Ζητήματα νομιμότητας Εθνικού Χωροταξικού Πλαισίου
O Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Γιώργος Σουφλιάς κατέθεσε στις 16.4.2008 στη Βουλή προς ψήφιση το Εθνικό Χωροταξικό Πλαίσιο, το οποίο θα συζητηθεί στην αρμόδια Διαρκή Επιτροπή και στη συνέχεια θα εγκριθεί από την Ολομέλεια της Βουλής, δυνάμει της παρ. 8 του άρθρου 79 του Συντάγματος.
Με το εν λόγω Πλαίσιο επιχειρείται η κατανομή και η οργάνωση των οικονομικών δραστηριοτήτων στον εθνικό χώρο και αποτυπώνεται η κυβερνητική αναπτυξιακή πολιτική, χωρίς όμως να λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα για την προστασία του περιβάλλοντος, που από κοινού με την οικονομική και κοινωνική παράμετρο, αποτελούν τους πυλώνες της βιώσιμης ανάπτυξης.
Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με το κοινοτικό δίκαιο αποτελεί δεσμευτική υποχρέωση της χώρας να εκτιμά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις για σχέδια και προγράμματα που ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό είναι απαραίτητη η ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών ζητημάτων στην προετοιμασία και θέσπιση σχεδίων και προγραμμάτων με σκοπό την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης, όπως ρητά αναφέρεται στην οδηγία 2001/42/ΕΚ σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων, που έχει ήδη μεταφερθεί στην εθνική έννομη τάξη. Ως «σχέδια και προγράμματα» νοούνται, μεταξύ άλλων, τα σχέδια και προγράμματα, που εκπονούνται ή/και εγκρίνονται από μια αρχή σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο ή που εκπονούνται από μια αρχή προκειμένου να εγκριθούν, μέσω νομοθετικής διαδικασίας, από το Κοινοβούλιο ή την Κυβέρνηση.
Ωστόσο, κατά παράβαση της κοινοτικής νομοθεσίας δεν εκπονήθηκε προηγούμενη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων στην περίπτωση του Εθνικού Χωροταξικού Πλαισίου.
Όπως προκύπτει, άλλωστε από το D (2008)ENV. A2/SA/3839/18.3.2008 έγγραφο της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το εν λόγω σχέδιο εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2001/42/ΕΚ καθώς επίσης και στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας. Δυνάμει του εν λόγω εγγράφου της Επιτροπής, η Κυβέρνηση θα πρέπει άμεσα να αιτιολογήσει στα αρμόδια κοινοτικά όργανα την παράλειψή της να υποβάλει το Εθνικό Χωροταξικό Πλαίσιο στη διαδικασία της προηγούμενης εκτίμησής του στο περιβάλλον.
Περαιτέρω, το Εθνικό Χωροταξικό Πλαίσιο, προωθήθηκε στη Βουλή χωρίς να προηγηθεί πραγματική διαβούλευση καθώς δεν διασφαλίστηκε η πραγματική ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των ενδιαφερομένων ούτε και η αποτελεσματική συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στη διαμόρφωση των τελικών αποφάσεων. Με τον τρόπο αυτό εντείνεται συνεχώς η αίσθηση ότι οι πολίτες παραμερίζονται κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων που αφορούν στο περιβάλλον, αφού αυτές κατευθύνονται τελικά από ορισμένους που αποφασίζουν για τους πολίτες ερήμην τους.
Οι ως άνω παραλείψεις επισημάνθηκαν από το Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης προς την ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ, πλην όμως δεν ελήφθησαν υπόψη. Σημειώνεται ότι το Εθνικό Συμβούλιο, οι συνεδριάσεις του οποίου ήταν έντονες και συγκρουσιακές, γνωμοδότησε τελικά κατά πλειοψηφία υπέρ του Εθνικού Χωροταξικού Πλαισίου, χωρίς όμως να κατορθώσει να διαμορφώσει ένα ενιαίο κείμενο γνωμοδότησης. Επισημαίνεται πάντως ότι στη σύνθεση του Εθνικού Συμβουλίου δεν προβλέπεται παραδόξως η συμμετοχή εκπροσώπου των δικηγορικών συλλόγων της χώρας ούτε ειδικού εμπειρογνώμονα δικαίου του περιβάλλοντος.
Είναι αλήθεια ότι η περιβαλλοντική διάσταση αποτελεί πάντα ενοχλητική παράμετρος στα αναπτυξιακά σχέδια. Ωστόσο, σε περίπτωση που δεν υπάρξουν ουσιαστικές τροποποιήσεις στο Εθνικό Χωροταξικό Πλαίσιο πριν τη συζήτησή του στην Ολομέλεια της Βουλής με στόχο την ενίσχυση της περιβαλλοντικής παραμέτρου, είναι βέβαιο ότι η χώρα απειλείται με την επιβολή μας νέας καταδίκης για παράβαση του κοινοτικού δικαίου περιβάλλοντος, ενώ σε περίπτωση ακύρωσής του, συμπαρασύρονται όλα τα Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια (ΑΠΕ, Βιομηχανίας, Τουρισμού), τα οποία θα εκδοθούν δυνάμει αυτού.
