όλους τους ασφαλισµένους σε οργανισµούς κύριας ασφάλισης και στο ∆ηµόσιο, ανεξαρτήτως χρόνου υπαγωγής σε αυτήν, εφόσον θεµελιώσουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα µετά την 1/1/2015. Καταβάλλεται από τον οικείο ασφαλιστικό φορέα ή το ∆ηµόσιο, από την ηµεροµηνία συνταξιοδότησης σε 12µηνη βάση, για δε το έτος 2010 το ύψος αυτής ορίστηκε στα τριακόσια εξήντα ευρώ (360€), το οποίο και θα αναπροσαρµόζεται κατ’ έτος µε Κοινή Απόφαση των Υπουργών Οικονοµικών και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης στη βάση συντελεστή, που διαµορφώνεται
120
κατά 50% από τη µεταβολή του ΑΕΠ και κατά 50% από τη µεταβολή του ∆είκτη Τιµών Καταναλωτή του προηγούµενου έτους και δεν υπερβαίνει την ετήσια µεταβολή του ∆είκτη. Βασική σύνταξη δικαιούνται επίσης, οι ανασφάλιστοι και όσοι έχουν πραγµατοποιήσει λιγότερες από 4.500 ηµέρες ή δεκαπέντε (15) έτη ασφάλισης σε ασφαλιστικούς Οργανισµούς κύριας ασφάλισης ή το ∆ηµόσιο, εφόσον πληρούν αθροιστικά τα παρακάτω κριτήρια. α) Έχουν συµπληρώσει το 65ο έτος της ηλικίας τους. β) Το ατοµικό και το οικογενειακό τους εισόδηµα, από οποιαδήποτε πηγή, κατά το προηγούµενο οικονοµικό έτος, δεν υπερβαίνει το ποσό των πέντε χιλιάδων σαράντα (5.040) ευρώ και δέκα χιλιάδων ογδόντα (10.080) ευρώ αντίστοιχα.Τα ανωτέρω ποσά ανακαθορίζονται κατά το ποσοστό αναπροσαρµογής της βασικής σύνταξης. γ) ∆ιαµένουν µόνιµα στην Ελλάδα για τουλάχιστον δεκαπέντε (15) έτη, µεταξύ του 15ου και του 65ου έτους της ηλικίας τους. Η βασική σύνταξη καταβάλλεται πλήρης στις περιπτώσεις, που ο ασφαλισµένος δικαιούται πλήρους συντάξεως γήρατος ή αναπηρίας. Αντίθετα, καταβάλλεται µειωµένη στις ακόλουθες περιπτώσεις. α) Κατά 1/35 για κάθε χρόνο, που υπολείπεται των τριάντα πέντε (35) ετών διαµονής στην Ελλάδα, µεταξύ του 15ου και του 65ου έτους της ηλικίας. β) Κατά 1/200 για κάθε µήνα που υπολείπεται για τη συµπλήρωση του ορίου ηλικίας, πλήρους συνταξιοδότησης σε περιπτώσεις µειωµένης σύνταξης λόγω γήρατος. γ) Για τους συνταξιούχους που λαµβάνουν µειωµένη σύνταξη λόγω αναπηρίας, µε ποσοστό 67% έως και 79,99% χορηγείται το 75% της βασικής σύνταξης και µε ποσοστό από 50% έως και 66,99% χορηγείται το 50% αυτής. Η αναλογική σύνταξη είναι το κοµµάτι της συντάξεως που
121
αναλογεί σε εισφορές και καταβάλλεται σε όσους ασφαλισµένους για πρώτη φορά από 1/1/2011 και εφεξής, θεµελιώνουν δικαίωµα σύνταξης µετά την 1-1-2015, µε βάση συνολικό χρόνο ασφάλισής τους, ο οποίος δεν µπορεί να είναι µικρότερος του ενός πλήρους έτους ασφάλισης ή τριακοσίων (300) ηµερών και µε τη συµπλήρωση των ορίων ηλικίας που προβλέπονται από την ισχύουσα νοµοθεσία κατά περίπτωση. Η αναλογική σύνταξη υπολογίζεται βάσει ετησίου ποσοστού αναπλήρωσης, που καθορίζεται ανάλογα µε τα ηµεροµίσθια ασφάλισης σε ποσοστά, που κυµαίνονται από 0,80% µέχρι και 1,5% για 15.000 ηµέρες ασφάλισης. Το ετήσιο ποσοστό αναπλήρωσης απεικονίζεται στον πάρα κάτω πίνακα:
ΗΜ/ΣΘΙΑ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΑΠΟ ΕΩΣ ΕΤΗΣΙΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗΣ ΓΙΑ ΟΛΟ ΤΟΝ ΑΣΦ. ΒΙΟ ΒΑΣΕΙ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΗΜ/ΣΘΙΩΝ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ
122
Για τον υπολογισµό της αναλογικής σύνταξης, στους φορείς κύριας ασφάλισης αυτοαπασχολουµένων, λαµβάνονται υπόψη οι ασφαλιστικές κατηγορίες, που προβλέπονται από την ισχύουσα
300 4.051 5.401 6.301 7.201 8.101 9.001 9.901 10.801 11.701
4.500 5.400 6.300 7.200 8.100 9.000 9.900 10.800 11.700 15.000
0,80% 0,86% 0,92% 0,99% 1,06% 1,14% 1,14% 1,31% 1,40% 1,50%
νοµοθεσία, βάσει των οποίων καταβλήθηκαν εισφορές καθ’ όλο το χρόνο ασφάλισης του ασφαλισµένου, όπως έχουν διαµορφωθεί την 31η ∆εκεµβρίου, του προηγούµενου της υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης έτους. Κεντρικής σηµασίας αλλαγή, αποτελεί επίσης και η µεταβολή της βάσης υπολογισµού της σύνταξης, που διαµορφώνεται για τους αυτοαπασχολούµενους, πλέον µε βάση τις ασφαλιστικές κατηγορίες, για τις οποίες καταβλήθηκαν εισφορές καθ’ όλο το χρόνο ασφάλισης του ασφαλισµένου, όπως έχουν διαµορφωθεί την 31η ∆εκεµβρίου του προηγούµενου της υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης χρόνου. Η καταβολή αναλογικής και βασικής σύνταξης, δεν αφορά µόνο τους ασφαλισµένους από την 1-1-2011 και εφεξής, δεδοµένου, ότι όσοι έχουν ασφαλιστεί πριν την 31-12-2010, εφόσον θεµελιώνουν δικαίωµα συνταξιοδότησης µετά την 1-1-2015, θα λάβουν δύο τµήµατα συντάξεως ως εξής: α) Τµήµα σύνταξης που αναλογεί στο χρόνο ασφάλισής τους µέχρι 31-12-2010, το οποίο θα υπολογιστεί µε βάση τα ποσοστά και τις συντάξιµες αποδοχές ή ασφαλιστικές κατηγορίες ή τα οριζόµενα κατ’ έτος ποσά συντάξεων, όπως ισχύουν κατά τον χρόνο συνταξιοδότησης και όπως προβλέπονται για κάθε φορέα ασφάλισης ή το ∆ηµόσιο, από γενικές ή καταστατικές διατάξεις, που εξακολουθούν να ισχύουν. β) Τµήµα σύνταξης που αναλογεί στον χρόνο ασφάλισης από 1-1-2011 µέχρι την ηµεροµηνία συνταξιοδότησής τους. Η δε σύνταξη αυτή θα δοµηθεί, µε βάση το ποσοστό της αναλογικής και ποσοστό της βασικής συντάξεως. Στους ασφαλισµένους, των οποίων η σύνταξη αποτελεί άθροισµα δύο τµηµάτων, η βασική σύνταξη υπολογίζεται αναλογικά, µε βάση τα έτη ασφάλισης από 1-1-2011 και εφεξής, προς το συνολικό χρόνο ασφάλισης. Ειδικά για όσους θεµελιώνουν δικαίωµα σε σύνταξη γήρατος και αναπηρίας από φορείς κύριας ασφάλισης και το ∆ηµόσιο µέχρι 31-12-2014 το ετήσιο ποσοστό
123
υπολογισµού της σύνταξης που αντιστοιχεί σε κάθε έτος ασφάλισης από 1-1-2013 και εφεξής δεν µπορεί να υπερβαίνει το 2% των συντάξιµων αποδοχών ή των ασφαλιστικών κατηγοριών, όπως αυτές ισχύουν µε την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 25 του Ν. 3863/2010 (προσαύξηση συντάξεων πέραν των 35 ετών) και της παραγρ. 7 του άρθρου µόνου του Ν. 3847/2010 (αφορά όσούς έχουν θεµελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωµα έως 2112-2010).
Με τις διατάξεις του Νόµου 3865/2010 επήλθαν σηµαντικές µεταβολές στο συνταξιοδοτικό σύστηµα των ∆ηµοσίων Υπαλλήλων. Οι αλλαγές αυτές κινούνται στην ίδια κατεύθυνση µε τις αλλαγές που επήλθαν στο ασφαλιστικό σύστηµα του Ιδιωτικού χώρου, µε τις διατάξεις του Ν. 3863/2010, των οποίων η ανάλυση επιχειρήθηκε πάρα πάνω. Σύµφωνα µε τις διατάξεις αυτές, οι τακτικοί και µετακλητοί υπάλληλοι και λειτουργοί του ∆ηµοσίου, τακτικοί και µετακλητοί υπάλληλοι της Βουλής, των Ν.Π.∆.∆.και των Ο.Τ.Α. α΄ και β΄ βαθµίδας, καθώς και οι ιερείς και οι υπάλληλοι εκκλησιαστικών νοµικών προσώπων δηµοσίου δικαίου, που προσλαµβάνονται για πρώτη φορά από 1-1-2011 και µετά, υπάγονται υποχρεωτικά και αυτοδίκαια στον κλάδο κυρίας ασφάλισης του Ι.Κ.Α.- Ε.Τ.Α.Μ.Τα πρόσωπα αυτά ασφαλίζονται για ασθένεια, επικουρική σύνταξη και εφ’ άπαξ βοήθηµα στους οικείους φορείς στους οποίους υπάγονται όσοι από αυτούς έχουν ασφαλιστεί για πρώτη φορά
124
Οι µεταβολές στη συνταξιοδότηση των ∆ηµοσίων Υπαλλήλων (Νόµος 3865/2010).
Β΄ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ ΣΤΟ ∆ΗΜΟΣΙΟ ΤΟΜΕΑ
από 1-1-1993 και µετά στο ∆ηµόσιο ή σε φορείς κυρίας ασφάλισης. Οι ρυθµίσεις αυτές εφαρµόζονται και για τους στρατιωτικούς, που κατατάσσονται από 1-1-2011 και µετά, εξαιρουµένων των στρατευσίµων, παθόντων οπλιτών στην υπηρεσία και ένεκα ταύτης. Οι τακτικοί και µετακλητοί υπάλληλοι και λειτουργοί του ∆ηµοσίου, τακτικοί και µετακλητοί υπάλληλοι της βουλής, των Ν.Π.∆.∆. και των Ο.Τ.Α. α΄ και β΄ βαθµίδας, καθώς και ιερείς και υπάλληλοι των εκκλησιαστικών νοµικών προσώπων δηµοσίου δικαίου, που υπηρετούν ή θα προσληφθούν µέχρι 31-12-2010, µπορούν να επιλέξουν προαιρετικά την υπαγωγή τους στην ασφάλιση του Ι.Κ.Α. - Ε.Τ.Α.Μ. από την ηµεροµηνία δηµοσίευσης του νέου νόµου (20-7-2010). Οι διατάξεις του Ν. 3863/2010 για την βασική και αναλογική σύνταξη και τον τρόπο υπολογισµού της σύνταξης, από 1-1-2015 και µετά επαναλαµβάνονται και εδώ, καθώς επίσης και οι διατάξεις για την πιστοποίηση της αναπηρίας, για την αναπροσαρµογή των συντάξεων και ανακαθορισµό των ορίων ηλικίας, οι γενικοί όροι συνταξιοδότησης των επιζώντων συζύγων, για την εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων και άλλες διατάξεις. Επέρχονται και στον νόµο αυτό, σηµαντικές αλλαγές στα όρια ηλικίας και στις προϋποθέσεις γενικά της συνταξιοδότησης. Όρια ηλικίας συνταξιοδότησης-Εξίσωση ορίων ηλικίας ανδρών και γυναικών υπαλλήλων του ∆ηµοσίου.
Ως προς τα όρια ηλικίας και τις χρονικές προϋποθέσεις συνταξιοδότησης των ∆ηµοσίων Υπαλλήλων πρέπει να σηµειωθεί ότι σύµφωνα µε το νοµικό καθεστώς που ίσχυε πριν από το Ν.3865/2010, οι ∆ηµόσιοι υπάλληλοι κατατάσσονται σε τρεις βασικές κατηγορίες ανάλογα µε το χρόνο υπαγωγής τους στην
125
ασφάλιση, α) Ασφαλισµένοι µέχρι 31-12-1982, β) ασφαλισµένοι από 1-1-1983 έως 31-12-1992 και γ) ασφαλισµένοι από 1-1-1993 και µετά. Για τους υπαλλήλους της πρώτης κατηγορίας, δεν επέρχονται δυσµενείς επιπτώσεις µε το νέο ασφαλιστικό νόµο, αφού σχεδόν το σύνολό τους έχει ήδη θεµελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωµα και σύµφωνα µε τη διάταξη της παραγράφου 11 του άρθρου 6 του νέου ασφαλιστικού νόµου οι διατάξεις του άρθρου αυτού, περί ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης και εξίσωσης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών του ∆ηµοσίου, δεν έχουν εφαρµογή για όσα από τα πρόσωπα που αναφέρονται σ’ αυτές, θα έχουν θεµελιώσει δικαίωµα σύνταξης µέχρι την 31-12-2010, σύµφωνα µε τις διατάξεις της συνταξιοδοτικής νοµοθεσίας του ∆ηµοσίου, όπως αυτές ισχύουν κατά την ηµεροµηνία δηµοσίευσης του νέου νόµου, σε συνδυασµό µε τις διατάξεις της παραγράφου 10 (που ορίζει ότι για την εφαρµογή των διατάξεων του νέου ασφαλιστικού νόµου, η ενηλικίωση των τέκνων θεωρείται ότι γίνεται την 31η ∆εκεµβρίου του έτους κατά το οποίο συµπληρώνουν το 18ο έτος της ηλικίας τους). Για τα πρόσωπα αυτά, εξακολουθούν να ισχύουν όσα προβλέπονται από τις αντικαθιστώµενες ή καταργούµενες διατάξεις κατά περίπτωση, τόσο για τη θεµελίωση δικαιώµατος σύνταξης, όσο και για τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, καθώς και για τον τρόπο υπολογισµού της σύνταξής τους. Πρέπει να σηµειωθεί ότι ανάλογη ρύθµιση για την διατήρηση των θεµελιωµένων συνταξιοδοτικών δικαιωµάτων, σε ευρύτερη έκταση από την αµέσως πάρα πάνω αναφερόµενη, έγινε και µε την διάταξη της παραγράφου 7 του άρθρου µόνου του Ν. 3847/ 2010 (ΦΕΚ. 67Α),σύµφωνα µε την οποία: «Συνταξιοδοτικά δικαιώµατα που έχουν θεµελιωθεί ή θεµελιώνονται µέχρι 31-12-2010 από τους τακτικούς υπαλλήλους και λειτουργούς, καθώς και τα στελέχη των Ενόπλων ∆υνάµεων και των Σωµάτων Ασφαλείας και του Πυροσβεστικού Σώµατος, που συνταξιοδοτούνται µε βάση
126
τις οικείες διατάξεις του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων (Π.∆. 169/2007, ΦΕΚ 210Α) ή µε διατάξεις που παραπέµπουν σε αυτόν, καθώς και από τους ασφαλισµένους των πρώην Ειδικών Ταµείων που έχουν υπαχθεί στο ΙΚΑ - ΕΤΑΜ , δεν θίγονται από την παραµονή στην υπηρεσία µετά την ανωτέρω ηµεροµηνία και τυχόν συνταξιοδοτικές µεταβολές στη διάρκεια αυτής, δεν επηρεάζουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησής τους, καθώς και τον τρόπο υπολογισµού της σύνταξής τους». Θεµελιωµένο δε συνταξιοδοτικό δικαίωµα έχουν όλοι οι υπάλληλοι που έχουν συµπληρώσει 25 ετών συντάξιµη υπηρεσία, συνυπολογιζοµένου και του χρόνου ασφάλισής τους σε άλλο ασφαλιστικό οργανισµό, πριν από την πρόσληψή τους στο ∆ηµόσιο. Οι υπάλληλοι αυτοί κατοχυρώνουν το συνταξιοδοτικό τους δικαίωµα και µπορούν να το ασκήσουν οποτεδήποτε θελήσουν, έχοντας βέβαια συµπληρώσει και το προβλεπόµενο όριο ηλικίας, χωρίς να θίγονται από τις αλλαγές που επέρχονται µε το νέο ασφαλιστικό νόµο. Η δεύτερη κατηγορία υπαλλήλων, δηλαδή αυτοί που έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση από 1-1-1983 έως 31-12-1992 είναι αυτή που πλήττεται σοβαρά από τις ρυθµίσεις του νέου νόµου. Οι γυναίκες δε αυτής της κατηγορίας, είναι αυτές που υφίστανται το σοβαρότερο πλήγµα. Η τρίτη κατηγορία των υπαλλήλων, δηλαδή αυτοί που έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση, πλήττονται ελαφρότερα από τις ρυθµίσεις του νέου νόµου, αφού αυτή η κατηγορία έχει ήδη υποστεί σοβαρότατα πλήγµατα από τις προηγούµενες ασφαλιστικές µεταρρυθµίσεις, που έγιναν µε τους Νόµους 2084/1992 (Σιούφα), 3029/ 2002 (Ρέππα) και 3655/2008 (Πετραλιά).
127
Ως προς τα όρια ηλικίας, επέρχονται µε το νέο ασφαλιστικό νόµο οι εξής αλλαγές: 1) Για τους υπαλλήλους που έχουν τρία τουλάχιστο παιδιά ορίζεται ότι για την συνταξιοδότησή τους απαιτείται η συµπλήρωση εικοσαετούς πλήρους πραγµατικής συντάξιµης υπηρεσίας µέχρι την 31-12-2010, η οποία αυξάνεται κατά ένα έτος για όσους συµπληρώνουν την εικοσαετία εντός του έτους 2011 και για όσους συµπληρώνουν την εικοσαετία από 1-1-2012 και µετά κατά δύο έτη για κάθε ηµερολογιακό έτος και µέχρι τη συµπλήρωση είκοσι πέντε ετών πλήρους πραγµατικής συντάξιµης υπηρεσίας, ανεξάρτητα από τον χρόνο πρόσληψής τους. Σύµφωνα µε όσα ίσχυαν πριν από το νέο νόµο, δικαιούνταν σύνταξη από το δηµόσιο µόνο οι τρίτεκνες µητέρες που είχαν εικοσαετή πραγµατική συντάξιµη υπηρεσία, ανεξάρτητα από όριο ηλικίας ενώ οι άντρες µε τρία παιδιά δικαιούνταν σύνταξη µόνο αν ήταν χήροι ή διαζευγµένοι και είχαν µε δικαστική απόφαση την επιµέλεια των ανηλίκων παιδιών τους. Με τις διατάξεις του νέου νόµου δικαιούνται σύνταξη και οι πατέρες τριών παιδιών, µε τις ίδιες προϋποθέσεις, που καθιερώνονται για τις µητέρες. Για τους στρατιωτικούς γενικά που έχουν τρία ανήλικα παιδιά, ορίζεται επίσης ότι αρκεί η συµπλήρωση εικοσαετούς πλήρους πραγµατικής συντάξιµης υπηρεσίας µέχρι την 31-12-2010, η οποία αυξάνεται κατά ένα έτος για όσους συµπληρώνουν την εικοσαετία εντός του έτους 2011 και για όσους συµπληρώνουν την εικοσαετία από 1-1-2012 και µετά κατά δύο έτη για κάθε ηµερολογιακό έτος µέχρι τη συµπλήρωση είκοσι πέντε ετών πλήρους πραγµατικής συντάξιµης υπηρεσίας, ανεξάρτητα από το χρόνο κατάταξής τους. Σύµφωνα µε τα όσα ισχύουν ως τώρα, δικαιούνταν σύνταξη µόνο οι µητέρες στρατιωτικών µε τρία παιδιά, µε εικοσαετή πλήρη
128
Αλλαγές στα όρια ηλικίας και τον χρόνο ασφάλισης των ∆ηµοσίων Υπαλλήλων
πραγµατική συντάξιµη υπηρεσία, ανεξάρτητα από το χρόνο κατάταξής τους, ενώ οι άντρες στρατιωτικοί µε τρία παιδιά, δικαιούνταν σύνταξη µε τον ίδιο χρόνο πραγµατικής συντάξιµης υπηρεσίας αν ήταν χήροι ή διαζευγµένοι και είχαν µε δικαστική απόφαση την επιµέλεια των ανηλίκων παιδιών τους, Με το νέο νόµο και οι άντρες στρατιωτικοί συνταξιοδοτούνται ως τρίτεκνοι γονείς µε τις ίδιες προϋποθέσεις που συνταξιοδοτούνται οι γυναίκες. Για τις µητέρες µε ανήλικα ή ανίκανα για εργασία παιδιά, ορίζεται µε τις διατάξεις του νέου ασφαλιστικού νόµου, ότι για την καταβολή σύνταξης απαιτείται η συµπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας τους. Για όσους θεµελιώνουν δικαίωµα σύνταξης από 1-1-1998 και µετά, καθώς και για όσους προσλήφθηκαν για πρώτη φορά στο ∆ηµόσιο από 1-1-1983 µέχρι 31-12-1992, απαιτείται η συµπλήρωση του 52ου έτους της ηλικίας τους για όσους έχουν ανήλικα παιδιά, το οποίο αυξάνεται στο 55ο έτος από 1-1-2012 και στο 65ο έτος 1-1-2013 και µετά. Ορίζεται δε ότι οι διατάξεις αυτές έχουν ανάλογη εφαρµογή και για όσους έχουν τρία τουλάχιστον παιδιά. Μέχρι τώρα, για τις µητέρες αυτές απαιτούνταν η συµπλήρωση του 50ου έτους της ηλικίας. Επίσης ορίζεται ότι για όσους έχουν ανίκανο για την άσκηση κάθε βιοποριστικού επαγγέλµατος παιδί ή σύζυγο κατά ποσοστό 67% και άνω, απαιτείται για την συνταξιοδότηση, η συµπλήρωση του 50ου έτους. Για τους υπόλοιπους υπαλλήλους, καθορίζεται ότι για την συνταξιοδότηση απαιτείται η συµπλήρωση του 61ου έτους της ηλικίας τους, το οποίο αυξάνεται από 1-1-2012 και µετά κατά δυο έτη για κάθε ηµερολογιακό έτος και µέχρι τη συµπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας τους. Για όλες τις πάρα πάνω περιπτώσεις, ορίζεται ότι ο υπάλληλος ακολουθεί το όριο ηλικίας που ισχύει κατά το
129
χρόνο που θεµελιώνει δικαίωµα σύνταξης. Για κάθε µια από τις περιπτώσεις αυτές δηλαδή, ανατρέχουµε στο έτος που θεµελιώνεται το συνταξιοδοτικό τους δικαίωµα από την άποψη του απαιτούµενου συντάξιµου χρόνου. Και ο συγκεκριµένος υπάλληλος θα συνταξιοδοτηθεί στο όριο ηλικίας που προβλέπεται για το έτος που θεµελιώνεται το δικαίωµά του. Έτσι αυτός που θα συµπληρώσει τον απαιτούµενο γα τη θεµελίωση του συνταξιοδοτικού του δικαιώµατος συντάξιµο χρόνο το 2011, µπορεί να συνταξιοδοτηθεί το έτος 2014, έχοντας συµπληρώσει το 61ο έτος της ηλικίας του. Πάρα πέρα ορίζεται από τις διατάξεις του νέου ασφαλιστικού νόµου, ότι η σύνταξη όσων θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα από 1-1-2011 και µετά µπορεί να καταβληθεί µετά τη συµπλήρωση του 56ου της ηλικίας τους, το οποίο αυξάνεται από 1-1-2012 και µετά κατά δύο έτη για κάθε ηµερολογιακό έτος και µέχρι τη συµπλήρωση του 60ου έτους της ηλικίας τους. Στην περίπτωση αυτή, η σύνταξη µειώνεται κατά 1/200 του ποσού αυτής για κάθε µήνα που υπολείπεται από την έναρξη καταβολής της και µέχρι τη συµπλήρωση του, κατά περίπτωση ορίου συνταξιοδότησης. Μέχρι τώρα, η σύνταξη καταβάλλονταν µε τη συµπλήρωση του 55ου έτους για τις γυναίκες και τη συµπλήρωση του 60ου έτους για τους άνδρες, µειωµένη κατά το 1/267 του ποσού αυτής για κάθε µήνα που υπολείπεται από την έναρξη καταβολής της, µέχρι τη συµπλήρωσή της κατά περίπτωση ηλικίας συνταξιοδότησης (περίπτωση β΄ της παραγράφου 2 του άρθρου 56 του Π.∆./69/2007 Κώδικας Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων). Για όσους έχουν προσληφθεί µετά την 1-1-1983 και συµπληρώνουν 36 έτη πραγµατικής συντάξιµης υπηρεσίας το έτος 2011, η σύνταξη τους καταβάλλεται ολόκληρη µετά τη συµπλήρωση του 58ου έτους της ηλικίας τους. Ο ανωτέρω χρόνος υπηρεσίας για όσους συµπληρώνουν αυτόν από το έτος 2012 και µετά αυξάνεται κατά ένα έτος για κάθε
130
ηµερολογιακό έτος και µέχρι τη συµπλήρωση (40) ετών πλήρους πραγµατικής συντάξιµης υπηρεσίας. Το όριο ηλικίας που προβλέπεται από το πρώτο εδάφιο της περίπτωσης αυτής αυξάνεται σταδιακά από 1-1-2012 κατά ένα (1) έτος ετησίως και µέχρι τη συµπλήρωση του εξηκοστού (60ου) έτους της ηλικίας. Τα έτη υπηρεσίας καθώς και τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης που προβλέπονται από τις διατάξεις της περίπτωσης αυτής έχουν εφαρµογή και για όσους έχουν προσληφθεί µετά την 1-1-1983 και συµπληρώνουν τριάντα επτά (37) έτη πραγµατικής συντάξιµης υπηρεσίας από 1-1-2012 και µετά. Μέχρι τώρα για την κατηγορία αυτή (προσληφθέντες µετά την 1-1-1983 µε συµπληρωµένη 35 έτη πραγµατική συντάξιµη υπηρεσία), καταβάλλονταν ολόκληρη η σύνταξη µετά τη συµπλήρωση του 58ου έτους της ηλικίας τους, ενώ οριζόταν ότι στην τριακονταπενταετή συντάξιµη υπηρεσία, περιλαµβάνεται και ο χρόνος που αναγνωρίζεται ως συντάξιµος, µε τις διατάξεις του Ν.∆. 4202/1961 και του Ν.1405/1983, όπως αυτές ισχύουν, καθώς και οι προσαυξήσεις των συντάξεων µε τριακοστά πέµπτα ή πεντηκοστά, (διαδοχική ασφάλιση - χρόνος ασφάλισης στον Ιδιωτικό τοµέα). Με άλλη διάταξη του νέου ασφαλιστικού νόµου, ορίζεται ότι οι διατάξεις της περίπτωσης ε΄ της παραγράφου 2, της περίπτωσης α΄ και της περίπτωσης στ΄ της παραγράφου 3 του άρθρου 56 του Π.∆. 169/2007 καταργούνται από 1-1-2011. Στις διατάξεις αυτές ορίζονταν τα εξής: Περίπτωση ε΄ της παραγράφου 2 του άρθρου 56 Π.∆. 169/2007:Για όσους έχουν προσληφθεί από 1-1-1983 και µετά και συµπληρώνουν τριακονταπενταετή πραγµατική συντάξιµη υπηρεσία, η σύνταξη καταβάλλεται ολόκληρη, ανεξάρτητα από όριο ηλικίας. Ειδικά για εκπαιδευτικούς λειτουργούς της πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης που συµπληρώνουν τριάντα (30) έτη υπηρεσίας και αποχωρούν από την υπηρεσία για οποιοδήποτε λόγο και δεν εµπίπτουν στις προαναφερόµενες περιπτώ131
σεις του άρθρου αυτού, η καταβολή της σύνταξης αρχίζει µε την συµπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας για όσους έχουν προληφθεί µέχρι 31-12-1982 και µε τη συµπλήρωση του 60ου έτους της ηλικίας για όσους προσλαµβάνονται από 1-1-1983 και µετά. Περίπτωση α΄ και στ΄ της παραγράφου 3 του άρθρου 56 του Π.∆. 169/2007: α) Οι διατάξεις της παραγράφου 1 και 2 δεν έχουν εφαρµογή: για τους δικαστικούς λειτουργούς, το κύριο προσωπικό του Νοµικού Συµβουλίου του Κράτους και τους στρατιωτικούς γενικά. στ) Για όσους από τους λοιπούς υπαλλήλους ανήκουν στις γυναίκες και τους χήρους ή διαζευγµένους υπαλλήλους που αναφέρονται στο τρίτο εδάφιο της παραγράφου 1 του άρθρου 1 αυτού του Κώδικα (πρόκειται για τους υπαλλήλους που είναι παντελώς τυφλοί, παραπληγικοί ή τετραπληγικοί, καθώς και για όσους πάσχουν από υπερφωσφατασαιµία ή από βήτα οµόζυγο µεσογειακή ή δρεπανοκυτταρική ή µικροδρεπανοκυτταρική αναιµία και υποβάλλονται σε µετάγγιση ή από χρόνια νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου και υποβάλλονται σε αιµοκάθαρση ή περιτοναϊκή κάθαρση ή έχουν υποστεί µεταµόσχευση µυελού των οστών ή συµπαγών οργάνων (καρδιά, πνεύµονες, ήπαρ, πάγκρεας και νεφροί), εφ’ όσον για τις περιπτώσεις αυτές, συντρέχει ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 67%, για τους οποίους αρκεί δεκαπενταετής πλήρης πραγµατική συντάξιµη υπηρεσία. Με άλλη διάταξη του νέου ασφαλιστικού νόµου, αντικαθίστανται οι διατάξεις του δευτέρου εδαφίου της περίπτωσης ζζ της παραγράφου 3 του άρθρου 56 του Π.∆. 169/2007 ως εξής: Η κατά το προηγούµενο εδάφιο, επταετής πλήρης πραγµατική συντάξιµη υπηρεσία, για όσους θεµελειώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα από 1-1-1998, αυξάνεται κατά ένα εξάµηνο για κάθε ηµερολογιακό έτος από την 1-1-1998 και µέχρι τη συµπλήρωση δέκα (10) πλήρων ετών, ο δε υπάλληλος ακολουθεί το αυξηµένο όριο που ισχύει κατά το έτος θεµελίωσης του δικαιώµατος. Με την διάταξη αυτή, γίνεται εξίσωση των ορίων συνταξιοδό132
τησης αντρών και γυναικών υπαλλήλων που έχουν διοριστεί µέχρι 31-12-1982 και θεµελιώνουν δικαίωµα σύνταξης από 1-1-1998 και µετά, ως προς την αποχώρηση από την υπηρεσία χωρίς όριο ηλικίας. Οι διατάξεις όµως αυτές, φαίνεται ότι δεν έχουν πρακτική σηµασία, καθώς οι γυναίκες της κατηγορίας αυτής έχουν ήδη θεµελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωµα, το οποίο και κατοχυρώνουν. Ακόµη ορίζεται µε άλλη διάταξη ότι προκειµένου για όσους έχουν ανίκανα για κάθε βιοποριστική εργασία παιδιά αρκεί η συµπλήρωση του 50ου έτους της ηλικίας τους, εφ’ όσον έχουν εικοσιπενταετή πλήρη πραγµατική συντάξιµη υπηρεσία. Η διάταξη ισχύει από 1-1-2013. Οι αντικαθιστώµενες διατάξεις ορίζουν ότι προκειµένου για µητέρες που έχουν ανήλικα ή ενήλικα, αλλά ανίκανα για κάθε βιοποριστική εργασία παιδιά, αρκεί η συµπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας τους, εφ’ όσον έχουν εικοσαετή πλήρη πραγµατική συντάξιµη υπηρεσία. Κατ’ εξαίρεση για τις µητέρες υπαλλήλους, που έχουν τρία τουλάχιστον παιδιά και εικοσαετή πλήρη πραγµατική συντάξιµη υπηρεσία, το κατά το πρώτο εδάφιο της περίπτωσης αυτής όριο ηλικίας µειώνεται κατά 3 έτη για κάθε παιδί και µέχρι του 50ου έτους. Επίσης ορίζεται ότι από 1-1-2013 καταργούνται το δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 6 του άρθρου 3 του Ν. 2084/1992 (εξαίρεση των γυναικών δικαστικών λειτουργών και των γυναικών που ανήκουν στο κύριο προσωπικό του Νοµικού Συµβουλίου του Κράτους και είχαν ανήλικα ή ανίκανα παιδιά, από τα όρια ηλικίας), η παράγραφος 7 του άρθρου 3 του Ν. 2084/1992 που προστέθηκε µε τις διατάξεις της παραγράφου 7 του άρθρου 1 του Ν. 3029/2002 (αφορά όσους έχουν προσληφθεί από 1-1-1993 και µετά και συµπληρώνουν 35ετή πραγµατική συντάξιµη υπηρεσία, στους οποίους η σύνταξη καταβάλλεται ολόκληρη, ανεξάρτητα από όριο ηλικίας), το τρίτο και τέταρτο εδάφιο της παραγράφου 1
133
του άρθρου 15 του Ν. 2084 /1992 και το πέµπτο και έκτο εδάφιο της παραγράφου 1 του άρθρου 15 του Ν. 2084/1992, τα οποία προστέθηκαν µε τις διατάξεις της παραγράφου 10 του άρθρου 1 του Ν. 3029/2002, (αφορά τη χορήγηση µειωµένης σύνταξης σε µητέρες υπαλλήλους µε ανήλικα ή ανίκανα για κάθε βιοποριστική εργασία παιδιά, µετά τη συµπλήρωση του 50ου έτους της ηλικίας τους και πραγµατικής συντάξιµης υπηρεσίας 20 ετών, καθώς επίσης τη χορήγηση µειωµένης σύνταξης από 1-1-2003 σε υπαλλήλους µετά τη συµπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας τους και πραγµατική συντάξιµη υπηρεσία 35 πλήρων ετών). Η µείωση στην πρώτη κατηγορία συνίστατο στο 1/200 του ποσού της σύνταξης για κάθε µήνα που υπολείπεται από την έναρξη της καταβολής της µέχρι τη συµπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας τους, για δε τη δεύτερη κατηγορία, η µείωση συνίστατο στο 1/267 του ποσού αυτής για κάθε µήνα που υπολείπεται από την έναρξη καταβολής της µέχρι τη συµπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας τους. Επίσης το δεύτερο εδάφιο της παραγρ. 7 του άρθρου 19 του Ν. 2084/1992, όπως αυτό αντικαταστάθηκε µε τις διατάξεις της παραγρ. 11 του άρθρου 1 του Ν. 3029/2002, αντικαθίσταται από 1-1-2011 ως εξής: «Η σύνταξη όµως αυτή αρχίζει να καταβάλλεται µετά τη συµπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας». Η αντικαθιστώµενη διάταξη όριζε ότι η σύνταξη της κατηγορίας αυτής καταβάλλεται µε τη συµπλήρωση του 60ου έτους της ηλικίας για τις γυναίκες και του 65ου προκειµένου για άντρες, αφορούσε δε υπαλλήλους πολιτικούς και στρατιωτικούς που έχουν, προσληφθεί µέχρι 31-12-1992 και έχουν συµπληρώσει 15 έτη πλήρη πραγµατική συντάξιµη υπηρεσία, οι οποίοι µπορούν να αποχωρούν µε αίτησή τους και πριν από το όριο ηλικίας, θεµελιώνοντας δικαίωµα σύνταξης κατά παρέκκλιση των διατάξεων των άρθρων 1 και 26 του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων. Γίνεται δηλαδή και εδώ εξίσωση των ορίων ηλικίας αντρών
134
και γυναικών. Ακόµη ορίζεται µε άλλη διάταξη του νέου ασφαλιστικού νόµου ότι από 1-1-2011 το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης των γυναικών της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του Ν. 3660/2008 διαµορφώνεται στο 54ο έτος, αυξανόµενο από 1-1-2012 και µετά κατά 2 έτη για κάθε ηµερολογιακό έτος και µέχρι τη συµπλήρωση του 58ου έτους της ηλικίας τους. Πρόκειται για το µόνιµο προσωπικό των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.), πρώτου βαθµού, το οποίο απασχολείται αποκλειστικά και κατά πλήρες ωράριο στη συγκοµιδή και αποκοµιδή, µεταφορά διαλογή, επιστασία, κατεργασία απορριµµάτων, σε συνεργεία συντήρησης και επισκευής των µέσων καθαριότητας και µε το πλύσιµο αυτών, καθώς και τους οδοκαθαριστές, τους εργάτες αφοδευτηρίων, τους χειριστές µηχανικών σαρώθρων, τους εργάτες ταφής - εκταφής νεκρών, τους καθαριστές οστών, τους εργάτες και τεχνίτες ασφαλτόστρωσης, τους τοποθετητές µαρµάρων και πλακών, τους κατεργαστές και κόπτες µαρµάρων, τους σφαγείς και εκδορείς ζώων και πτηνών και τους εναερίτες ηλεκτρολόγους, που υπάγονται στη συνταξιοδοτική νοµοθεσία του ∆ηµοσίου και οι οποίοι δικαιούνταν ως τώρα σύνταξη από το ∆ηµόσιο, εφ’ όσον έχουν συµπληρώσει οι µεν άντρες το 58ο έτος της ηλικίας τους, οι δε γυναίκες το 53ο έτος και έχουν συµπληρώσει 15 συντάξιµα έτη από τα οποία 12 έτη αποκλειστικά στις θέσεις αυτές, από τα οποία 3 έτη τουλάχιστον τα τελευταία 13 έτη πριν από την συµπλήρωση του πάρα πάνω ορίου ηλικίας. Με τη θεσπιζόµενη διάταξη συνεπώς, το όριο συνταξιοδότησης των γυναικών που απασχολούνται στις εργασίες αυτές, αυξάνεται σταδιακά ώσπου να εξισωθεί µε το όριο συνταξιοδότησης των αντρών. Με άλλη διάταξη του νέου ασφαλιστικού νόµου, ορίζεται ότι από 1-1-2013, τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης που προβλέπονται κατά περίπτωση από τις διατάξεις του άρθρου 6 του νέου νόµου, για τους τακτικούς υπαλλήλους του ∆ηµοσίου, έχουν εφαρ135
µογή για τους δικαστικούς λειτουργούς, καθώς και για το κύριο προσωπικό του Νοµικού Συµβουλίου του Κράτους. Ειδικά για τα όρια ηλικίας των στρατιωτικών, εφαρµόζονται οι διατάξεις του άρθρου 20 του νέου νόµου κατά τις οποίες «συνταξιοδοτικά δικαιώµατα στελεχών των Ενόπλων ∆υνάµεων των Σωµάτων Ασφαλείας και του Πυροσβεστικού Σώµατος, που έχουν θεµελιωθεί ή θεµελιώνονται µέχρι την 31-12-2010, δεν θίγονται από την παραµονή τους στην υπηρεσία µετά την ηµεροµηνία αυτή και τυχόν συνταξιοδοτικές µεταβολές στη διάρκεια αυτής, δεν επηρεάζουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησής τους, τον τρόπο υπολογισµού, καθώς και το χρόνο έναρξης καταβολής της σύνταξής τους». Με το νέο ασφαλιστικό νόµο, προστίθεται διάταξη στο τέλος του άρθρου 11 του Π.∆. 169/2007 (Κώδικας Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων), σύµφωνα µε την οποία «Αναγνωρίζεται πλασµατικός χρόνος για κάθε παιδί, ο οποίος ανέρχεται σε ένα (1) έτος για το πρώτο παιδί, και σε δύο (2) χρόνια για κάθε επόµενο παιδί και µέχρι το τρίτο. Ο χρόνος αυτός λαµβάνεται υπ’ όψη, για τη θεµελίωση καθώς και για την προσαύξηση της σύνταξης, µε την προϋπόθεση ότι ο υπάλληλος θα έχει συµπληρώσει 15ετή πραγµατική δηµόσια υπηρεσία. Ο ανωτέρω πλασµατικός χρόνος αναγνωρίζεται σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 17 του Ν. 2084/1992 (σηµ.: καταβολή εισφορών) . Αν ο υπάλληλος έχει χρόνο ασφάλισης και σε άλλο φορέα κυρίας σύνταξης, ο ανωτέρω πλασµατικός χρόνος αναγνωρίζεται σε ένα µόνο φορέα κατ’ επιλογή. Οι διατάξεις της παραγράφου αυτής, έχουν εφαρµογή και για όσους υπαλλήλους έχουν ασφαλιστεί για πρώτη φορά από 1-11993 και µετά». Ύστερα από τις τροποποιήσεις αυτές, ως προς τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και την εξίσωση των ορίων ηλικίας συντα136
ξιοδότησης αντρών και γυναικών, τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και ο αντίστοιχος συντάξιµος χρόνος που απαιτείται για την συνταξιοδότησή τους, µπορούν να αποτυπωθούν στους εξής πίνακες:
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
Με τις διατάξεις του Ν. 3865/2010 επέρχονται και άλλες αλλαγές στο σύστηµα συνταξιοδότησης των δηµοσίων υπαλλήλων πολιτικών και στρατιωτικών, καθώς και όσων υπάγονται στο συνταξιοδοτικό καθεστώς των δηµοσίων υπαλλήλων. Αυτές κινούνται όπως προαναφέρθηκε, στην ίδια κατεύθυνση και σχεδόν ταυτίζονται µε τις ρυθµίσεις του Ν. 3863/2010 για τη µεταρρύθµιση στο ασφαλιστικό σύστηµα των απασχολουµένων στον Ιδιωτικό τοµέα. Έτσι εισάγονται και µε το νόµο αυτό, οι έννοιες της βασικής και της αναλογικής σύνταξης και καθορίζονται οι προϋποθέσεις χορήγησής τους και το ύψος τους. ∆ιευκρινίζεται όµως, ότι οι διατάξεις αυτές, δεν έχουν εφαρµογή για τους στρατεύσιµους οπλίτες, αναπήρους ειρηνικής περιόδου, των οποίων η σύνταξη εξακολουθεί να υπολογίζεται σύµφωνα µε τις διατάξεις της συνταξιοδοτικής νοµοθεσίας του ∆ηµοσίου κατά περίπτωση, όπως αυτές ίσχυαν κατά την ηµεροµηνία έναρξης ισχύος του νέου νόµου (20-7-2010). Ορίζεται επίσης ότι για τον υπολογισµό της σύνταξης των προσώπων που υπάγονται στις διατάξεις α) του νόµου 1897/1990 (συνταξιοδότηση θυµάτων τροµοκρατικών πράξεων), β) της παραγράφου 15 του άρθρου 9 (αφορά τον κανονισµό σύνταξης υπαλλήλου, ο οποίος καθίσταται πλήρως ανίκανος για εργασία κατά την εκτέλεση υπηρεσίας που συνεπάγεται αυξηµένο κίνδυνο) και της παραγράφου 17 του άρθρου 34 του Π.∆. 169/2007 (αφορά κανονισµό σύνταξης στρατιωτικού, ο οποίος κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας του που συνεπάγεται αυξηµένο κίνδυνο, καθίσταται πλήρως ανίκανος για εργασία), καθώς και των προσώπων που καθίστανται ανάπηρα, εξ’ αιτίας της υπηρεσίας και ένεκα ταύτης, τα οποία έχουν προσληφθεί στο ∆ηµόσιο ή έχουν καταταγεί µέχρι 31-12-2010, εξακολουθούν να ισχύουν οι οικείες
151
Ποιες άλλες αλλαγές επέρχονται στη συνταξιοδότηση των δηµοσίων υπαλλήλων µε το Ν. 3865/2010.
διατάξεις της συνταξιοδοτικής νοµοθεσίας του ∆ηµοσίου, καθώς και κάθε άλλη γενική ή ειδική διάταξη, όπως αυτές ίσχυαν κατά την ηµεροµηνία δηµοσίευσης του νέου νόµου (20-7-2010). Ακόµη ορίζεται ότι για θέµατα που δεν ρυθµίζονται από τις διατάξεις του άρθρου 4 του νόµου για τον τρόπο υπολογισµού της σύνταξης, έχουν εφαρµογή οι διατάξεις του Π.∆. 169/2007 και του Ν. 2084/1992, καθώς και κάθε άλλη γενική ή ειδική διάταξη κατά περίπτωση, όπως αυτές ίσχυαν κατά την ηµεροµηνία δηµοσίευσης του νόµου αυτού. Πιστοποίηση αναπηρίας των ∆ηµοσίων Υπαλλήλων.
Σχετικά µε το θέµα αυτό, ορίζεται ότι µετά τη δηµιουργία του Κέντρου Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕ.Π.Α.) από 1-1-2011, εξακολουθούν να ισχύουν οι διατάξεις της συνταξιοδοτικής νοµοθεσίας του ∆ηµοσίου, που προβλέπουν δικαιοδοσία των Ανωτάτων Υγειονοµικών Επιτροπών Στρατού (Α.Σ.Υ.Ε.) Ναυτικού (Α.Ν.Υ.Ε.) Αεροπορίας (Α.Α.Υ.Ε.) και Ανωτάτης Υγειονοµικής Επιτροπής της Ελληνικής Αστυνοµίας, καθώς και των επιτροπών απαλλαγών και των τριµελών εξ’ Ιατρών επιτροπών. Το ποσοστό αναπηρίας που συνεπάγεται κάθε πάθηση ή βλάβη ή σωµατική ή ψυχική ή πνευµατική εξασθένηση η συνδυασµένη εµφάνιση τέτοιων παθήσεων ή βλαβών ή εξασθενήσεων, καθώς και οι υποτροπές αυτών, προκαθορίζονται για το ∆ηµόσιο και τους ασφαλιστικούς φορείς, µε εκατοστιαία αναλογία στον Ενιαίο Κανονισµό Προσδιορισµού Ποσοστού Αναπηρίας, σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 7 του Ν. 3863/2010.
152
Στο άρθρο 7 του Ν. 3865/20010 ρυθµίζεται το θέµα της αναπροσαρµογής από 1-1-2014 των καταβαλλόµενων συντάξεων, συµπεριλαµβανοµένων και των χορηγιών και των βοηθηµάτων του ∆ηµοσίου, κατ’ αναλογία προς τις ρυθµίσεις του άρθρου 11 του Ν. 3863/2010 για τους ασφαλισµένους στον Ιδιωτικό τοµέα, περί των οποίων έγινε λόγος πάρα πάνω. Ορίζεται ότι από την ηµεροµηνία αυτή, οι συντάξεις των προσώπων αυτών, αναπροσαρµόζονται µόνο µε διάταξη ειδικού νόµου, σύµφωνα µε το τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 2 άρθρου 73 του Συντάγµατος, στη βάση συντελεστή που διαµορφώνεται κατά 50% από την µεταβολή του Α.Ε.Π. και κατά 50% από τη µεταβολή του ∆είκτη Τιµών Καταναλωτή του προηγούµενου έτους και δεν υπερβαίνει την ετήσια µεταβολή του ∆είκτη Τιµών Καταναλωτή. Ορίζεται µάλιστα, ότι η διάταξη αυτή υπερισχύει κάθε αντίθετης γενικής ή ειδικής διάταξης νόµου, ή κανονιστικής πράξης µε την οποία προβλέπεται η αναπροσαρµογή ή αύξηση σύνταξης, χορηγίας ή βοηθήµατος που καταβάλλεται από το ∆ηµόσιο, κατά τρόπο διαφορετικό, από τον οριζόµενο µε τις διατάξεις του προηγούµενου εδαφίου. Κατά τα άλλα, επαναλαµβάνονται οι διατάξεις του άρθρου 11 του Ν. 3863/2010 για την αναπροσαρµογή των συντάξεων και των ορίων ηλικίας, οι οποίες έχουν εκτεθεί στο µέρος αυτής της εργασίας που αφορά την αναπροσαρµογή των συντάξεων, των ασφαλισµένων στον Ιδιωτικό Τοµέα. Η διαφοροποίηση εδώ συνίσταται στο ότι ο ανακαθορισµός των ορίων ηλικίας γίνεται µε ειδικό νόµο, σύµφωνα µε το τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 2 του άρθρου 73 του Συντάγµατος, που ψηφίζεται κατά το τελευταίο έτος κάθε περιόδου, µε βάση τους σχετικούς δείκτες που προσδιορίζονται από την Ελληνική Στατιστική Αρχή και την Eurostat και αφορούν την επόµενη περίοδο.
153
Αναπροσαρµογή συντάξεων και ορίων ηλικίας.
Το ζήτηµα αυτό αντιµετωπίζεται στις διατάξεις του άρθρου 8 του Ν. 3865/2010, σχεδόν ίδιες µε αυτές που καθιερώθηκαν για τους ασφαλισµένους στον Ιδιωτικό Τοµέα, µε τις διατάξεις του Ν. 3863/2010. Έτσι στις διατάξεις του άρθρου 8 του νέου ασφαλιστικού νόµου, για τους υπαγόµενους στο συνταξιοδοτικό καθεστώς του ∆ηµοσίου (ν. 3865/2010),ορίζεται ότι ισχύει και γι’ αυτούς το κριτήριο διάρκειας του εγγάµου βίου, προκειµένου να δικαιωθεί σύνταξη ο επιζών σύζυγος, που καθιερώθηκε µε τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 12 του Ν. 3863/2010, (για τον θανόντα ασφαλισµένο 3 έτη και για το θανόντα συνταξιούχο 5 έτη). Κατά τα λοιπά, για τη συνταξιοδότηση των επιζώντων συζύγων, ισχύουν οι διατάξεις των Προεδρικών ∆ιαταγµάτων 167/2007 (Κώδικας Συντάξεων Προσωπικού Σιδηροδρόµων), 168/2007 (Κώδικας Πολεµικών Συντάξεων και 169/2007 (Κώδικας Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων) και του Ν. 2084/1991. Οι διατάξεις της συνταξιοδοτικής νοµοθεσίας του ∆ηµοσίου που προβλέπουν τη συνταξιοδότηση επιζώντων συζύγων ανεξάρτητα από τη διάρκεια του έγγαµου βίου, εξακολουθούν να ισχύουν. Πάρα πέρα ορίζεται, ότι οι διατάξεις των περιπτώσεων α΄ και β΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 62 του Ν. 2676/1999 έχουν ανάλογη εφαρµογή και για τους επιζώντες συζύγους, µε εξαίρεση όσους έχουν αναπηρία κατά ποσοστό 67% και άνω, που λαµβάνουν σύνταξη από το ∆ηµόσιο. ∆ιευκρινίζεται όµως ότι οι διατάξεις αυτές δεν έχουν εφαρµογή, για όσους έχουν αναπηρία 67% λαµβάνουν εξ’ ιδίου δικαιώµατος σύνταξη από το ∆ηµόσιο, ή πολεµική σύνταξη γενικά, ή σύνταξη µε βάση τις διατάξεις των Ν. 1897/1990 και (προστασία θυµάτων τροµοκρατικών πράξεων) και 1977/1991 (σύνταξη παθόντος στην υπηρεσία λόγω αυξηµένου κινδύνου), καθώς και για όσους υπάγονται στις διατάξεις της παραγράφου 14 του άρθρου
154
Όροι συνταξιοδότησης επιζώντος συζύγου.
8 του Ν.2592/1998 (αφορά όσους συνταξιούχους υπηρετούν ή προσλαµβάνονται σε θέσεις του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα και λαµβάνουν σύνταξη και αποδοχές συγχρόνως). Οι διατάξεις του Ν. 2676/1999, στις οποίες γίνεται αναφορά, προβλέπουν ότι σε περίπτωση θανάτου ασφαλισµένου ή συνταξιούχου ασφαλιστικού οργανισµού κύριας ή επικουρικής ασφάλισης αρµοδιότητας του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, στον επιζώντα σύζυγο που θεµελιώνει συνταξιοδοτικό δικαίωµα λόγω θανάτου, σύµφωνα µε τις γενικές ή καταστατικές διατάξεις του κάθε οργανισµού, καταβάλλεται για µια 3ετία χωρίς περιορισµούς, η σύνταξη, εφ’ όσον δεν εργάζεται ή δεν απασχολείται ή δεν λαµβάνει σύνταξη από οποιονδήποτε ασφαλιστικό οργανισµό ή το ∆ηµόσιο . Στην περίπτωση που ο επιζών σύζυγος εργάζεται ή απασχολείται ή λαµβάνει σύνταξη από οποιονδήποτε ασφαλιστικό οργανισµό ή το ∆ηµόσιο, η σύνταξη περιορίζεται στο 50% της σύνταξης λόγω θανάτου έως τη συµπλήρωση του 65ου έτους. Μετά τη συµπλήρωση του ορίου αυτού ο επιζών σύζυγος λαµβάνει το 70% της σύνταξης αυτής. Ορίζεται ακόµη από το νέο νόµο, ότι εάν στην κατά τα ανωτέρω µειωµένη σύνταξη του επιζώντος συζύγου, συµµετέχουν ανάπηρα ή ανήλικα τέκνα ή τέκνα που σπουδάζουν, υπό τις προϋποθέσεις της περίπτωσης δ΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 5 του Π.∆. 169/2007, ο επιζών σύζυγος, µπορεί να ζητήσει την αναστολή καταβολής του µεριδίου του, οπότε αυτό επιµερίζεται στα τέκνα σε ίσα µέρη. Τέλος ορίζεται ότι οι διατάξεις της παραγράφου 2, καθώς και αυτές της παραγράφου 9 του άρθρου 4 του Ν. 3620/2007, έχουν εφαρµογή και για όσα από τα αναφερόµενα σε αυτές πρόσωπα, συνταξιοδοτούνται µε βάση τις διατάξεις του Π.∆.167/2007 (Κώδικας Συντάξεων Προσωπικού Σιδηροδρόµων). Οι διατάξεις στις οποίες γίνεται αναφορά, ορίζουν ότι καταβάλλονται δυο συντάξεις στον επιζώντα σύζυγο, που δικαιούται ή
155
έχει δικαιωθεί από το ∆ηµόσιο σύνταξη εξ’ ιδίου δικαιώµατος και σύνταξη κατά µεταβίβαση λόγω θανάτου της συζύγου του, εφ’ όσον στη σύνταξη αυτή δεν συντρέχουν συνδικαιούχα τέκνα. Στην περίπτωση αυτή, η µια εκ των δύο συντάξεων, κατόπιν επιλογής τους καταβάλλεται µειωµένη κατά 75% Κατά ρητή πρόβλεψη του νόµου, όλες οι αµέσως πάρα πάνω ρυθµίσεις, δεν έχουν εφαρµογή για τα αναφερόµενα σε αυτές πρόσωπα, των οποίων το δικαίωµα γεννήθηκε πριν από την ηµεροµηνία δηµοσίευσης του νόµου αυτού (20-7-2010). Συνταξιοδότηση µελών οικογενείας.
Με τις διατάξεις του άρθρου 9 του Ν. 3865/2010 ρυθµίζονται τα ζητήµατα συνταξιοδότησης των µελών της οικογενείας των υπαγοµένων στο συνταξιοδοτικό καθεστώς του δηµοσίου και κυρίως των άγαµων θυγατέρων, κατά τρόπο όµοιο µε τις ρυθµίσεις του άρθρου 14 του Ν. 3863/2010 για τους ασφαλισµένους στον ιδιωτικό τοµέα Έτσι ορίζεται ότι οι άγαµες θυγατέρες και οι άπορες άγαµες αδελφές αποκτούν δικαίωµα σύνταξης, µε τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις που αποκτούν το δικαίωµα αυτό οι άγαµοι γιοι ή αδελφοί αντίστοιχα, επιφέροντας και εδώ εξίσωση των δύο φύλων. ∆ηλαδή συνταξιοδοτούνται εφ’ όσον είναι ανίκανες ή ανήλικες µετά δε την ενηλικίωση τους, εφ’ όσον σπουδάζουν σε ανώτατες σχολές ή σε δηµόσια ινστιτούτα επαγγελµατικής κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.) µέχρι να τελειώσουν τις σπουδές τους σύµφωνα µε τα έτη που προβλέπει ο οργανισµός της κάθε σχολής και για ένα ακόµη έτος και πάντως όχι πέραν του 24ου έτους της ηλικίας τους. Σύµφωνα µε τα όσα ίσχυαν ως τώρα, το δικαίωµα αυτό έχουν όλες οι θυγατέρες και άπορες κα άγαµες αδελφές, που έχουν το συνταξιοδοτικό τους δικαίωµα από γονείς ή αδέλφια που προσλήφθηκαν στο ∆ηµόσιο από 1-1-1983 και µετά.
156
Ορίζεται όµως ότι κατ’ εξαίρεση, οι ενήλικες άγαµες θυγατέρες που δεν εµπίπτουν στις διατάξεις της προηγούµενης περίπτωσης και έλκουν το συνταξιοδοτικό τους δικαίωµα από γονείς που προσλήφθηκαν στο ∆ηµόσιο µέχρι 31-12-1992, δικαιούνται σύνταξη, εφ΄ όσον συντρέχουν αθροιστικά οι εξής προϋποθέσεις: α) Να µην έχουν µηνιαίο εισόδηµα από το ∆ηµόσιο ή τον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα, µεγαλύτερο από το κατώτατο όριο σύνταξης του ∆ηµοσίου, όπως αυτό ισχύει κάθε φορά. (Σήµερα ανέρχονται στο ποσό των 364,45 ευρώ µηνιαίως). β) Να µην έχουν φορολογητέο εισόδηµα από οποιαδήποτε άλλη πηγή µεγαλύτερο από το πάρα πάνω καθοριζόµενο κατώτατο όριο αναγόµενο σε ετήσια βάση. γ) Να µην λαµβάνουν άλλη σύνταξη και να µην έχουν ασφαλιστεί για σύνταξη σε οποιοδήποτε ασφαλιστικό οργανισµό κυρίας σύνταξης, για χρόνο µε βάση τον οποίο προσδοκούν να θεµελιώσουν σε συνδυασµό και µε την ηλικία τους δικαίωµα ανταποδοτικής σύνταξης από τον φορέα αυτόν και δ) κατά την 31-12-1010 να έχουν συµπληρώσει το 50ο έτος της ηλικίας τους, δηλαδή να έχουν γεννηθεί µέχρι και το έτος 1960. Η σύνταξη όµως των προσώπων της περίπτωσης αυτής, δεν µπορεί να υπερβαίνει το διπλάσιο του κατώτατου ορίου σύνταξης του ∆ηµοσίου, όπως αυτό ισχύει κάθε φορά. (Σήµερα ανέρχεται στο ποσό των 728,90 ευρώ µηνιαίως). Όµοιες διατάξεις µε τις αµέσως πάρα πάνω αναφερόµενες, εισάγονται και για τις άγαµες θυγατέρες και άπορες άγαµες αδελφές των στρατιωτικών, για τις οποίες ως τώρα ισχύουν οι διατάξεις της παραγράφου 5 του άρθρου 31 του Π.∆. 169/2007,κατά τις οποίες όλες οι θυγατέρες και άπορες και άγαµες αδελφές, που είχαν συνταξιοδοτικό δικαίωµα από γονείς αδέλφια που κατατάχθηκαν στο δηµόσιο από 1-1-1983 και µετά, αποκτούν δικαίωµα σύνταξης µε τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις που αποκτούν το δικαίωµα αυτό και τα αγόρια.
157
Το δικαίωµα τώρα αφορά µόνο τις άγαµες αδελφές, ενώ επεκτείνεται σε όλες ανεξάρτητα από το πότε κατατάχθηκαν στο δηµόσιο οι γονείς ή αδέλφια από τους οποίους έλκουν το δικαίωµά τους. Και για τις θυγατέρες αυτές ισχύει η εξαίρεση που αναφέρεται πάρα πάνω για τις κόρες και αδελφές των πολιτικών υπαλλήλων µε τις ίδιες αθροιστικές προϋποθέσεις. Ορίζεται επίσης ότι οι διατάξεις της παραγράφου αυτής (και για τις δυο κατηγορίες θυγατέρων ή αδελφών), έχουν εφαρµογή και για όσα από τα πρόσωπα που αναφέρονται σ’ αυτές υπάγονται στις διατάξεις του Π.∆. 167/2007 (Κώδικας Συνταξιοδότησης Σιδηροδροµικών) και Π.∆. 168/2007 (Κώδικας Πολεµικών Συντάξεων). Ακόµη ορίζεται ότι καταργούνται οι διατάξεις της περίπτωσης γ΄ της παραγρ. 1 των άρθρων 5 και 31 του Π.∆. 169/2007, (αφορά τη συνταξιοδότηση διαζευγµένων θυγατέρων πολιτικών δηµ. υπαλλήλων και στρατιωτικών), της περίπτωσης γ της παραγρ. 1 του άρθρου 2 του Π.∆. 167/2007 (διαζευγµένες θυγατέρες σιδηροδροµικών), καθώς και της περίπτωσης γ΄ της παραγρ. 1 του άρθρου 35 του Π.∆. 168/2007 (διαζευγµένες θυγατέρες πολεµικών συνταξιούχων). Και ότι οι διατάξεις της παραγράφου αυτής δεν έχουν εφαρµογή για τα αναφερόµενα σ’ αυτές πρόσωπα των οποίων το δικαίωµα συνταξιοδότησης γεννήθηκε πριν από την ηµεροµηνία δηµοσίευσης του νόµου αυτού (20-7-2010). Στις διατάξεις της παραγρ. 2 του άρθρου 9 του Ν. 3865/2010 επαναλαµβάνονται οι ρυθµίσεις της παραγρ. 2 του άρθρου 14 του Ν. 3863/2010 για την αναστολή της σύνταξης των άγαµων ή διαζευγµένων θυγατέρων των Πολιτικών ∆ηµοσίων Υπαλλήλων και Στρατιωτικών. Για τις ρυθµίσεις αυτές έχει γίνει λόγος πάρα πάνω κατά την παρουσίαση των διατάξεων του Ν. 3863/2010 για τη συνταξιοδότηση θυγατέρων των ασφαλισµένων του ιδιωτικού τοµέα. Υπάρχει όµως µια µικρή διαφοροποίηση µεταξύ των διατά158
ξεων του Ν. 3863/2010 και του Ν. 3865/2010 επί του θέµατος αυτού, που µάλλον αποτελεί διόρθωση σφάλµατος των εδαφίων α΄ και β΄ της παραγρ. 2 του άρθρου 14 του Ν. 3863/2010. Στα εδάφια α΄ και β΄ της παραγρ. 2 του άρθρου 9 του Ν. 3865/2010 αναφέρεται ότι αναστέλλεται η σύνταξη των άγαµων ή διαζευγµένων θυγατέρων κατά το ½, εφ’ όσον το εισόδηµα τους, κατά τα ανωτέρω, υπερβαίνει το 40πλάσιο όχι όµως και το 50πλάσιο του ηµεροµισθίου του ανειδίκευτου εργάτη, ενώ στα εδάφια α΄ και β΄ της παραγρ. 2 του άρθρου 14 του Ν. 3863/2010, αναφέρεται (προφανώς από λάθος), ότι αναστέλλεται κατά το ½ η σύνταξη των άγαµων και διαζευγµένων θυγατέρων που το εισόδηµα τους υπερβαίνει το 40πλάσιο όχι όµως και το 60πλάσιο του ηµεροµισθίου του ανειδίκευτου εργάτη. Ορίζεται και εδώ, όπως και στην αντίστοιχη διάταξη του Ν. 3863/2010, ότι ο διατάξεις αυτές έχουν ανάλογη εφαρµογή και για τα αναφερόµενα σε αυτές πρόσωπα που συνταξιοδοτούνται µε βάση τις οικείες διατάξεις των Προεδρικών ∆ιαταγµάτων 167/2007 (συνταξιοδότηση Σιδηροδροµικών) και 168/2007 (πολεµικές συντάξεις). Γίνεται ρητή µνεία ότι οι διατάξεις αυτές έχουν εφαρµογή και για τα αναφερόµενα σ’ αυτές πρόσωπα των οποίων το δικαίωµα συνταξιοδότησης γεννήθηκε πριν από την ηµεροµηνία δηµοσίευσης του νόµου αυτού. Στο υπ. αριθ. 132438/0092/15-10-2010 έγγραφα οδηγιών του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, ο περιορισµός καταβολής της σύνταξης των αγάµων θυγατέρων απεικονίζεται στον εξής πίνακα: Έως 11.275,20 ευρω από 11.275,21 έως 15.033,60 από 15.033,61 έως 18,792,00
ΠΟΣΟ ∆ΗΛΩΘΕΝΤΟΣ ΕΙΣΟ∆ΗΜΑΤΟΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΜΕΙΩΣΗΣ
Αµείωτη Μείωση κατά 1/3 Μείωση κατά 1/2
159
από 18.792,00 έως 22.550,40 από 22.550,41 και άνω Απασχόληση συνταξιούχων
Μείωση κατά 3/4 Αναστολή σύνταξης
Σχετικά µε το θέµα αυτό πρέπει να αναφερθεί ότι οι ρυθµίσεις που εισήχθησαν µε τις διατάξεις του άρθρου 16 του Ν. 3863/2010 κατά ρητή πρόβλεψη του νόµου αυτού έχουν ανάλογη εφαρµογή και για όσους συνταξιοδοτούνται µε βάση τις διατάξεις του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων, που εργάζονται εκτός του ευρύτερου δηµοσίου τοµέα, όπως αυτός έχει οριοθετηθεί µε τις διατάξεις της παραγρ. 6 του άρθρου 1 του Ν. 1256/1982, ή αυτοαπασχολούνται. Περί αυτών έχει γίνει λόγος πάρα πάνω, στο µέρος που γίνεται η παρουσίαση των σχετικών διατάξεων του Ν 3863/2010. Στις διατάξεις του άρθρου 10 του Ν. 3865/2010 επαναλαµβάνεται η διάταξη αυτή, προστίθεται όµως ότι οι διατάξεις αυτές έχουν ανάλογη εφαρµογή και για τους συνταξιούχους στρατιωτικούς, για τους οποίους όµως τα αναφερόµενα όρια ηλικίας µειώνονται κατά (2) έτη. Επαναλαµβάνεται και στο νόµο αυτό, ότι οι διατάξεις της παραγράφου 14 του άρθρου 8 του Ν. 2592/1998 (αφορά µείωση των καταβαλλοµένων συντάξεων, των απασχολουµένων συνταξιούχων) καθώς και των παραγράφων 1 έως 7 του άρθρου 58 του Π.∆. 169/2007 (αφορά ρυθµίσεις σε περίπτωση συνδροµής σύνταξης και µισθού δηµοσίων υπαλλήλων), εξακολουθούν να ισχύουν. Επίσης επαναλαµβάνεται και εδώ η υποχρέωση των συνταξιούχων που αναλαµβάνουν εργασία, να δηλώσουν τούτο πριν αναλάβουν εργασία ή αυτοαπασχοληθούν στην υπηρεσία συντάξεων του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, παράλειψη της οποίας συνεπάγεται καταλογισµό σε βάρος τους, του ποσού των
160
συντάξεων που έλαβαν κατά το χρονικό διάστηµα της εργασίας τους ή της αυτοαπασχόλησής τους και πρόστιµο επί του καταλογισθέντος ποσού, ίσο µε το νόµιµο τόκο υπερηµερίας. Λεπτοµερείς οδηγίες για την εφαρµογή των διατάξεων του άρθρου 10 του Ν. 3865/2010 σχετικά µε τους περιορισµούς στις συντάξεις των συνταξιούχων του ∆ηµοσίου που αναλαµβάνουν εργασία ως µισθωτοί εκτός του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα ή αυτοαπασχολούνται, παρασχέθηκαν µε το υπ. αριθ. 157363/0092/111-2010 έγγραφο του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Εισφορά Αλληλεγγύης συνταξιούχων.
Επαναλαµβάνονται και στο άρθρο 11 του Ν. 3865/2010, οι διατάξεις του άρθρου 38 του Ν. 3863/2010 για την εισφορά αλληλεγγύης των Συνταξιούχων, υπέρ του Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών (Α.Κ.Α.Γ.Ε.), περί των οποίων έχει γίνει λόγος πάρα πάνω. Οι αποκλίσεις από τις ρυθµίσεις του Ν. 3863/2010 είναι µικρές. Έτσι ορίζεται ότι για τον προσδιορισµό του συνολικού ποσού της σύνταξης, επί του οποίου η παρακράτηση, λαµβάνεται υπ’ όψη το ποσό της µηνιαίας σύνταξης, καθώς και τα συγκαταβαλλόµενα µε αυτή ποσά του επιδόµατος εξοµάλυνσης του άρθρου 1 του Ν. 3070/2003 και της τυχόν προσωπικής και αµεταβίβαστης διαφοράς. Επίσης ορίζεται ότι, από την κράτηση εξαιρούνται όσοι λαµβάνουν επίδοµα ανικανότητας µε βάση τις διατάξεις των παραγράφων 5 και 6 του άρθρου 54 του Π.∆. 169/2007 (στρατιωτικοί που συνταξιοδοτήθηκαν γιατί υπέστησαν διαφόρους νόσους, κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας τους και αξιωµατικοί και οπλίτες που συνταξιοδοτούνται γιατί έπαθαν ορισµένες παθήσεις όπως π.χ. παραπληγία και τους έχει χορηγηθεί γι’ αυτό ειδικό επίδοµα),
161
καθώς και όσοι λαµβάνουν πολεµική σύνταξη, ως παθόντες στην υπηρεσία ή ένεκα ταύτης ή βάσει των διατάξεων των νόµων 1897/1996 και 1977/1991 (προστασία θυµάτων τροµοκρατικών πράξεων και παθόντων στην υπηρεσία λόγω αυξηµένου κινδύνου). Τέλος διευκρινίζεται ότι οι διατάξεις του άρθρου αυτού έχουν ανάλογη εφαρµογή και για τις χορηγίες και τα βοηθήµατα που καταβάλλει το ∆ηµόσιο. Συνταξιοδοτικό καθεστώς του αγρονοµικού προσωπικού της Ελληνικής Αγροφυλακής
Με τις διατάξεις του άρθρου 12 του Ν. 3865/2010 ρυθµίστηκαν θέµατα που αφορούν τη συνταξιοδότηση του αγρονοµικού προσωπικού της Ελληνικής Αγροφυλακής και ορίστηκε ότι το προσωπικό αυτό δικαιούνται σύνταξη από το ∆ηµόσιο Ταµείο, µε εφαρµογή όλων των διατάξεων που ισχύουν κάθε φορά για την απονοµή σύνταξης στους δηµόσιους πολιτικούς υπαλλήλους. Επίσης ορίζεται ότι ως µισθός για τον κανονισµό σύνταξης του προσωπικού αυτού, λαµβάνεται υπ’ όψη ο βασικός µισθός ενέργειας του µισθολογικού κλιµακίου ή του βαθµού κατά περίπτωση, που έφερε κατά την έξοδό του από την υπηρεσία, όπως αυτός ορίζεται από τις διατάξεις που ισχύουν κάθε φορά, µαζί µε την προσαύξηση του τυχόν καταβαλλόµενου επιδόµατος χρόνου υπηρεσίας. Καθορίζονται και ορισµένες άλλες λεπτοµέρειες για τη συνταξιοδότηση των προσώπων αυτών. Και τέλος ορίζεται ότι οι συντάξεις όσων από τα πρόσωπα αυτά έχουν αποχωρήσει η αποχωρούν από την υπηρεσία, µέχρι την ηµεροµηνία δηµοσίευσης του νόµου αυτού (20-7-2010), αναπροσαρµόζονται οίκοθεν, από τις αρµόδιες ∆ιευθύνσεις Συντάξεων του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, σύµφωνα µε τα
162
οριζόµενα στις διατάξεις του άρθρου αυτού του νόµου. Συνταξιοδότηση αιρετών οργάνων.
Με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 14 του Ν. 3865/2010 προβλέπεται ότι στους βουλευτές και τα αιρετά όργανα των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β΄ βαθµού, που λαµβάνουν συγχρόνως σύνταξη από το ∆ηµόσιο είτε εξ’ ιδίου δικαιώµατος, είτε κατά µεταβίβαση και βουλευτική αποζηµίωση ή έξοδα παράστασης αντίστοιχα, η σύνταξη του ∆ηµοσίου καταβάλλεται µειωµένη κατά 70%. Από τις διατάξεις αυτές εξαιρούνται όσοι λαµβάνουν σύνταξη παθόντος στην υπηρεσία, λόγω αυξηµένου κινδύνου (Ν. 1977/1991) ή λόγω τροµοκρατικής ενέργειας (Ν.1977/1991) ή λόγω τροµοκρατικής ενέργειας (Ν. 1897/1990), καθώς και όσοι λαµβάνουν εξ’ ιδίου δικαιώµατος πολεµική σύνταξη ή σύνταξη παθόντος στην υπηρεσία και εξ’ αιτίας αυτής. Αυτονόητο είναι ότι εάν τα πάρα πάνω πρόσωπα παραιτηθούν από τα δικαιώµατά τους, για λήψη βουλευτικής αποζηµίωσης ή εξόδων παράστασης κατά περίπτωση, δεν εµπίπτουν στις προαναφερόµενες διατάξεις. Με τις διατάξεις της παραγράφου 2, προβλέπεται ότι οι ∆ήµαρχοι και οι Πρόεδροι Κοινοτήτων που έχουν την υπαλληλική ιδιότητα και επιλέγουν, σύµφωνα µε τις διατάξεις της παραγράφου 7 του άρθρου 8 του Ν.3833/2010, να λαµβάνουν τα έξοδα παράστασης και όχι τις αποδοχές της οργανικής τους θέσης, διατηρούν το καθεστώς της υγειονοµικής περίθαλψης, στο οποίο υπάγονταν πριν από την εκλογή τους στις θέσεις αυτές. Οι αναλογούσες κρατήσεις για υγειονοµική περίθαλψη, υπολογίζονται επί των εξόδων παράστασης και αποδίδονται κάθε µήνα στον οικείο φορέα. Με τις διατάξεις της παραγράφου 3 προβλέπεται ότι τα αιρετά
163
όργανα των Ο.Τ.Α. α΄ και β΄ βαθµού, που έχουν υπαλληλική ιδιότητα, µε εξαίρεση τους προέδρους νοµαρχιακών αυτοδιοικήσεων, τους νοµάρχες, τους δηµάρχους και τους προέδρους κοινοτήτων, και επιλέγουν σύµφωνα µε τις διατάξεις της παραγράφου 7 του άρθρου 8 του Ν. 3833/2010 την καταβολή των εξόδων παράστασης, αντί των αποδοχών της οργανικής τους θέσης, εξακολουθούν να διέπονται από το ασφαλιστικό- συνταξιοδοτικό καθεστώς της προηγούµενης θέσης τους, οπότε και όλη η θητεία τους ως αιρετών οργάνων λογίζεται ως πραγµατική και συντάξιµη στη θέση από την οποία προέρχονται. Οι αναλογούσες ασφαλιστικές εισφορές, θα λογίζονται επί των τακτικών αποδοχών της οργανικής τους θέσης, όπως αυτές ισχύουν κάθε φορά και θα παρακρατούνται από τα έξοδα παράστασης, αποδιδόµενες στους οικείους ασφαλιστικούς φορείς, µε την ίδια διαδικασία που ίσχυε πριν από την έναρξη ισχύος του Ν. 3833/2010. Όπου προβλέπεται εργοδοτική εισφορά, αυτή καταβάλλεται από τον φορέα της οργανικής τους θέσης. Εάν από την ισχύ του ανωτέρω νόµου 3833/2010 και µέχρι την ηµεροµηνία ισχύος του Ν. 3865/2010 (21-7-2010), δεν παρακρατήθηκαν ασφαλιστικές εισφορές, επί των αποδοχών της οργανικής θέσης των ανωτέρω προσώπων, αυτές παρακρατούνται αναδροµικά σύµφωνα µε τα ανωτέρω και αποδίδονται στον οικείο ασφαλιστικό φορέα. Οι πάρα πάνω διατάξεις δεν έχουν εφαρµογή, για τους προέδρους νοµαρχιακών αυτοδιοικήσεων, νοµάρχες, δηµάρχους και προέδρους κοινοτήτων, που έχουν την υπαλληλική ιδιότητα, και επιλέγουν σύµφωνα µε τις διατάξεις της παραγράφου 7 του άρθρου 8 του Ν. 3833/2010, την καταβολή των εξόδων παράστασης , αντί των αποδοχών της οργανικής τους θέσης, γιατί ο χρόνος θητείας τους στις θέσεις αυτές, λογίζεται συντάξιµος από το ∆ηµόσιο. Σε περίπτωση που δεν θεµελιώσουν δικαίωµα χορηγίας, ο
164
χρόνος αυτός αξιοποιείται συνταξιοδοτικά αφού µπορεί, σύµφωνα µε τις διατάξεις της παραγράφου 21 του άρθρου 2 του Ν.3075/2002 να προσµετρηθεί στην λοιπή δηµόσια υπηρεσία τους. Εποµένως, οι ασφαλιστικές εισφορές που πρέπει να καταβάλουν τα πρόσωπα αυτά, θα υπολογίζονται επί των εξόδων παράστασης, µε την ίδια διαδικασία που ίσχυε πριν από την έναρξη ισχύος του Ν. 3833/2010 έγγραφο της Γενικής ∆ιεύθυνσης Συντάξεων του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, υπ’ αριθ. 157363/0092/1-11-2010). Συνταξιοδότηση υπαλλήλων της Βουλής.
Στο άρθρο15 του Ν. 3865/2010, περιλαµβάνονται ρυθµίσεις για την συνταξιοδότηση των υπαλλήλων της Βουλής. Σύµφωνα µε αυτές, για τον υπολογισµό της σύνταξης και τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης των υπαλλήλων της Βουλής, εφαρµόζονται από 1-1-2011 οι διατάξεις της συνταξιοδοτικής νοµοθεσίας του ∆ηµοσίου κατά περίπτωση, όπως αυτές ισχύουν κάθε φορά για τους τακτικούς υπαλλήλους των Υπουργείων. Ως µισθός για τον υπολογισµό της σύνταξής τους, λαµβάνεται αυτός που προσδιορίζεται από τις οικείες διατάξεις του Κανονισµού της Βουλής. ∆ιευκρινίζεται, ότι οι πάρα πάνω διατάξεις δεν έχουν εφαρµογή, για τους υπαλλήλους της Βουλής που θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα µέχρι 31-12-2010, για τη συνταξιοδότηση των οποίων, ανεξαρτήτως του χρόνου συνταξιοδότησής τους, εφαρµόζεται το ισχύον έως τη δηµοσίευση του νέου ασφαλιστικού νόµου (20-7-2010) καθεστώς, το οποίο προβλέπεται από τον Κανονισµό της Βουλής.
165
Στο άρθρο 16 του Ν. 3865/2010, περιέχονται και ορισµένες ρυθµίσεις που συµπληρώνουν τις υπάρχουσες διατάξεις της συνταξιοδοτικής νοµοθεσίας, που διέπει τους δηµοσίους υπαλλήλους και είναι από τις ελάχιστες που βρίσκονται σε θετική κατεύθυνση. Έτσι στο προτελευταίο εδάφιο της περίπτωσης α΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 1 του Π.∆. 169/2007 (Κώδικας Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων), στο οποίο προβλέπεται η συνταξιοδότηση δηµοσίων υπαλλήλων, που πάσχουν από ορισµένες παθήσεις (παντελώς τυφλοί, παραπληγικοί ή τετραπληγικοί, καθώς και πάσχοντες από υπερφωσφοτεσαιµία ή από οµόζυγο µεσογειακή ή δρεπανοκυτταρική ή µικροδρεπανοκυτταρική αναιµία και υποβάλλονται σε µετάγγιση ή από χρόνια νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου και υποβάλλονται σε αιµοκάθαρση ή περιτοναϊκή κάθαρση ή έχουν υποστεί µεταµόσχευση µυελού των οστών, ή συµπαγών οργάνων –καρδιά, πνεύµονες, ήπαρ, πάγκρεας και νεφροί– εφ’ όσον για τις περιπτώσεις αυτές συντρέχει ποσοστό αναπηρίας, τουλάχιστον 67% δεκαπενταετή πλήρη πραγµατική συντάξιµη υπηρεσία, προστίθενται και αυτοί που πάσχουν από αιµορροφιλία Α΄ ή Β΄ ή µυασθένεια- µυοπάθεια ή έχουν υποστεί ακρωτηριασµό των άνω ή κάτω άκρων ή του ενός άνω και του ενός κάτω άκρου, ώστε και αυτοί, εφ’ όσον έχουν ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 67% , συνταξιοδοτούνται µε µοναδική προϋπόθεση τη συµπλήρωση 15ετούς πλήρους πραγµατικής συντάξιµης υπηρεσίας. Επίσης στο προτελευταίο εδάφιο της περίπτωσης α΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 26 του Π.∆. 169/2007 που προβλέπει τη συνταξιοδότηση στρατιωτικών που πάσχουν από ορισµένες σ’ αυτό απαριθµούµενες παθήσεις, µε µόνη προϋπόθεση τη συµπλήρωση 15ετούς πλήρους πραγµατικής συντάξιµης υπηρε166
Άλλες συνταξιοδοτικές ρυθµίσεις του νέου ασφαλιστικού νόµου.
σίας, εφ’ όσον ΄έχουν αναπηρία 67%, προστίθεται ανάλογη διάταξη και για τους στρατιωτικούς, ώστε και αυτοί που έχουν υποστεί µεταµόσχευση µυελού των οστών ή συµπαγών οργάνων (καρδιά, πνεύµονες, ήπαρ, πάγκρεας και νεφρά), ή πάσχουν από αιµορροφιλία Α΄και Β΄ ή µυασθένεια – µυοπάθεια ή έχουν υποστεί ακρωτηριασµό των άνω ή κάτω άκρων ή του ενός άνω και του ενός κάτω άκρου, να µπορούν να συνταξιοδοτηθούν , εφ’ όσον έχουν αναπηρία 67% µε 15ετή πλήρη πραγµατική συντάξιµη υπηρεσία. Υπάρχει στο νόµο πρόβλεψη, σύµφωνα µε την οποία, οι πάρα πάνω διατάξεις έχουν ανάλογη εφαρµογή και για τα πρόσωπα στα οποία έχουν συντρέξει οι προϋποθέσεις των διατάξεων αυτών κατά το παρελθόν και έχουν εξέλθει της υπηρεσίας, πριν από την έναρξη ισχύος του νόµου αυτού, καθώς και για τις οικογένειες όσων από αυτούς έχουν πεθάνει. Οι συντάξεις των προσώπων αυτών αναπροσαρµόζονται από τις αρµόδιες ∆ιευθύνσεις Συντάξεων του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους µετά από αίτηση του ενδιαφερόµενου και τα οικονοµικά αποτελέσµατα αρχίζουν από την πρώτη του επόµενου της ηµεροµηνίας υποβολής της αίτησης µήνα και προκειµένου για όσους έχουν υποστεί µεταµόσχευση µυελού των οστών ή συµπαγών οργάνων, από την ηµεροµηνία δηµοσίευσης του Ν. 3620/2007. Αναγνωριζόµενες υπηρεσίες στους ∆ηµοσίους Υπαλλήλους.
Περί αυτών προβλέπουν οι διατάξεις του άρθρου 17 του Ν. 3865/2010. Σύµφωνα µε αυτές, για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα από 1-1-2011 και µετά, θεωρείται ως συντάξιµος χρόνος πραγµατικής υπηρεσίας και ο χρόνος σπουδών , για την από167
κτηση ενός µόνο πτυχίου ανώτερης ή ανώτατης σχολής της ηµεδαπής ή της αλλοδαπής, καθώς και ο χρόνος σπουδών, µετά τη συµπλήρωση του 17ου έτους της ηλικίας, σε µέσες επαγγελµατικές σχολές, ο οποίος είναι ίσος µε τα κατά το χρόνο αποφοίτησης επίσηµα ακέραια χρόνια σπουδών της οικείας σχολής, εφ’ όσον ο χρόνος αυτός δεν υπολογίζεται συντάξιµος µε βάση άλλες διατάξεις. Για τα πάρα πάνω πρόσωπα, ο χρόνος εκπαιδευτικής αδείας που λογίζεται συντάξιµος, κατά τις διατάξεις της συνταξιοδοτικής νοµοθεσίας των ∆ηµοσίων Υπαλλήλων, ανέρχεται σε δύο (2) έτη. Ο πάρα πάνω χρόνος σπουδών, αναγνωρίζεται ως συντάξιµος , εφ’ όσον ο ασφαλισµένος έχει συµπληρώσει υπηρεσία 12 ετών. Η αναγνώριση και εξαγορά του χρόνου αυτού, γίνεται σύµφωνα µε όσα αναφέρονται στις διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 17 του Ν. 2084/1992. Ακόµη ορίζεται, ότι θεωρείται ως συντάξιµος χρόνος, πραγµατικής υπηρεσίας ο χρόνος αδείας άνευ αποδοχών, ανατροφής παιδιών ηλικίας µέχρι 6 ετών, όπως αυτός ισχύει κάθε φορά µε βάση τις οικείες διατάξεις, µε την προϋπόθεση καταβολής από τον υπάλληλο των προβλεπόµενο ασφαλιστικών εισφορών. Όπως και για τους ασφαλισµένους στον ιδιωτικό τοµέα, ο αναγνωριζόµενος χρόνος καθορίζεται κατ’ ανώτατο όριο: α) σε 4 έτη για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα εντός του έτους 2011. β) σε 5 έτη για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα εντός του 2012, γ) σε 6 έτη για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα εντός του 2013 και δ) σε 7 έτη για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα από 1-1-2014 και εφεξής. Τέλος ορίζεται ότι οι διατάξεις του άρθρου αυτού έχουν ανάλογη εφαρµογή και για τα πρόσωπα που ασφαλίστηκαν για πρώτη φορά από 1-1-1993 και µετά, σε οποιονδήποτε ασφαλιστικό οργανισµό κύριας ασφάλισης, συµπεριλαµβανοµένου του ∆ηµοσίου.
168
Στο άρθρο 20 του Ν. 3865/2010, περιέχονται ειδικές διατάξεις, για τα στελέχη των Ενόπλων ∆υνάµεων των Σωµάτων Ασφαλείας και του Πυροσβεστικού Σώµατος. Έτσι κατοχυρώνονται και για τα πρόσωπα αυτά τα θεµελιωµένα δικαιώµατα καθ’ όµοιο τρόπο µε τους άλλους δηµόσιους υπαλλήλους. Προβλέπεται ακόµη, ότι για τα στελέχη των Ενόπλων ∆υνάµεων, των Σωµάτων Ασφαλείας και του Πυροσβεστικού Σώµατος που θεµελιώνουν, σύµφωνα µε τις υφιστάµενες µέχρι τη θέση σε ισχύ του νέου ασφαλιστικού νόµου διατάξεις, συνταξιοδοτικό δικαίωµα εντός του έτους 2011, η υποχρέωση συντάξιµης υπηρεσίας αυξάνεται κατά ενάµισι (11/2) επί πλέον έτος. Για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα το έτος 2012 η υποχρέωση συντάξιµης υπηρεσίας αυξάνεται κατά τρία (3) έτη επί πλέον έτη. Για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δι169
Ειδικές ρυθµίσεις για τα στελέχη των Ενόπλων ∆υνάµεων, των Σωµάτων Ασφαλείας και του Πυροσβεστικού Σώµατος.
Στο άρθρο 20 του νέου ασφαλιστικού νόµου, ορίζεται ότι οι διατάξεις των προηγούµενων άρθρων, κατά το µέρος που αφορούν τους υπαγόµενους στο ασφαλιστικό – συνταξιοδοτικό καθεστώς του ∆ηµοσίου, εφαρµόζονται αναλόγως και για τους υπαλλήλους του Ο.Τ.Α. και των άλλων Ν.Π.∆.∆. που διέπονται από το ίδιο µε τους δηµοσίους υπαλλήλους συνταξιοδοτικό καθεστώς, είτε οι συντάξεις τους βαρύνουν το ∆ηµόσιο, είτε τους οικείους φορείς, καθώς και για το προσωπικό του Οργανισµού Σιδηροδρόµων Ελλάδος και των υπαλλήλων των ασφαλιστικών Ταµείων του προσωπικού των Σιδηροδροµικών ∆ικτύων που διέπονται από το καθεστώς του Ν. ∆. 3395/1955 (ΦΕΚ 276Α).
Έκταση εφαρµογής των διατάξεων του Ν. 3865/2010.
καίωµα το έτος 2013, η υποχρέωση συντάξιµης υπηρεσίας αυξάνεται κατά (4 ½) επί πλέον έτη και για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα το έτος 2014, η υποχρέωση συντάξιµης υπηρεσίας αυξάνεται κατά έξι (6) επί πλέον έτη. Για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα µέχρι 3112-2014 ο τρόπος υπολογισµού της σύνταξης ως προς τις κατηγορίες προσώπων των παραγράφων 1 και 2 (δηλαδή των αµέσως πάρα πάνω), ρυθµίζονται σύµφωνα µε τις ισχύουσες µέχρι τη θέση σε ισχύ του νέου ασφαλιστικού νόµου, διατάξεις του άρθρου 42 του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων (Π.∆. 169/2007) και του άρθρου 1 του Ν. 3029/2002. Για όσους θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα από 1-12015 και µετά, η σύνταξη τους υπολογίζεται σύµφωνα µε τις διατάξεις των άρθρων 3 και 4 του νέου ασφαλιστικού νόµου (βασική και αναλογική σύνταξη). Για τα στελέχη των Ενόπλων ∆υνάµεων, των Σωµάτων Ασφαλείας και του Πυροσβεστικού Σώµατος, που δεν υπάγονται στις αµέσως πάρα πάνω εκτεθείσες διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 20 του νέου ασφαλιστικού νόµου και θεµελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωµα από 1-1-2015 και µετά, ορίζεται ότι δικαιούνται σύνταξη, εφ’ όσον έχουν συµπληρώσει το 60ο έτος της ηλικίας τους και 40 έτη συντάξιµης υπηρεσίας, στα οποία συνυπολογίζονται αθροιστικά. α) Ο χρόνος πραγµατικής συντάξιµης υπηρεσίας, όπως αυτός προσδιορίζεται στις διατάξεις του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων (Π.∆. 169/2007),όπως ισχύει σήµερα. β) Ο χρόνος συντάξιµης υπηρεσίας, που λογίζεται αυξηµένος στο διπλάσιο ή τριπλάσιο, µέχρι πέντε (5) έτη, όπως προσδιορίζεται στο άρθρο 40 του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων (Π.∆. 169/2007), όπως ισχύει σήµερα. γ) Ο χρόνος διαδοχικής ασφάλισης, που αναγνωρίζεται ως συντάξιµος, σύµφωνα µε την παράγραφο 10 του άρθρου 4 του νέου ασφαλιστικού νόµου (η διάταξη αυτή παραπέµπει στις δια170
τάξεις του άρθρου 5 του ν. 3863/2010, δηλαδή του νέου ασφαλιστικού νόµου για τους ασφαλισµένους στον ιδιωτικό τοµέα, οι οποίες έχουν εκτεθεί σε άλλο µέρος της εργασίας αυτής). Οι διατάξεις του άρθρου 40 του Π.∆. 169/2007, στις οποίες παραπέµπει η διάταξη αυτή, καθορίζουν λεπτοµερώς ποιες ακριβώς υπηρεσίες υπολογίζονται στο διπλάσιο ή το τριπλάσιο. Πάρα πέρα προβλέπεται ότι για τα στελέχη των Ε.∆. των Σ.Α. και του Π.Σ. που δεν υπάγονται στις προεκτεθείσες ρυθµίσεις και αποµακρύνονται αυτεπαγγέλτως, εκτός των περιπτώσεων επιβολής καταστατικής ποινής, που συνεπάγεται απώλεια του δικαιώµατος καταβολής σύνταξης, η σύνταξη καταβάλλεται µε τη συµπλήρωση του χρόνου που αντιστοιχεί στα τριάντα πέντε (35) έτη πραγµατικής υπηρεσίας ή µε τη συµπλήρωση του εξηκοστού (60ου) έτους της ηλικίας. Γίνεται ακόµη τροποποίηση του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 3 του άρθρου 41 του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων (Π.∆..169/2007), που ορίζει ότι ο διπλασιασµός ή τριπλασιασµός του συντάξιµου χρόνου των στρατιωτικών που τελούν σε κατάσταση πτητικής ενέργειας, εν ενεργεία αλεξιπτωτιστή και υποβρυχίου καταστροφέα, καθώς και των καταδυτών εξαµήνων αυτών που υπηρετούν σε υποβρύχια, γίνεται µόνο εφ’ όσον αυτοί που διετέλεσαν σε κατάσταση πτωτικής ενέργειας, συµπλήρωσαν δεκαπενταετή και οι άλλοι εικοσαετή πραγµατική στρατιωτική υπηρεσία, έτσι που ο διπλασιασµός και τριπλασιασµός του συντάξιµου χρόνου τους, να γίνεται µόνον εφ’ όσον αυτοί συµπλήρωσαν πραγµατική στρατιωτική υπηρεσία είκοσι πέντε (25) ετών. Καθ’ όµοιο τρόπο τροποποιείται και το δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 9 του άρθρου 41 του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων (Π.∆. 169/2007), που ορίζει ότι ο διπλασιασµός του συντάξιµου χρόνου των στρατιωτικών που υπηρετούν ως τεχνικοί σε µονάδες εκκαθάρισης ναρκοπεδίων ξηράς ή σε ναρκαλιευτικά συνεργεία, σύµφωνα µε τις διατάξεις του Ν.∆. 1033/1971 και 2646/1953, λογίζεται αυξηµένος στο διπλάσιο, σχε171
τικά µε τη σύνταξή τους, εφ’ όσον κάθε εξάµηνο συµπλήρωναν τριάντα ώρες εργασίας σε ναρκοπέδια ή ύποπτους χώρους και µόνο εφ’ όσον αυτοί συµπλήρωσαν εικοσαετή πραγµατική στρατιωτική υπηρεσία, µε την επιφύλαξη των διατάξεων της παραγράφου 3 του άρθρου αυτού. Με την επερχόµενη τροποποίηση, ο διπλασιασµός του συντάξιµου χρόνου των προσώπων αυτών, γίνεται µόνο εφ’ όσον αυτά συµπλήρωσαν πραγµατική στρατιωτική υπηρεσία είκοσι πέντε (25) ετών. Ρυθµίσεις για ειδικές κατηγορίες οπλιτών των ενόπλων δυνάµεων.
Με τις διατάξεις του άρθρου 21 του Ν. 3865/2010 γίνονται ορισµένες ρυθµίσεις, για τους εθελοντές µακράς θητείας του Ν. 1848/1989. Έτσι ορίζεται ότι ο χρόνος υπηρεσίας των Εθελοντών Μακράς Θητείας (Ε.Μ.Θ) του Ν. 1848/1989 που διανύθηκε στις Ένοπλες ∆υνάµεις, µε την ιδιότητα του Οπλίτη Πενταετούς Υποχρεώσεως (Ε.Π.Υ.), καθώς και ο χρόνος υπηρεσίας των ανακαταταγµένων Εφέδρων Αξιωµατικών Μακράς Θητείας, οι οποίοι ανανέωσαν την παραµονή τους στο Στράτευµα, µε βάση τις διατάξεις του Ν. 1680/1997 και για τον οποίο ασφαλίστηκαν στο Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ. και Ε.Τ.Ε.Α.Μ., αναγνωρίζεται ως χρόνος πραγµατικής συντάξιµης υπηρεσίας. Οι διατάξεις του προηγούµενου εδαφίου, έχουν εφαρµογή και για όσους υπηρέτησαν ως Ο.Π.Υ. Ε.Π.Υ. , οι οποίοι µετά την αποµάκρυνσή τους από τις θέσεις αυτές, κατατάχθηκαν στα Σώµατα Ασφαλείας ή στο Πυροσβεστικό Σώµα ή διορίστηκαν στο ∆ηµόσιο. Η αναγνώριση γίνεται, µετά από αίτηση των ενδιαφεροµένων, µε πράξη της αρµόδιας ∆ιεύθυνσης Συντάξεων του Γενικού
172
Λογιστηρίου του Κράτους. Οι ασφαλιστικές εισφορές, για κύρια και επικουρική σύνταξη, (εργοδότη και ασφαλισµένου), που έχουν καταβληθεί στο Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ. και Ε.Τ.Ε.Α.Μ. για το πάρα πάνω χρονικό διάστηµα, αποδίδονται στο ∆ηµόσιο εντός εξαµήνου, από την κοινοποίηση, σε αυτά της σχετικής πράξης αναγνώρισης. Επίσης ορίζεται, ότι οι έφεδροι εξ’ εφέδρων Αξιωµατικοί του άρθρου 53 του Ν. 833/1937 (ΦΕΚ. 351Α) ασφαλίζονται στο ∆ηµόσιο και αποκτούν δικαίωµα σύνταξης, µε τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις που αποκτούν δικαίωµα σύνταξης και οι µόνιµοι αξιωµατικοί, ανεξαρτήτως του χρόνου κατάταξής τους στις Ένοπλες ∆υνάµεις. Ο χρόνος ασφάλισής τους, κατά το διάστηµα που είχαν τη στρατιωτική ιδιότητα, σε άλλα ταµεία πλην εκείνων των Ενόπλων ∆υνάµεων, λογίζεται ως χρόνος πραγµατικής συντάξιµης δηµόσιας υπηρεσίας. Με άλλη διάταξη, ορίζεται επίσης ότι τα πρόσωπα του άρθρου 7 του Ν. 2084/1992, δηλαδή αυτά που υπηρετούν στις Ένοπλες ∆υνάµεις, στην Ελληνική Αστυνοµία, στο Λιµενικό και Πυροσβεστικό Σώµα, ως αξιωµατικοί, ανθυπασπιστές ή οπλίτες ή αυτά που κατά το νόµο αντιστοιχούν στους βαθµούς αυτούς, ανεξάρτητα από το όπλο, σώµα κλάδο ή ειδικότητα που ανήκουν, καθώς και οι συνοριακοί φύλακες και οι ειδικοί φρουροί της Ελληνικής Αστυνοµίας (παράγραφος 2 του άρθρου 7 του Ν. 2084/1992 όπως αντικαταστάθηκε µε την παράγραφο 4 εδάφιο α΄ του άρθρου 2 του Ν. 3234/2004), ασφαλίζονται υποχρεωτικά στο ∆ηµόσιο, από την κατάταξή τους ως στρατιωτικοί και προαιρετικά σε άλλους ασφαλιστικούς φορείς, συναφείς µε την απόκτηση νέας ιδιότητας, χωρίς χρονικό περιορισµό, µε υποβολή σχετικής δήλωσης και καταβολής σε αυτούς του συνόλου των εισφορών, από τους ασφαλισµένους. Τυχόν εισφορές που παρακρατήθηκαν υπέρ των εν λόγω ασφαλιστικών φορέων, για χρόνο που συµπίπτει µε το χρόνο
173
ασφάλισης στο ∆ηµόσιο, συµψηφίζονται µε τις εισφορές όσων επιλέξουν την προαιρετική ασφάλιση στους φορείς αυτούς. ∆ιευκρινίζεται, ότι οι διατάξεις των προηγούµενων παραγράφων, έχουν εφαρµογή και για όσους έχουν ήδη εξέλθει της υπηρεσίας µέχρι την ισχύ του νόµου αυτού (21-7-2010), καθώς και για τις οικογένειες αυτών που έχουν αποβιώσει, τα δε οικονοµικά αποτελέσµατα αρχίζουν από την πρώτη του επόµενου της υποβολής της αίτησης µήνα. Άλλες ρυθµίσεις του Ν. 3865/2010 για στρατιωτικούς.
Με τις διατάξεις του άρθρου 22 του Ν. 3865/2010 αντικαταστάθηκε το εδάφιο α΄ της περίπτωσης ιβ της παραγράφου 1 του άρθρου 37 του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων (Π.∆. 169/2007), που ορίζει ότι συντάξιµη υπηρεσία που προσµετράται, είναι ο χρόνος σπουδών σε Ανώτατες Σχολές του εσωτερικού ή του εξωτερικού, που έχουν αναγνωριστεί ισότιµες µε το Πανεπιστήµιο ή το Πολυτεχνείο, ο οποίος οπότε δεν συµπίπτει µε άλλη συντάξιµη υπηρεσία, για τους µόνιµους αξιωµατικούς των Ενόπλων ∆υνάµεων και του Λιµενικού Σώµατος, οι οποίοι συµπληρώνουν εικοσιπενταετή συντάξιµη υπηρεσία, αν µετά τις σπουδές αυτές αποκτήθηκε δίπλωµα, που αποτελεί σύµφωνα µε το νόµο, προσόν για την κατάταξη του στρατιωτικού στον κλάδο που ανήκει κατά την αποµάκρυνσή του. Με την νέα διάταξη ορίζεται ότι συντάξιµος λογίζεται και προσµετράται ο ελάχιστος χρόνος σπουδών στελεχών των Ενόπλων ∆υνάµεων, των Σωµάτων Ασφαλείας και του Πυροσβεστικού Σώµατος, ανεξαρτήτως του χρόνου κατάταξής τους, για την απόκτηση ενός πτυχίου σχολής Ανωτάτου Εκπαιδευτικού Ιδρύµατος της ηµεδαπής ή αλλοδαπής, εφ’ όσον αυτός δεν λογίζεται ως συντάξιµος, σύµφωνα µε άλλες διατάξεις. Για τον υπολογισµό του χρόνου θεµελίωσης συνταξιοδοτικού
174
δικαιώµατος των παραγράφων 2 και 3 του άρθρου 20 του Ν. 3865/2010, (βλ. πάρα πάνω), προσµετράται και ο ανωτέρω χρόνος σπουδών. Με άλλη διάταξη του άρθρου 22 του Ν. 3865/2010 προστέθηκε παράγραφος 7 στο άρθρο 40 του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων (Π.∆. 169/2007) σύµφωνα µε την οποία: «Ο επανακαθορισµός των µονάδων και υπηρεσιών, που αναφέρονται στις παραγράφους 5 και 6 του παρόντος άρθρου, στις οποίες λογίζεται αυξηµένος στο διπλάσιο και ως τέτοιος πραγµατικής συντάξιµης υπηρεσίας, ο χρόνος υπηρεσίας που διανύθηκε σε αυτές, γίνεται µε ειδικό νόµο, σύµφωνα µε το τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 2 του άρθρου 73 του Συντάγµατος». Ακόµη προβλέφθηκε ότι προκειµένου για τα στελέχη των Σωµάτων Ασφαλείας και του Πυροσβεστικού Σώµατος, ο χρόνος υπηρεσίας των πέντε (5) ετών που λογίζεται αυξηµένος στο διπλάσιο, σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 40 του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων (Π.∆. 169/2007),αναγνωρίζεται ως συντάξιµος, µε καταβολή του συνόλου των ασφαλιστικών εισφορών ασφαλισµένου και εργοδότη, από τους ενδιαφεροµένους. Οι εισφορές αυτές υπολογίζονται επί της εκάστοτε αποζηµίωσης που λαµβάνουν για εργασία πέραν του πενθήµερου, σύµφωνα µε τις διατάξεις της περίπτωσης ΣΤ΄ του άρθρου 55 του Ν. 1249/1982 και παρακρατούνται κατά το χρόνο καταβολής της αποζηµίωσης, κατ’ ανώτατο όριο για µια πενταετία. Τέλος ορίστηκε ότι ο συντάξιµος χρόνος του ένστολου προσωπικού των Ενόπλων ∆υνάµεων, των Σωµάτων Ασφαλείας και του Πυροσβεστικού Σώµατος, που έχει καταταγεί µέχρι την 3112-1995 και θεµελιώνει δικαίωµα σύνταξης από την 1-1-2015 και µετά, προσαυξάνεται κατά τρία (3) έτη µε ην καταβολή της προβλεπόµενης από τις διατάξεις του άρθρου 59 του Π.∆. 169/2007 εισφοράς για τη συµπλήρωση σαράντα (40) ετών συντάξιµης υπηρεσίας.
175
ΕΠΙΛΟΓΟΣ Η εργασία αυτή πραγµατοποιήθηκε κάτω από αντίξοες συνθήκες και υπό πίεση χρόνου. Ωστόσο καταβλήθηκε προσπάθεια να παρουσιαστούν µε τρόπο όσο γίνεται πιο απλό και κατανοητό, οι αλλαγές που επήλθαν µε τους Νόµους 3863/2010 και 3865/ 2010, στο καθεστώς συνταξιοδότησης των ασφαλισµένων τόσο στον Ιδιωτικό, όσο και στο ∆ηµόσιο Τοµέα, µισθωτών και απασχολουµένων. Πιστεύουµε ότι είναι χρήσιµο βοήθηµα στους εργαζόµενους, που έχουν ανάγκη να ενηµερωθούν για τις επιπτώσεις της τόσο επώδυνης µεταρρύθµισης του ασφαλιστικού συστήµατος, στο µέλλον του κάθε ασφαλισµένου και της οικογενείας του. ∆ιότι εκτός του ότι κατατοπίζει τον καθένα για το τι πρόκειται να συµβεί στο µέλλον, σχετικά µε το συνταξιοδοτικό του καθεστώς, τον προετοιµάζει να αντιµετωπίσει µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο, τις δυσµενείς συνέπειες της λαίλαπας που ενέκυψε, εκµεταλλευόµενος τις µεταβατικές ρυθµίσεις που περιέχονται στα πάρα πάνω νοµοθετήµατα. Αυτή είναι και η µοναδική φιλοδοξία της εργασίας αυτής. Το αν έχει επιτευχθεί αυτός ο στόχος, θα το κρίνουν αυτοί στους οποίους απευθύνεται. Για την εκπόνηση αυτής της εργασίας, αντλήθηκαν στοιχεία και πληροφορίες από τις εγκυκλίους, τα ερµηνευτικά των νόµων έγγραφα και τους πίνακες που καταρτίστηκαν εκποιήθηκαν από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Οικονοµικών, και από τους επί µέρους ασφαλιστικούς οργανισµούς, από τα αναλυτικά δηµοσιεύµατα και τους πίνακες της εφηµερίδας «Τα Νέα», καθώς και από τα βιβλία του Αλέξανδρου Μεταλληνού «Η οργάνωση της Κοινωνικής Ασφάλισης και οι συντάξεις του Ι.Κ.Α. - Ε.Τ.Α.Μ. και των Ασφαλιστικών Ταµείων Κυρίας και Επικουρικής Ασφάλισης, µετά τη νέα ασφαλιστική µεταρρύθµιση» (Ν. 3655/2008)» και Αλέξη Μητρόπουλου «Ασφαλιστικό ώρα µηδέν», εκδόσεις Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα 2010. Αθήνα, Ιανουάριος 2011 ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΟΥΣΕΤΗΣ
176